TOPLU İŞ HUKUKU

İşçi sendikasına üyelik için ilgili işçinin 15 yaşını doldurması gereklidir.

Sendikaya üye olmak isteyen bir işçinin üyeliği, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın sağladığı elektronik başvuru sistemine göre, e-Devlet kapısı üzerinden ilgili sendikaya üyelik başvurusunda bulunması ve sendika tüzüğünde belirtilen yetkili organın kabulüyle kazanılır.

Kamu sektöründe faaliyet gösteren işverenler kendi faaliyetlerinin girdiği işkolundaki bir işveren sendikasına üye olmak zorunda değildir.O halde bir kamu işvereni, kendi faaliyetinin girdiği işkoluna bakmaksızın herhangi bir kamu işverenleri sendikasına üye olabilecektir.

Eğer sendika, ilgili üye işçinin çalıştığı işyerinde/ toplu iş sözleşmesi ünitesinde toplu iş sözleşmesi için yetkili (herhalde kesin yetkili) bir sendika ise, buna ödenecek üyelik aidatlarını işveren, bu sendikanın yazılı başvurusu üzerine üye işçilerin ücretlerinden check-off sistemi olarak da adlandırılan kaynakta kesinti yöntemiyle kesip en geç bir ay içinde ilgili işçi sendikasına ödeyecektir.

Gerek sendika gerekse konfederasyonda üyelikten çıkarma kararının, o örgütün
genel kurulunca verilmesi gerekir.

Sendikal tazminat, işverenin, gerek fesih dışında ve gerekse de sözleşmenin feshi bağlamında sendikal kökenli haksız-ayırımcı işlemiyle karşılaşan işçiye, işverenin işçinin ücretinin bir yıllık tutarından az olmamak üzere ödeyeceği tazminattır.

Herhangi bir askeri görev nedeniyle işçinin silah altına alınması durumunda sendika üyeliği askıda kalacaktır. İşçinin emekli olması ve üyelikten ihraç edilmesi durumunda sendika üyeliği sona erecektir. Sendika üyesi bir işçinin bir seneyi geçmemek üzere işsiz kalması ve işçi kuruluşu yöneticiliğinde bulunması durumunda ise işçinin üyeliği sona ermediği gibi askıya da alınmayacaktır.

Yazılı bildirim ile kendisine ihraç kararı tebliğ edilen üye, bu karara karşı, kararın kendisine tebliği tarihinden başlayarak otuz gün içinde mahkemeye (İş Mahkemesine) itiraz edebilir.

Bir işçi aynı işkolunda iki farklı işte kısmi süreli olarak çalışıyorsa aynı anda aynı işkolunda birden fazla sendikaya üye olabilecektir. Ancak işçi sadece tek bir işte çalışıyorsa aynı anda birden fazla sendikaya üye olamayacaktır.

Bir sendikanın konfederasyona üye olma kararının sendika genel kurul üye/delege tam sayısının salt çoğunluğu ile alınması zorunludur.

Bir işçinin işçi sendikasına üyeliğinin gerçekleşme şartları şunlardır:
• Kanun anlamında bir işçi bulunmalıdır.
• Bu işçi çalıştığı işyerinin girdiği iş kolundaki bir sendikaya üye olabilir.
• Başka bir sendikaya üyelik bulunmamalı ve belli bir yaşa ulaşmalıdır.
• Sendika tüzüğünde aranan diğer koşullar sağlanmalıdır.
• Üyeliğin kazanımı yollarından birisi gerçekleşmelidir.

İşçi sendikasına üyelik için ilgili işçinin 15 yaşını doldurması da şarttır (m.17/1). Kanunda getirilen bu yaş sınırı İş Kanununun 71. maddesindeki
yaş ile kural olarak paralel gibi gözükse de, 14’ünü doldurmuşlar bakımından maalesef farklıdır. Ayrıca diğer iş kanunlarında böylesine somut sınır da yer almadığına göre, herhalde ilgili uluslararası sözleşmeler bağlamında değerlendirilmek gerekecektir. Demek ki, Kanun neticede 15 yaştan küçük olanların işçi sendikasına üye olmalarını kabul etmemektedir ama buna rağmen olunursa, anılan üyeliğin hukuken geçersizlikle karşılaşacağını söyleyebiliriz.

Eğer ilgili sendikanın yetkili organı başvuruyu otuz gün içinde açıkça kabul
etmişse; buna üyeliğin açıkça kabulü ama otuz günlük süreyi sessiz geçirmişse de üyeliğin örtülü kabulü var demektir. Aslında üyeliğin açıkça veya örtülü kabulünde, üye ile sendika arasında üyeliğin sözleşmeyle gerçekleştiği söylenebilir.

İşçi sendikasına üyelik şu yöntemlerle gerçekleşebilir:
• Kuruluşta üyelik,
• Olağan yol ile üyelik,
• Yargı yoluyla üyelik,
• Birleşme/katılma yoluyla üyelik.

İşveren sendikası üyeliğinin gerçekleşme şartları şunlardır:
• Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu anlamında işveren bulunmalıdır.
• Ehliyet koşulu sağlanmalıdır.
• İşyerinin girdiği işkolunda bir sendikaya üye olunabilir.
• Üyeliğin kazanımı yollarından biri gerçekleşmelidir.

Bir üyenin, ilgili örgüte (sendikaya/konfederasyona) üyeliği nedeniyle sahip olduğu haklar şunlardır:
• Kuruluşun/örgütün faaliyet ve yönetimine katılma hakkı,
• Örgütün tesis ve faaliyetlerinden yararlanma hakkı,
• Üyenin korunma hakkı.

Sendika üyeliğini sona erdiren haller şunlardır:
• Üyeliğin kendiliğinden son bulması (fesih- infisah)
• Üyeliğin iradi biçimde son bulması
• Üyelikten çıkma (istifa, çekilme)
• Üyelikten çıkarma (ihraç)
• Üyeliğin başka sendikada devamı yoluyla üyeliğin son bulması.

Çekilme, çekilme isteğinin sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra gerçekleşmiş olur.

Kanun, işverenin gerek fesih dışında ve gerekse de sözleşmenin feshi bağlamında böylesi sendikal (sendika üyeliği) kökenli haksız-ayırımcı işlemiyle
karşılaşan işçiye, işverenin “işçinin ücretinin bir yıllık tutarından az olmamak üzere bir tazminat” ödeyeceğinden söz etmektedir.

Türk Ceza Kanununda düzenlenmiş bir cezadır. Gerek işçi sendikalarına gerekse de kamu görevlileri sendikalarına üyelik bağlamındaki eylemlerde uygulama alanı bulacaktır. İlgili kanuni düzenleme aynen şöyledir; “Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır”.