TIP TERİMLERİ - Deneme Sınavı - 20

B şıkkındaki "trake‐tomi " Cerrahi İşlemler ile İlgili Son eklerden olan tanımı "soluk borusunun kesilmesi" olan tıp terimidir,  tora‐sentez plevral boşluktan iğne ile sıvı alınması,  plöro‐dezis plevra yapraklarının yapıştırılması,  arteriy‐o‐rafi atardamarın dikilmesi,  kole‐lith‐o‐tripsi safra taşının kırılması demektir.

Dil biliminin kuramsal olduğu gibi mesleklere yönelik bir dizi uygulamalı alt alanları da vardır.
Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
1. Sözlük bilimi (Lexicography)
2. Nöro dil bilimi (Neurolinguistics)
3. Psiko dil bilimi (Psycholinguistics)
4. Bilişsel dil bilimi (Cognitive Linguistics)
5. Klinik dil bilimi (Clinical Linguistics)
6. Adli dil bilimi (Forensic Linguistics)
7. Toplum dil bilimi (Sociolinguistics)
8. Derlem dil bilimi (Corpus Linguistics)
9. Bilgisayarlı dil bilimi (Computational Linguistics)

Dönemin padişahlarından II. Mahmut kurdurduğu ilk tıp okulu olan Mekteb-i Tıbbiye’yi açışında tıp dilinin Türkçeye dönüşmesi gerekliliğini gündeme getirir.

Uluslararası tıp terimleri Latince ve Grekçe kökenli olduğundan ödünçleme yoluyla Türk tıp terminolojisinde yer edinmiş, yazılış ve okunuşunda farklılıklar ortaya çıktığından eşanlamlılık sorununu da beraberinde getirmiştir.

Olumsuzluk Veren Ön Ekler
a‐ an‐ olmayan, yok, eksik olan
an‐ (= un‐) olumsuzluk veren önek
anti‐ karşı, karşıt
kontra‐ karşı, karşıt
de‐ aşağı, kayıp
dis‐ (= dez‐) yok, olmayan, uzaklaştırma
in‐ im‐ (= en‐ em‐) olumsuz
im‐potans iktidarsızlık, güçsüzlük

Kırmızı rengin ön eki ERİTR-'dir..

Hareket Sistemine Ait Kökler
(lat) os, oss, osse-o, ossi
(gre) ost, oste-o
os, os, osseo, ossi
ost, oste, osteo
kemik
oss-e-ous osseous kemikli
ossi-form ossiform kemik şeklinde, kemiksi
ost-alg-ia ostalji kemiklerde hissedilen ağrı
oste-o-cyte osteosit kemik hücresi
oste-itis oste-it kemik iltihabı
(gre) arthr, arthr-o artr, artro eklem
arthr-alg-ia artralji eklem ağrısı
atrhro-edem-a artrödem eklemlerde oluşan ödem
(gre) chondr, chondr-i kondr, kondri kıkırdak
chondr-ic kondrik kıkırdaksı, kıkırdak ile ilgili
chondr-o-blast kondroblast öncü kıkırdak hücresi
chondr-o-plast-y kondroplasti kıkırdak üzerinde yapılan estetik ameliyat
(gre) my,my-o mi, miyo kas
my-algi-a miyalji kas ağrısı
my-o-metr-ium miyometriyum döl yatağının kas tabakası

Üriner Sistemine Ait Kökler
(gre) nephr, nephr-o nefr, nefro böbrek
nephr-ectom-y nefrektomi böbreğin ameliyatla çıkarılması
nephr-o-lith nefrolit böbrek taşı
(lat) ren, ren-o ren, reno böbrek
ren-i-capsule renikapsül böbrek kapsülü
ren-i-form reniform böbrek şeklinde
ren-o-vascul-ar-is renovaskular böbreğin damarlarıyla ilgili
(gre) ureter, ureter-o ureter, uretero ureter / idrar borusu
ureter-itis ureterit ureter iltihabı
ureter-o-lith ureterolit ureterde oluşan taş / ureter taşı
(gre) cyst, cyst-o, cyst-i, cyst-i-do sist
sidik kesesi;
öd kesesi;
kist
cyst-o-stom-y sistostomi karın duvarından sidik kesesi veya safra kesesine
açılan geçit oluşturma
cyst-itis sistit sidik kesesi yangısı
cyst-oma kistoma kistlerden oluşmuş tümör
(gre) urethr, urethr-o uretr, uretro uretra / idrar yolu
urethr-atres-ia uretratresi idrar yolunun kapalı oluşu
urethr-o-phrax-is uretrofraksi idrar yolunun tıkanıklığı

Cerrahi İşlemlere Ait Son Ekler
‐ektomi kesip almak
gastr‐ektomi midenin ameliyat ile alınması
‐sentez delmek
tora‐sentez plevral boşluktan iğne ile sıvı alınması
-stomi ağız açmak
kolo‐stomi kolondan dışarıya çıkış vermek
‐tomi kesmek
trake‐tomi soluk borusunun kesilmesi
-plasti operatif şekillendirme
mamo‐plasti memenin operatif şekillendirilmesi
‐dezis sabitlemek, yapıştırmak
plöro‐dezis plevra yapraklarının yapıştırılması
‐rafi dikmek
arteriy‐o‐rafi atardamarın dikilmesi
‐peksi sabitlemek
gastr‐o‐peksi midenin karın duvarına dikilmesi
‐lizis kaybolma, çözülme
entero‐lizis bağırsakların yapışıklıklarının alınması
‐tripsi kırmak
kole‐lith‐o‐tripsi safra taşının kırılması

Tanısal İşlemlere Ait Son Ekler
‐grafi - görüntüleme
‐skopi - ayna tutma
‐metri - ölçme

Dil biliminin çekirdeğinde bulunan ve günümüzde kuramsal dil bilimine ait olan temel alt alanlar sırasıyla aşağıda verilmiştir:
1. Ses bilgisi ve Ses bilimi (Phonetics and Phonology)
2. Biçim bilimi (Morfology)
3. Gösterge bilimi (Semiotics)
4. Sözcük bilimi (Lexicology)
5. Terim bilimi (Terminology)
6. Anlam bilimi (Semantics)
7. Köken bilimi (Etymology)
7. Edim bilimi (Pragmatics)
8. Söz dizimi (Syntax)

Dil biliminin çekirdeğinde bulunan ve günümüzde kuramsal dil bilimine ait olan temel alt alanlar sırasıyla aşağıda verilmiştir:
1. Ses bilgisi ve Ses bilimi (Phonetics and Phonology)
2. Biçim bilimi (Morfology)
3. Gösterge bilimi (Semiotics)
4. Sözcük bilimi (Lexicology)
5. Terim bilimi (Terminology)
6. Anlam bilimi (Semantics)
7. Köken bilimi (Etymology)
7. Edim bilimi (Pragmatics)
8. Söz dizimi (Syntax)

'Grekçe' dilinin ISO tarafından verilen kodu (gren)'dir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'D' seçeneğidir.

Nitelikli Terim Nedir?
Terimler nitelik bakımından:
1. Saydam,
2. Salkımlı (düzenli, sistematik),
3. Tutarlı (eş anlamlısız),
4. Bağlamsız/biricik (tek anlamlı ve tekadlı),
5. Elverişli (ekonomik),
6. Yerel ve
7. Güncel olmalıdırlar.

Bir kavram için kullanılan sesli veya yazılı olarak (yani harfler vasıtasıyla) ifade edilen sembole 'Terim' denir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'A' seçeneğidir.

Bir terimin tutarlı olabilmesi için, var ise eşanlamlılarının ortadan kaldırılması, henüz daha yok ise eşanlamlılarının hiç oluşturulmaması, ya da oluşumunun engellenmesi gerekir. Böylece, terimler tekadlılık niteliği taşır hale getirilebilir.

1.

Saydam,

2. Salkımlı (düzenli, sistematik),

3. Tutarlı (eşanlamlısız),

4. Bağlamsız/biricik (tekanlamlıvetekadlı),

5. Elverişli(ekonomik),

6. Yerelve

7. Güncel

olmalıdırlar.

Bu açıklamaya göre sorunun doğru cevabı 'D' seçeneğidir.

'Uyuşturum' teriminin Ingilizce karşılığı 'anesthesia' kelimesidir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'C' seçeneğidir.

Oluşturulacak terim gereğinden fazla sözcüklerle donatılmamalı, yani pleonastik ya da totolojik olmamalıdır

örnek 
akademik üniversite (üniversite zaten akademik bir kurumdur)
su sebili (sebil zaten su içilen çeşmedir)
şist taşı (şist zaten bir taş türüdür)

Hiper teriminini tıp literatüründeki açıklaması 'Anormal Yükseklik'tir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'A' seçeneğidir.