TİPOGRAFİ

Tipografide 19. Yüzyılda Sanayi Devriminin etkisiyle üretken bir dönem başlamış ve teknolojik gelişmelerle yaratıcı formlar ortaya çıkmıştır. Sanayi devrimi tipografide ekonomik bir rol oynayarak afiş tasarımcılarının, reklamcıların ve matbaacıların yayılmasına olanak tanımıştır. Bu süreçte el yazmalarının karşılamadığı yazı karakterlerinde, sayfa düzeninde, renklerde görsel etkilerle ilgili yeni talepler doğmuştur. Yazı karakteri tasarımlarında alışık olmadık kalın harfler ortaya çıkmaya başlamıştır. Özellikle Robert Thorne ile harflerde vuruşların kalınlığı genişletilmiş, kalın, şişman yazı karakterleri görülmeye başlamıştır. 1800’lü yılların başlarında görülen bir diğer yenilik tırnaksız (sans serif) yazı karakteri olmuştur. William Caslon tarafından 1816 yılında tasarlanan bir kitapta kullanılmıştır.

On dokuzuncu yüzyıl boyunca, İngiliz yayıncı William Pickering’in kitapları gibi birkaç dikkate değer istisna dışında, kitap tasarımı ve üretiminin kalitesi düşmüştür. Pickering, grafik tasarımın baskı üretiminden ayrılmasında önemli bir rol oynamıştır. Tasarımcı, ahşap blok dekoratif harfler, metinlerin başlangıç harfleri ve illüstrasyon gibi tasarımlara yönelmiştir.

Haraket:Fütürizmin en temel özellikleri hız, hareket, eşzamanlılık, özgünlük, heyecan ve ses kavramlarıdır.

Kavramsal Tipografi: Tipografide kavramsallık, yazının Görselle bütünleşmesi, harflerin birer Görsel imaj haline gelmesiyle Görsel bir ifadeye sahip olması ve/ veya basılı kağıt üzerinde ya da ekran üzerinde dinamik bir hal almasıdır.

Dadaistler savaştan, güçten ve yıkıcı öğelerden beslenen sanata tümüyle karşı çıkan sanatçılardan oluşmaktadır. Dahası, teknolojik gelişmeleri, savaşın her türlü yıkıcı sonuçlarını ve bu sonuçlardan etkilenerek Avrupa toplumunun çökmesini kabullenmeyerek karşı bir tutum içerisindedirler. Dadaizmi temsil eden sanatçılar her türlü geleneksel anlayışı reddetmiş, özgürce ifade edilen görsel ifadeleri savunmuştur.

El Lissitzky: Lissitzky, zamanla afiş ve kitap kapağı tasarımlarına ilgi duymuştur. Lissitzky’nin o dönemin
ilk akla gelen eseri “Beyazları Kırmızı Kamayla Vurun” adlı propaganda afişi olmuştur. Sanatçı, kızıl, beyaz renkler ve geometrik
şekiller ile toplumun belirli kesimlerini simgelemiştir.

20. yüzyılın başlarında görsel sanatların tüm alanlarında görülmeye başlayan De Stijl akımının öncüsü Theo van Doesburg’tur. Van Doesburg her zaman sanatta yeni ifade arayışlarında olmuştur. Van Doesburg önceleri resmin yanında mimari alanında çalışmalar yaparken sonraları maddi ve manevi dünyası arasında bir bağlantı kurmak için sözcüklere yönelen çok yönlü bir sanatçı olarak görülmüştür.

Bauhaus, Walter Gropius’un öncülüğünde 1919 tarihinde açılan çağdaş sanat ve tasarım anlayışı güden bir sanat ve tasarım okuludur. Bauhaus’un Yeni Tipografi hareketinde yeri yadsınamayacak kadar önemlidir. Çünkü Yeni Tipografi akımının tohumlarının atıldığı önemli merkezlerden biridir. Bauhaus’un birincil hedefi, endüstri dünyasının içine girerek modern endüstri sistemleri ile birlikte çalışma sistemi yaratmaktır. Bu görüş neticesinde okul sistemi öğrencilerine faydalı ve işlevsel tasarım uygulama çalışmaları ortaya koymalarını desteklemiştir.

Jan Tschichold: Yeni Tipografi hareketinin öncüsü Jan Tschichold ile modern sanat akımlarına aktarılmıştır. Yeni Tipografi ile tek tip bir üslup duygusu gelişmemiştir. Örneğin, Fütürizm ve Dadaizmdeki kaos ve bozulma, De Stijl’deki hassasiyet bir araya gelmiş ve geleneksel tasarım anlayışından bir kurtulma çabası ortaya çıkmıştır.

Yeni Tipografi anlayışıyla geleneksel sayfa düzenlemeleri terk edilmiştir. Simetrik kompozisyonlar bir kenara bırakılarak asimetrik denge arayışına gidilmiştir. Tasarımlarda sadece metin alanına ağırlık verilmemiş ve zemindeki boşluklar da metin kadar önemli hale gelmiştir. Boş alanlarda tasarımdaki harekete hizmet etmiş, dinamizmi artırmıştır. Tasarımlarda dekoratif biçimlerden uzak, yalın ve basit ifade kullanımı ön planda tutulmuştur. Tasarım elemanları anlama hizmet edecek şekilde kompozisyonda yer almıştır. Kullanılan yazı karakterleri tasarımında süslemeye yer verilmemiş ve tırnaksız, sade bir görünüme sahip tipografik karakterler tercih edilmiştir.51

Dekoratif bir üslup olarak Art Nouveau hareketi 1910’lu yıllara kadar çiçek motifleri, organik biçimler ve yuvarlak çizgilerle kendini göstermiştir. Fransa’da Art Nouveau, Almanya’da Jugendstil ve Avusturya’da Secessionstil olarak çeşitli adlarla görülmüştür. Doğru yanıt A'dır.

20. Yüzyıla gelindiğinde görsel dil arayışları sonucunda oluşan biçimsel sanat hareketlerine rastlanmıştır. Bunlardan biri olan bağımsız tasarım anlayışını içeren Kübizm akımıdır. Bu akımda geometrik stilizasyonlarla, kolajlarla mekan ve duygu aktarımında yeni bir yaklaşım görülmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Kübizmin hakim olduğu tasarımlarda özgün, serbest dizgede inşa edilmiş yazı karakterleri kullanılmıştır. Çalışmalarda keçi, boğa, güvercin ve insan yüzü gibi illüstratif öğeler
de yer almıştır. Doğru yanıt A'dır.

Yeni Tipografi olarak adlandırılan harekette, modernist tasarımcılar, simetrik sütunlarda geleneksel yazı düzenlemesini reddederek, basılı sayfa üzerinde asimetrik kompozisyon arayışlarına gitmişlerdir. Kompozisyonlar simetrik olmamasına rağmen asimetrik oluşlarında da bir denge hakimdir. Doğru yanıt B'dir.

Edward Johnston tarafından tasarlanan Johnston yazı tipi 20. Yüzyıl’ın özelliklerini taşıyan sadelikte, ifadesi net ve güçlü yapıda tasarlanmıştır. Bu yazı tipi uzun yıllardır London Underground'da kullanılmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Will Bradley Art Nouveau temsilcisi olarak yazı karakteri tasarımı, illüstrasyonlar, kitap tasarımı gibi grafik ürünlerle ilgilenmiştir. Diğer isimler ise Yeni Tipografi düşüncesinin ilk tohumlarını gün yüzüne çıkaran görüşlere sahiplerdir. Doğru yanıt D'dir.

İsviçre tipografisinde matematiksel olarak oluşturulmuş bir ızgara sistemi üzerinde asimetrik
kompozisyon düzenlemeleri yapılmış ve sol ve sağ kenar boşluklarında düzen arayışına gidilmemiştir. Doğru yanıt B'dir.

Yazının görselle bütünleşmesi, harflerin birer görsel imaj haline gelmesiyle görsel bir ifadeye sahip olması ve/veya basılı kağıt üzerinde ya da ekran üzerinde dinamik bir hal almasına kavramsal tipografi denilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

1933 yılına gelindiğinde Naziler, modern sanat akımlarını istemediği gibi Yeni Tipografi akımına
da karşı çıkmıştır. Modern sanat anlayışını da “Kültür Bolşevizmi” olarak değerlendirmişlerdir. Doğru yanıt A'dır.

Helvetica (İsviçreli) olarak adlandırılan bu yazı karakteri 19. Yüzyılda Grotesk yazı karakterlerinin gelişmiş bir formu olarak oluşturulmuştur. 1980’lerde dijital dizginin yaygınlaşmasıyla 1983 yılında Neue Helvetica ismiyle yazı ailesi genişlemiştir. Doğru yanıt B'dir.