TİPOGRAFİ

Satır çizgisine tüm harfleri ya da karakter setlerini aynı düzlem üzerinde, bir düzen içerisinde bir araya getiren temel çizgidir (baseline) denilebilir.

Uppercase (Büyük Harf): Yazı karakterlerindeki büyük harflere verilen addır.

Yazı karakterleri oluşturan karakter setleri; büyük harfler, küçük harfler, rakamlar, noktalama işaretleri ve özel işaretler içerir.

Leg (Bacak): Bir harfin gövde çizgisinden çıkan ve bir ucu açık olan K, R gibi harflerin taban çizgisine doğru uzanan eğik çizgilerine verilen ad.

Leading (satır arası): Bir metni oluşturan satırların arasındaki mesafe.

Oldstyle (Eski Biçem) yazı karakterleri, Garalde (Eski Biçem) yazı karakterleri olarak da adlandırılır. Eski Biçem (Oldstyle/Garalde) yazı karakteri 15. yy’ın ilk yarısında Fransız Claude Garamond ve Venedikli Aldus Manutius gibi ustalar tarafından tasarlandı.15. yy ve 16. yy İtalya’sında yaratılan az çizgi kontrastı ve Humanist yazı karakterlerine göre daha az eğimli vurgusuyla tırnaklı (serif) yazı karakterlerinin dönemsel olarak üretilen ikinci versiyonudur.

Century yazı karakteri, Century Dergisi için 1894 yılında Linn Boyd Benton tarafından tasarlanan ilk büyük Amerikan yazı karakteridir.

Helvetica, 1957’de Max Miedinger tarafından tasarlanan dünyanın en yaygın olarak kullanılan Transitional sans serif yazı karakteridir.

Bir yazı karakterini oluşturan çizgilerin kalınlığı, yazı karakterinin sayfa üzerindeki ağırlığını belirler.

Hareketli hurufat ile yapılan ilk örnek baskı için kullanılan Blackletter yazı karakteri, ağır lekesel değeriyle okumayı zorlaştıran bir yapıdaydı. Bu yazı karakteri zaman içinde yerini daha okunaklı olan Humanist yazı karakterlerine bırakır.

Yazı karakteri kavramı günümüzde font ile karıştırılmakta hatta birbirlerinin yerlerine kullanılmaktadır. Oysa font kalıptır, Yazı karakteri ise o kalıptan çıkan görsellerdir.

Eski Biçem (Old Style): İlk Roma biçemi yazı karakterlerinin kaynağı M.S. 2.yy’da yapılan Trajan Sütunu’dur. Buna bağlı olarak Eski Biçem sisteminin kaynağı da mermere kazınmış Trajan büyük harfleridir. Sistem, Trajan büyük harflerinin oluşumundaki geometri temel alınarak geliştirilir.

Eski Biçem (Old Style) sistemi, harflerin oluşmasında kullanılan geometrik şekillere (üçgen, kare, daire) olabildiğince sadık kalan bir yapıdır. Bazı karakterler tek geometrik elemandan (A harfi tek bir üçgenden) oluşturulurken bazı karakterler çift geometrik elemandan (S harfi üst üste gelen iki daireden) oluşturulur (Görsel 4.7). Bu yapıda olan yazı karakterlerine Gill Sans, Garamond, Jenson, Trajan, Palatino, Minion Pro örnek verilebilir (Görsel 4.8).

Eşit-en sistemi temel geometrik formları deforme ettiğinden her zaman her yazı karakteri için farklılık gösterebilir. Bu durum elips, dikdörtgen ve yamuk temelli olması nedeniyle Eşit-en sistemini değişken kılar. Bu yapıda olan yazı karakterlerine Sans Serif (Tırnaksız) yazı grubundan Helvetica, Univers; Serif (Tırnaklı) yazı karakterlerine ise Clarendon, Bookman örnek verilebilir (Görsel 4.10).

Ard arda gelen iki harfin bazı parçaları nedeniyle ya birbirlerinden uzaklaşırlar ya da parçalar birbiri üzerine binip kötü bir görüntü oluştururlar. Bu durumu engellemek adına bu tip harfler birleştirilip tek bir harf haline dönüştürülür. Bu birleşik harflere ligature denir ve ekstra karakterler olarak karakter setinde yerini alırlar.

Tracking: Bir metindeki tüm karakter arasındaki mesafe/boşluk ayarı.

Kerning: Bir metindeki belli iki karakter arasındaki boşluk ayarı.

Leading (satır arası): Bir metni oluşturan satırların arasındaki mesafe.

Serif (Tırnaklı) Tırnaklı (Serif) yazı karakterleri ayrıca Roma tipi olarak da adlandırılır. Bunun nedeni temellerini Roma yazıtlarından almış olmasıdır. Bu tür yazı karakterleri en okunaklı yazı tipleri olduğundan genellikle gövde metinlerde kullanılsalar da başlıklar için de uygundurlar. Günümüzde de Serif karakterler üretiliyor olmasına rağmen kaynağını geçmişten alır.