TOPLU İŞ HUKUKU

Kanunun 26. maddesinin birinci bendine göre, “Kuruluşlar, tüzüklerinde yer alan konularda serbestçe faaliyette bulunur”. Bu düzenleme ile kuruluşların faaliyetlerini tüzükleri ile serbestçe belirleyebilecekleri öngörülmüştür.

Kuruluşlar, yönetim kurulu kararıyla ve nakit mevcudunun yüzde onunu aşmamak kaydıyla; yurt içi ve yurt dışındaki doğal afet bölgelerine doğrudan veya yetkili makamlar aracılığıyla konut, eğitim ve sağlık tesisleri kurulması amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarına ayni ve nakdi yardımda bulunabilirler.

Kuruluşların kendi faaliyetleri ile üyelerine sağladıkları hak ve çıkarların üyesi olmayanlara uygulanması, Kanunun toplu iş sözleşmesi ve toplu iş uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yazılı onaylarına bağlıdır.

İşverenin kontrolü altında kurulan veya faaliyette bulunan sendikaya sarı sendika adı verilmektedir.

Sendikalar, yazılı başvuruları üzerine iş sözleşmesinden ve çalışma ilişkisinden doğan hakları ile sosyal güvenlik haklarında üyelerini ve mirasçılarını temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahiptir. Buna karşın kural olarak sendikalar ticaretle uğraşamaz ve siyasi partilerin ad, amblem, rumuz veya işaretlerini kullanamazlar.

Dayanışma aidatı, toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan iş yerine girip de üye olmayanlar veya
imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da
ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına ödemeleri gereken aidattır.

Kuruluşu en üst düzeyde denetleme yetkisi kuruluşun genel kuruluna aittir.

Tüzel kişiliğin kazanılmasından sonra, tüzüğün veya ekli belgelerin içerdikleri bilgilerin kanuna aykırılığının saptanması ya da Kanunda öngörülen kuruluş koşullarının sağlanmadığının anlaşılması halinde ilgili valilik kanuna aykırılık veya eksikliklerin
bir ay içinde giderilmesini ister. Bu süre içinde kanuna aykırılığın veya eksikliğin giderilmemesi halinde, Bakanlığın veya ilgili valiliğin başvurusu üzerine mahkeme, gerekli gördüğü takdirde kurucuları da dinleyerek üç iş günü içinde kuruluşun faaliyetinin durdurulmasına karar verebilir.

- Kuruluşun borçlarını ödeyemez duruma
(acze) düşmüş olması,

- Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hale gelmesi,

- Olağan genel kurul toplantısının iki defa
üst üste yapılamaması,

hallerinde kuruluşun tüzel kişiliği kendiliğinden
sona erer.

Tasfiye işleminden sonra tahsis yapılır. Bir diğer ifade ile tasfiye sonucunda geriye kalan malvarlığının nereye devredileceği belirlenir.

İşverenin kontrolü altında kurulan veya faaliyette bulunan işçi sendikasına sarı sendika denir. Sarı sendika kollektif sendika özgürlüğü ve sendikaların bağımsızlığı ilkesi ile bağdaşmamaktadır.

Sendikal kuruluşlar genel kurul kararıyla nakit mevcutlarının yüzde 40'ından fazla olmamak kaydıyla sanayi ve ticaret kuruluşlarına yatırımda bulunabilir. Ancak kuruluşlar elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamaz.

İşveren sendikaları nakit mevcudunun %25'ini aşmamak üzere karşılıksız yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturabilir. Sendikal kuruluşlar siyasi partilerin ad, amblem,rumuz veya işaretlerini kullanamazlar. Sendikal kuruluşlar, ticaretle uğraşamazlar. Sendikal kuruluşlar elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamaz. Bununla birlikte sendikaların grev ve lokavt süresince tüzüklerine göre üyelerine yapacakları yardımlar ile kuruluşların eğitim amaçlı yardımları bu hükmün dışındadır. Sendikal kuruluşlar, yönetim kurulu kararıyla ve nakit mevcudunun %10'unu aşmamak kaydıyla yurt içi ve yurt dışındaki doğal  bölgelerine doğrudan ayni ve nakdi yardımda bulunabilirler.

Üyelik ve dayanışma aidatlarının, yetkili işçi sendikasının işverene yazılı başvurusu üzerine, işçinin ücretinden kesilmek suretiyle ilgili sendikaya ödenmesine kaynakta kesme sistemi (check-off yöntemi) adı verilir.

Üyelik aidatının miktarı kuruluşların tüzüklerinde belirtilen usul ve esaslara göre genel kurul tarafından belirlenir.

Sendikal kuruluşların mali dış denetimleri, en geç iki yılda bir 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre denetim yetkisine sahip yeminli mali müşavirlerce yapılır.

Tüzel kişiliğin kazanılmasından sonra, tüzüğün veya ekli belgelerin içerdikleri bilgilerin kanuna aykırılığının saptanması ya da Kanunda öngörülen kuruluş koşullarının sağlanmadığının anlaşılması halinde ilgili valilik kanuna aykırılık veya eksikliklerin sendikal kuruluş tarafından 1 ay içinde giderilmesini ister.

Sendikal kuruluşun Cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı faaliyette bulunması sendikal kuruluşun kendiliğinden son bulmasına değil, kapatılmasına neden olur.

Sendikal kuruluşun sona ermesi halinde, kuruluşun aktif ve pasif malvarlığının belirlenerek hukuki ilişkilerinin kesilmesine tasfiye denir. Bu tasfiye sendikanın tüzüğündeki hükümlere göre yapılır.

Kuruluşu en üst düzeyde denetleme yetkisi kuruluşun genel kuruluna aittir. Genel kurulda, yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporları ile yeminli mali müşavir raporları görüşülür ve yönetim kurulu ve denetleme kurulunun ibrası genel kurulda karar bağlanır.