TİPOGRAFİ

Bilgisayar: Sayısal Tipografi, sayısal dönemin gereksindiği görsel değerleri ve bilgisayarın bu süreçteki etkilerini de içeren yaratıcı ve yenilikçi font tasarımları ve tipografi anlayışıdır.

Sayısal tipografi terimi ise masaüstü yayıncılığın keşfi ile dillendirilmeye baş­lanmıştır. Harflerin sayısallaşması (dijital) tipogra­finin içerik ile olan bağlantısını güçlendirmek adı­na yeni olanaklar sağlamıştır. Masaüstü yayıncılık, kişisel bilgisayarların kullanımıyla baskıya hazırlık süreçlerini kolaylaştırmayı sağlayan, tasarımcıların çalışmalarını “Ne Görürsen Onu Alırsın” mantığıyla doğrudan yazıcılara ulaştırabilecekleri bir ortam içinde harf formları ve diğer görsel unsurlarla çalıştıkları yayıncılık faaliyetlerini ifade etmektedir.

Sayısal tipografinin gelişmesinde, harfleri tasarlamak için Dr. Knuth tarafından geliştirilen Metafont (1979) ve sayfa düzenleme, dizgi programı olan TEX (1984) önemli katkılarda bulunmuştur. Bazılarına göre Gutenbergden sonra tipografiye en büyük katkıyı TEX yazılımıyla Dr. Knuth’un verdiğini düşünmektedirler.

Adobe tarafından geliştirilen ve bir sayfa tanımla­ma dili olan Postscript, grafik çıktı üretimi için çeşitli aygıtları kontrol etmekte kullanılmaktadır. Yazıcılar­dan, baskı makineleri için kalıp üreten pozlama ma­kinelerine kadar farklı cihaz sınıflarında Postscript desteği bulunmaktadır. Kısaca oluşturulan grafik ve yazıların tanınmasına ve yazıcıya ulaştırılarak çıktı alınmasını sağlayan bir tanımlama dilidir.

Bitmap fontlar piksel tabanlıdır. Postscript (Type 1, Type 3) TrueType ve OpenType vektör fontlardır. Görsel 3.3’te bézier eğrileri ile çizilmişa karakteri ve O karakterinde çizime nerden başlandığı rakamlar ile (0,1,2..) sırasıy-la gösterilmektedir.

Opentype fontlar, batı dün­yasında kullanılan standart latin karakterleri, para birimi simgeleri dahil olmak üzere çeşitli uluslara­rası karakterleri içerir. Kiril ve Yunanca karakter uzantılarını içeren opentype fontlar aynı zamanda Türkçe, Lehçe gibi orta ve doğu Avrupa dillerini aksanlı karakterler (breve, cedilla, dieresis vb.) sa­yesinde desteklemektedir

Emigre dergisi, sayısal tipografinin tarihsel bir kaydıdır. Dergi tasarımı ve içeriği yoluyla dönemin dijital devriminin belirsizliği içinde sayısal tipografinin nasıl şekillendirildiğinin ilk örnekleri karşımıza çıkmakta ve bu açıdan önem arz etmektedir.

Adobe, Apple, Google ve Microsoft şirketle­rinin ortak çalışmaları sonucunda 2016 yılındaki Uluslararası Tipografi Birliği (ATypl) konferan­sında Opentype 1.8’in yayınlanmasıyla beraber değişken yazı karakterleri kullanıma sunulmuştur. Değişken fontlarla beraber bir yazı karakterinin birden çok stilini oluşturmak için tek bir dosyaya ulaşım yeterli olmuştur. Böylece değişken fontlar, ağırlıklar, genişlikler, optik boyut, tırnaklıdan (se­rif ) tırnaksıza (sans serif ) gibi çeşitli varyasyonların oluşturulmasına olanak tanınmıştır.

Max Kisman’ı sayısal font tasarımında öncü̈ yapan asıl çalışmalarından biri ‘Fudoni’ ise diğeri de ‘Exten­ded Maxmix’ harf/font tasarımlarıdır. Örneğin ‘Fudoni’ modernizenin bir görüngüsü̈ olan ‘Futura’ yazı tasarımı ile 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başındaki ‘Modern’ yazı tasarımlarından ‘Bodoni’nin ustaca bir araya getirilmesine dayanmaktadır. Daha önce de açıklandığı üzere, buradaki kolaj son derece başarılı üç biçmeli bir yazı tasarımıyla sonuçlandırılmış, böylelikle ‘Fudoni’ 1990’ların başında büyük bir beğeni görmüştür.

Barnbrook’un tipografi çalışmalarının tanınma­sına yol açan ilk çalışması Priori yazı karakterinin David Bowie’nin 2002 yılında çıkarmışolduğu al­büm olan Heathen’in kapak tasarımında yer alma­sıdır.

Sayısal Tipografi, sayısal dönemin gereksindiği görsel değerleri ve bilgisayarın bu süreçteki etkilerini de içeren yaratıcı ve yenilikçi font tasarımları ve tipografi anlayışıdır.

En önemli vektör yazı karakteri oluşturma teknolojileri arasında Adobe tarafından geliştirilen Postscript; Apple tarafından geliştirilen TrueType; ve Stanford bilgisayar bilimcisi Dr. Donald Knuth tarafından icat edilen Metafont gösterilebilir. Belirli zamanlarda ve özelliklerde kullanıma sunulan bu yazılımlardan postscript baskı endüstrisinde, Metafont akademik çevrelerde TrueType ise digital font teknolojisinin ilerlemesinin büyük kısmının gerçekleştiği bir paya sahiptir.

Stanford Üniversitesi Matematik Profesörü Prof. Donald E. Knuth, dijital teknoloji ile font tasarımı yapılmasını sağlayan bitmap temelli ‘Metafont’ yazılımını geliştirmiştir. Bununla birlikte yaptığı fontları kullanabileceği ve sayfaları düzenleyebileceği (layout) TEX isimli bir yazılım geliştirmiştir. Knuth bu yazılımları anlatan yaklaşık 700 sayfalık 30 makaleden oluşan Digi- tal Typography (Sayısal Tipografi) isimli kitabını yayınlamıştır.

Masaüstü yayıncılık, kişisel bilgisayarların kullanımıyla baskıya hazırlık süreçlerini kolaylaştırmayı sağlayan, tasarımcıların çalışmalarını “Ne Görürsen Onu Alırsın” mantığıyla doğrudan yazıcılara ulaştırabilecekleri bir ortam içinde harf formları ve diğer görsel unsurlarla çalıştıkları yayıncılık faaliyetlerini ifade etmektedir.

Emigre, California Berkeley merkezli sayısal (digital) yazı dökümhanesidir. Rudy Vanderlands ve Zuzana Licko tarafından 1984 yılında kurulmuştur. Ekip, 1984 yılından 2005 yılına kadar her üç ayda bir olmak üzere Emigre dergisini çıkarmıştır. Emigre’nin sayısal tipografiye getirdiği yenilikler hem font tasarımlarına hem de sayfa düzenlerine (layout) yansımıştır.

Fotodizginin kısıtlayıcı ve sınırlayıcı tarzından sonra sayısal tipografi Zuzana Licko'nun klasik fontları yeniden ele alması ve bunu özgürce yapması için olanak sağladı. Baskerville’den hareketle tasarladığı Mrs Eaves ve Bodoni’den hareketle tasarladığı Filosofia bunlardan sadece ikisidir

Sayısal (dijital) font dağıtımında yaşanılan boşluğun fark edilmesiyle Erik Spiekerman ve Neville Brody tarafından FontShop firması kurulur.

Neville Brody, 1957 Londra doğumlu İngiliz grafik tasarımcı, tipografist ve sanat yönetmenidir. Hornsey College ve London College’de eğitimini alan Brody, The Face, Arena, Fuse, Arena Homme gibi dergilerin sanat yönetmenliğini yapmıştır. Brody, FF Autotrace, FF Digitalogue, FF Dirty, FF Tokyo ve FF Pop gibi birçok sayısal fontun yanı sıra  ‘A Rage in Harlem’ filmi afişi için Harlem isimli fontu tasarlamıştır.

Max Kisman’ın sayısal font tasarımında öncü yapan asıl çalışmalarından biri olan ‘Fudoni’, modernitenin bir görüngüsü olan ‘Futura’ yazı tasarımı ile 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başındaki ‘Modern’ yazı tasarımlarından ‘Bodoni’nin ustaca bir araya getirilmesine dayanmaktadır.

Helter Skelter, The Beatles’ın Charles Manson’ı motive eden şarkısından adını alan 1990’lardaki L.A. Art, 26 Ocak - 26 Nisan 1992 tarihleri arasında L.A. Museum of Contemporary Art’ta düzenlenen bir çağdaş sanat sergisidir.