TIP TERİMLERİ

İngiliz dil bilimci olan Charles Kay Ogden ile Ivor Armstrong Richards' a göre A, B, C, D şıklarının hepsi  dilsel göstergenin temel ögelerinden biridir.

Terimler nitelik bakımından A, B, C, D şıklarındaki özelliklerin hepsini  taşımalıdır. Ayrıca terimler Elverişli (ekonomik),  Yerel ve Güncel' de olmalıdır.

Düzen içindeki tıp terimlerinden olan  "(eng) anesthesia conduction "ın Türkçe tanımı  " bölgesel uyuşturum "dur.

Yukarıdaki tanım Nitelikli Terimlerden "Elverişli (Ekonomik) Terimler "e aittir. Elverişli (Ekonomik) Terimlerde  Oluşturulacak terim gereğinden fazla sözcüklerle donatılmamalı, yani pleonastik ya da totolojik olmamalıdır. Ayrıca, tutunabilmeleri için terimlerin zihinsel sözlükçede yer edebilecek nitelikte oluşturulmaları gerekir. Bunun için açımlama yoluyla oluşturulan ve iki birimden fazla öge barındıran birleşik terimlerden uzak kalınmalı, kısa terimler oluşturulmalıdır. Böylece, dilsel ekonomiklik sağlanabilir.

I, II ve III  bilim dilini ölçünleştirme, yani standartlaştırma için gerçekleştirilmesi gerekenlerden biridir.

A, B, C, D şıklarının hepsi  Günümüz tıp dilinin özelliklerinden biridir.

Tıp terimlerinden olan "Crista (krista)"nın Türkçe tanımı "Kenar" dır. CUtis (kutis): deri,  CLaviCUla (klavikula): köprücük kemiği, buCCA (bukka): yanak,  Caput (kaput): baş.

C şıkkındaki " CYtologia (sitoloji)" Türkçe karşılığı " hücre bilimi " olan Tıp teriminin karşılığıdır. CErebrum (serebrum): beyin, COEliacus (sölyakus): karın boşluğu ile ilgili, CAEcum (sekum): kör bağırsak, CErebrum (serebrum): beyin  terimlerinin karşılığıdır.

Yön belirten ön eklerden "per-kütan"ın tanımı,"deriden geçerek"dir, ab‐ uzaklaşmak, ad‐düksiyon orta hatta yaklaşmak , trans‐ bir şeyin içinden geçerek, trans‐füzyon damar içine vermek demektir.

B şıkkındaki "trake‐tomi " Cerrahi İşlemler ile İlgili Son eklerden olan tanımı "soluk borusunun kesilmesi" olan tıp terimidir,  tora‐sentez plevral boşluktan iğne ile sıvı alınması,  plöro‐dezis plevra yapraklarının yapıştırılması,  arteriy‐o‐rafi atardamarın dikilmesi,  kole‐lith‐o‐tripsi safra taşının kırılması demektir.

Dil biliminin kuramsal olduğu gibi mesleklere yönelik bir dizi uygulamalı alt alanları da vardır.
Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
1. Sözlük bilimi (Lexicography)
2. Nöro dil bilimi (Neurolinguistics)
3. Psiko dil bilimi (Psycholinguistics)
4. Bilişsel dil bilimi (Cognitive Linguistics)
5. Klinik dil bilimi (Clinical Linguistics)
6. Adli dil bilimi (Forensic Linguistics)
7. Toplum dil bilimi (Sociolinguistics)
8. Derlem dil bilimi (Corpus Linguistics)
9. Bilgisayarlı dil bilimi (Computational Linguistics)

Dönemin padişahlarından II. Mahmut kurdurduğu ilk tıp okulu olan Mekteb-i Tıbbiye’yi açışında tıp dilinin Türkçeye dönüşmesi gerekliliğini gündeme getirir.

Uluslararası tıp terimleri Latince ve Grekçe kökenli olduğundan ödünçleme yoluyla Türk tıp terminolojisinde yer edinmiş, yazılış ve okunuşunda farklılıklar ortaya çıktığından eşanlamlılık sorununu da beraberinde getirmiştir.

Olumsuzluk Veren Ön Ekler
a‐ an‐ olmayan, yok, eksik olan
an‐ (= un‐) olumsuzluk veren önek
anti‐ karşı, karşıt
kontra‐ karşı, karşıt
de‐ aşağı, kayıp
dis‐ (= dez‐) yok, olmayan, uzaklaştırma
in‐ im‐ (= en‐ em‐) olumsuz
im‐potans iktidarsızlık, güçsüzlük

Kırmızı rengin ön eki ERİTR-'dir..

Büyüklük/Derece ile İlgili Ön Ekler
hiper‐ anormal yükseklik
hipo‐ anormal düşük
olig/o‐ az olma durumu, azalma, bir şeyin eksikliği
macro‐ (normalden) büyük
mega‐ anormal büyüklükte olan
mikro‐ (normalden) küçük
pan‐ hepsi
izo‐ aynı,benzer
neo‐ yeni
normo‐ normal
psödo‐ yalancı, sahte, gerçek olmayan

Hareket Sistemine Ait Kökler
(lat) os, oss, osse-o, ossi
(gre) ost, oste-o
os, os, osseo, ossi
ost, oste, osteo
kemik
oss-e-ous osseous kemikli
ossi-form ossiform kemik şeklinde, kemiksi
ost-alg-ia ostalji kemiklerde hissedilen ağrı
oste-o-cyte osteosit kemik hücresi
oste-itis oste-it kemik iltihabı
(gre) arthr, arthr-o artr, artro eklem
arthr-alg-ia artralji eklem ağrısı
atrhro-edem-a artrödem eklemlerde oluşan ödem
(gre) chondr, chondr-i kondr, kondri kıkırdak
chondr-ic kondrik kıkırdaksı, kıkırdak ile ilgili
chondr-o-blast kondroblast öncü kıkırdak hücresi
chondr-o-plast-y kondroplasti kıkırdak üzerinde yapılan estetik ameliyat
(gre) my,my-o mi, miyo kas
my-algi-a miyalji kas ağrısı
my-o-metr-ium miyometriyum döl yatağının kas tabakası

Üriner Sistemine Ait Kökler
(gre) nephr, nephr-o nefr, nefro böbrek
nephr-ectom-y nefrektomi böbreğin ameliyatla çıkarılması
nephr-o-lith nefrolit böbrek taşı
(lat) ren, ren-o ren, reno böbrek
ren-i-capsule renikapsül böbrek kapsülü
ren-i-form reniform böbrek şeklinde
ren-o-vascul-ar-is renovaskular böbreğin damarlarıyla ilgili
(gre) ureter, ureter-o ureter, uretero ureter / idrar borusu
ureter-itis ureterit ureter iltihabı
ureter-o-lith ureterolit ureterde oluşan taş / ureter taşı
(gre) cyst, cyst-o, cyst-i, cyst-i-do sist
sidik kesesi;
öd kesesi;
kist
cyst-o-stom-y sistostomi karın duvarından sidik kesesi veya safra kesesine
açılan geçit oluşturma
cyst-itis sistit sidik kesesi yangısı
cyst-oma kistoma kistlerden oluşmuş tümör
(gre) urethr, urethr-o uretr, uretro uretra / idrar yolu
urethr-atres-ia uretratresi idrar yolunun kapalı oluşu
urethr-o-phrax-is uretrofraksi idrar yolunun tıkanıklığı

Cerrahi İşlemlere Ait Son Ekler
‐ektomi kesip almak
gastr‐ektomi midenin ameliyat ile alınması
‐sentez delmek
tora‐sentez plevral boşluktan iğne ile sıvı alınması
-stomi ağız açmak
kolo‐stomi kolondan dışarıya çıkış vermek
‐tomi kesmek
trake‐tomi soluk borusunun kesilmesi
-plasti operatif şekillendirme
mamo‐plasti memenin operatif şekillendirilmesi
‐dezis sabitlemek, yapıştırmak
plöro‐dezis plevra yapraklarının yapıştırılması
‐rafi dikmek
arteriy‐o‐rafi atardamarın dikilmesi
‐peksi sabitlemek
gastr‐o‐peksi midenin karın duvarına dikilmesi
‐lizis kaybolma, çözülme
entero‐lizis bağırsakların yapışıklıklarının alınması
‐tripsi kırmak
kole‐lith‐o‐tripsi safra taşının kırılması

Tanısal İşlemlere Ait Son Ekler
‐grafi - görüntüleme
‐skopi - ayna tutma
‐metri - ölçme