TIP TERİMLERİ

Nöronlar, hücre gövdesinden çıkan çok sayıda dendritik uzantılara ve bir adet de akson adı verilen uzantıya sahiptir (Şekil 5.1). Dendritler uyarıları hücre gövdesine
iletirken, akson hücreden aldığı impulsları diğer hücrelere (başka bir nöron, kas hücresi, bez hücresi gibi) iletir.

Substantia nigra: Dopamin salgılayan merkezleri içerir.

Cerebellum: Kaba ve ince motor hareketlerden, hızlı kas aktivitelerinden ve dengeden sorumludur.
Pons: Köprü adı da verilen bu bölüm MSS’nin parçalarını birbirine bağlar. İşitme ve denge siniri ile yüz kaslarının motor ve duyu sinirlerinin çıkış merkezlerini içerir.
Bulbus(Medulla Oblongata): Solunum ve dolaşım merkezlerini içerir. Ayrıca yutma, çiğneme, öksürme, hıçkırma, kusma gibi refleksleri kontrol eden merkezler de buradadır.

Serebral hemisferler: İskelet kaslarının hareketini kontrol eden motor merkezler ile genel ve özel duyu merkezlerini içerir.

“Subarachnoid aralık” beyni ve omuriliği saran 3 adet zar tabakasından ortadaki “arachnoid mater” adlı tabaka ile en içteki “pia mater” adlı tabaka arasında bulunan boşluğa verilen isimdir. Bir de bunların en dışında yer alan sağlam ve dayanıklı anlamına gelen bir zar tabakası daha vardır ki; buna da “dura mater” adı verilir. Beyin ve omuriliği saran zarlara genel olarak “meninks” denir.

Cervical disc hernia (servikal disk hernisi): Boyun fıtığı

Disco-pathy (diskopati): Omurlar arasında bulunan disklerle ilgi patolojik bozukluklar
Disco-graphy (diskografi): Omurlar arasında bulunan disklerin görüntülenmesi

Epidural hemoraji: Kafatası kemiği ve duramater arasına olan kanama

Echo-encephalo-graphy(ekoensefalografi): Ultrason yöntemiyle beynin incelenmesi

Multiple sclerosis: Beyinde ve omurilikte yaygın demiyelinizasyon plaklarının bulunmasıyla özellik kazanan ve yavaş yavaş ilerleyen bir merkezi sinir sistemi hastalığı

Periferik nöro-pathia (periferik nöropati): Çevresel sinirlerde fonksiyon bozukluğu yapan patolojiler

Serebral abse: Beyin absesi, beyin dokusu içerisinde kapsüllü bir irin birikimi
Cerebral palsy (serebral palsi): Beyin felci
Cervical disco-pathia (servikal diskopati): Boyun omurları arasındaki kıkırdaktaki yapısal bozukluk

A-calculia (akalküli): Hesap yapamama
A-gnosia (agnozi): Tanıyamama, bilmeme
A-mnesia (amnezi): Hafıza kaybı, unutkanlık
A-pathia (apati): Çevreden gelen uyarılara cevap yetersizliği
A-phasia (afazi): Fiziksel bir engel olmamasına rağmen merkezi nedenlerle konuşamama.

Meningi-oma (menenjiom): Beyin zarı tümörü
Mening-itis (menenjit): Beyin zarı iltihabı
Micro-cephaly (mikrosefali): Başın normalden küçük olması
Macro- cephaly (makrosefali): Başın normalden büyük olması
Mening-o-cele (meningosel): Beyin zarında fıtık

Dış tabaka: Cornea, Sclera

Orta tabaka: İris, Corpus ciliare, Choroidea

İç tabaka: Retina

Ot-algia (otalji): Kulak ağrısı
Ot-itis media (otitis medya): Orta kulak iltihabı
Ot-o-plasty (otoplasti): Dış kulağın onarılması için yapılan cerrahi müdahale
Ot-o-rrhagia (otoraji): Kulaktan gelen kanama
Ot-o-rrhea (otore): Kulak akıntısı

Fila olfactoria (fila olfaktorya): Koku ile ilgili lif demetleri
Hyper-osmi (hiperozmi): Koku alma duyusunun ileri derecede artması
Hypo-geusia (hipoguzi): Tat alma duyusunda azalma
Hypo-osmi (hipozmi): Koku alma duyusunun ileri derecede azalması
Macro-osmia (makrozmi): Koku alma eşiğinde azalma, ortamda koku moleküllerinin çok az yoğunlukta olduğu
durumlarda bile kokuyu algılayabilme yeteneği

Sinir dokusunun fonksiyonel hücreleri olan nö­ronların soma adı verilen gövde kısımları çeşitli orga­nellerini içerir ve değişik büyüklüklerde olabilir. Nö­ronlar, hücre gövdesinden çıkan çok sayıda dendritik uzantılara ve bir adet de akson adı verilen uzantıya sa­hiptir (Şekil 5.1). Dendritler uyarıları hücre gövdesine iletirken, akson hücreden aldığı impulsları diğer hüc­relere (başka bir nöron, kas hücresi, bez hücresi gibi) iletir. Sinir impulsunun bir nörondan diğerine veya başka bir hücreye geçişini sağlayan özelleşmiş bağlantı yerlerine sinaps adı verilir.

Dopamin eksikliğinde Parkinson hastalı­ğı, fazlalığında ise şizofreni görülür.

Cerebral palsy (serebral palsi): Beyin felci

Lomber diskopati. Bel omurları arasındaki kıkırdaktaki yapısal bozukluk

Multiple sclerosis: Beyinde ve omurilikte yaygın demiyelinizasyon plaklarının bulunmasıyla özellik kazanan ve yavaş yavaş ilerleyen bir merkezi sinir sistemi hastalığı

Disco-pathy(diskopati): Omurlar arasında bulunan disklerle ilgili patolojik bozukluklar

Serebral abse: Beyin absesi, beyin dokusu içerisinde kapsüllü bir irin birikimi

Retina, gözün iç yüzeyini kaplar ve optik sinir aracılığıyla beyine bağlıdır. Retinada ışığı algılayan iki tip reseptör hücresi vardır: Koniler ve basiller. Gözde yaklaşık 7 mil­yon koni vardır ve bunlar başlıca makula lutea’da bulunurlar. Görülen cismin detaylı olarak ayırt edilmesinde, renkli görmede ve aydınlıkta görmeden sorumludurlar. Basil­ler ise sayıca 130 milyon civarındadırlar ve makula dışındaki tüm retinada bulunurlar. Basillerin başlıca fonksiyonları karanlık­ta görmeyi sağlamalarıdır.

Dış kulak yolu derisinde bulunan kıllar ve “cerumen” (serümen) adı verilen özel bir salgıyı üreten bezler, dışarıdan gelen tozları ve yabancı maddeleri tutarak kulak zarını ve kulağın içindeki yapıları fiziki etkilerden korurlar. Serümen salgısının içten topladığı deri döküntüleri ile dıştan giren toz ve diğer parçacıkları tutarak kanal içinde birikmesi ve zamanla taşlaşması sonucunda buşon adı verilen kulak kiri oluşmaktadır.

Albinismus (albinizm): Doğumsal olarak deri, saç ve retinanın beyaz olması

Alopecia (alopesi): Saç yokluğu kellik

De-pigment-ation (depigmentasyon): Deriye rengini veren maddenin yokluğu

Leuko-derme (lökoderma): Derideki beyaz lekeler

Pyo-derma (piyoderm): Cerahatli deri hastalığı

Koku duyusu insanın diğer insanlarla, kendi­siyle, doğadaki diğer canlılarla ve cansız ortamlar­la temel ilişkilerinin düzenlenmesinde önemli rol oynayan bir duyudur. Anne karnında ilk gelişen duyu olması sebebiyle, yeni doğan bebeklere anne memesini bulma ve emme davranışını sağlama ko­nusunda yol gösterir.

Dilde bulunan tat tomurcuk­ları yardımı ile dört temel tat duyusu alınır. Dilin uç kısmı tatlıyı, ön-yan kenarları tuzluyu, arka-yan kenarları ekşiyi ve dil köküne yakın kısımları da acıyı algılar.

İnsan vücudundaki başlıca endokrin bezler şunlardır:

Paratiroid bezler, tiroid bezinin arka üst tarafında bezi saran kapsül içinde bulunan, mercimek büyük­lüğünde, genellikle sağlı-sollu yerleşen 4 adet bezden oluşur. Salgıladığı parathormon sayesinde kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. Kalsiyum düzeyinin normalin altına düşmeye başlaması durumunda salgı­lanan parathormon; kandaki kalsiyum seviyesini yük­seltir.