Sayısal Tipografi

Teknolojideki gelişmeler (linotype monotype, fotodizgi, bilgisayar vb.) tipografinin gelişimine olumlu katkılarda bulunmuş ve yazının metal formlarından çıkarak, sayısallaşması (0, 1) sağlanmıştır.

Sayısal Tipografi, sayısal dönemin gereksindiği görsel değerleri ve bilgisayarın bu süreçteki etkilerini de içeren yaratıcı ve yenilikçi font tasarımları ve tipografi anlayışıdır (Sarıkavak, 2004).

Sayısal tipografi teknolojileri fotodizgi sonrası bilgisayarın keşfi ile başlamıştır.

En önemli vektör yazı karakteri oluşturma teknolojileri arasında Adobe tarafından geliştirilen Postscript; Apple tarafından geliştirilen TrueType; ve Stanford bilgisayar bilimcisi Dr. Donald Knuth tarafından icat edilen Metafont gösterilebilir.

1970’lerde Xerox’un geliştirdiği yazıcı (her inç başına 180 noktadan oluşan düşük çözünürlük bir sonuç sunmaktaydı) sayısal tipografinin basılmasını sağlayan ilk örneklerdir.

Sayısal tipografinin gelişmesinde, harfleri tasarlamak için Dr. Knuth tarafından geliştirilen Metafont (1979) ve sayfa düzenleme, dizgi programı olan TEX (1984) önemli katkılarda bulunmuştur. Bazılarına göre Gutenbergden sonra tipografiye en büyük katkıyı TEX yazılımıyla Prof. Donald Knuth’un verdiğini düşünmektedirler (Downes, 2002).

Adobe tarafından geliştirilen ve bir sayfa tanımlama dili olan Postscript, grafik çıktı üretimi için çeşitli aygıtları kontrol etmekte kullanılmaktadır. Yazıcılardan, baskı makineleri için kalıp üreten pozlama makinelerine kadar farklı cihaz sınıflarında Postscript desteği bulunmaktadır. Kısaca oluşturulan grafik ve yazıların tanınmasına ve yazıcıya ulaştırılarak çıktı alınmasını sağlayan bir tanımlama dilidir.

Masaüstü yayıncılık, kişisel bilgisayarların kullanımıyla baskıya hazırlık süreçlerini kolaylaştırmayı sağlayan, tasarımcıların çalışmalarını “Ne Görürsen Onu Alırsın” mantığıyla doğrudan yazıcılara ulaştırabilecekleri bir ortam içinde harf formları ve diğer görsel unsurlarla çalıştıkları yayıncılık faaliyetlerini ifade etmektedir.

OpenType, Adobe ve Microsoft tarafından ortaklaşa geliştirilen platformlar arası bir font formatıdır. OpenType formatının iki temel artısı vardır; platformlar arası uyumluluğu (aynı yazı tipi dosyası Macintosh ve Windows bilgisayarlarda çalışır) ve zengin dil desteği ve gelişmiş tipografik araçları sayesinde genişletilmiş karakter setlerini ve sayfa tasarımları özelliklerini destekler.

Varyasyon yapmaya izin veren tekniklere (ağırlık ve genişlik gibi) tasarım ekseni adı verilmektedir (Görsel 3.5). Değişken fontlarda eklenen her eksen mevcutta bulunan bir fontun varyasyonları anlamına gelmektedir.

Emigre, California Berkeley merkezli sayısal (digital) yazı dökümhanesidir. Rudy Vanderlands ve Zuzana Licko tarafından 1984 yılında kurulmuştur. Ekip, 1984 yılından 2005 yılına kadar her üç ayda bir olmak üzere Emigre dergisini çıkarmıştır

Rolling Stone dergisidir.Fred Woodward, derginin formatını değiştirip, yaratıcı sayfa düzenleri ve yaptığı tipografik düzenlemelerle kapak ve iç tasarımlarında önemli değişimler yapmıştır.

Berliner Grotesk (1979), ITC Officina (1989), FF Meta (1980), FF Unit (2002), Lo Type (1980) Erik Spiekermann’ın yaptığı onlarca font tasarımlarından bazılarıdır.

Neville Brody, The Face, Arena, Fuse, Arena Homme gibi dergilerin sanat yönetmenliğini yapmış, FF Autotrace, FF Digitalogue, FF Dirty, FF Tokyo ve FF Pop gibi birçok sayısal font tasarlamıştır.

Max Kisman’ı sayısal font tasarımında öncü yapan asıl çalışmalarından biri ‘Fudoni’ ise diğeri de ‘Extended Maxmix’ harf/font tasarımlarıdır. Örneğin ‘Fudoni’ (Görsel: 3.21) modernitenin bir görüngüsü olan ‘Futura’ yazı tasarımı ile 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başındaki ‘Modern’ yazı tasarımlarından ‘Bodoni’nin ustaca bir araya getirilmesine dayanmaktadır.

Onlarca font tasarlayan Kisman için okunurluk hiç bir zaman öncelik olmamıştır. Max Kisman, video kliplerin, hızlı geçen görsellerin ve yazıların sayesinde insanların iletileri algılama yeteneğinin geliştiğini, karmaşık daha zor algılanan yazıları okuma kabiliyetlerinin arttığını savunduğu gibi, insanlığın harflere gereksinimi kalmayacağını ve görüntüler ile iletişimlerini sağlayabileceklerini düşünmektedir.

Geçmişin değerli tasarımlarının yeniden ele alınarak günün gerekliliklerine göre düzenlenmesi gerektiğini savunan (Sarıkavak, 2005) Jeffery Keedy tasarladığı fontlar ile de dikkati üzerine çekmiştir.

Jeffery Keedy’nin önemli bir diğer tasarımı ise Hard Times fontudur. Times New Roman fontu yeniden ele alınır ve harflerin bazı tırnakları kırılır, silinir veya yönünü değiştirilir. Tasarımcı, Times New Roman fontunun uzun ve zorlu süreçlerden geçtiğini, yaptığı müdahaleler ile anlatmaya çalışmıştır.

Jonathan Barnbrook tarafından tasarlanan yazı karakterlerine örnek olarak; 2010 yılında Emigre tarafından piyasaya sürülen ve New York Sanat Müzesi tarafından dijital satın alınması yapılan Mason ve diğer bilinen Exocet, False Idol, Infidel gibi yazı karakterleri gösterilebilir.

Jonathan Barnbrook, başlangıçta aşk ve nefret, güzellik ve çirkinlik gibi aşırı zıt duyguları ifade etmek için bu yazı karakterine Manson (Amerikalı seri katil Charles Manson) adını verdi. Font, Emigrede yayınlandıktan sonra bir katili yücelttiği yönünde aldığı eleştiriler sonrasında, harf formları aynı zamanda taş ustalarının çalışmalarını, Masonların sembolojisini ve pagan ikonografisini çağrıştırdığı için Mason olarak değiştirildi.