Kıymetli Evrak Hukukunun Genel Hükümleri

TTK m. 645’te kıymetli evrak “kıymetli evrak öyle senetlerdir ki bunların içindeki hak senetten ayrı olarak ileri sürülemez ve senetten ayrı olarak devredilemez" şeklinde tanımlanır.

Kıymetli evraktan bahsedebilmek için üç temel unsurun bulunması gerekir. Bunlar; senet, hak ve hak ve senedin bağlılığıdır.
Senet, kıymetli evrakın maddi unsurudur. Bir kişinin kendisi aleyhine delil oluşturmak üzere hazırlanan yazıyla ifade edilmiş irade beyanını yansıtan belge senet olarak kabul edilir. Bu nitelikleri gereği senette;
• Cisimleşme, yani dış âleme yansıyacak bir varlık kazanma,
• Yazılı olma, yani senetteki iradenin kalıcılığının sağlanması,
İmza, yani senedin düzenleyene aidiyetini belgeleyen işaretin bulunması gerekir.
Hak, kıymetli evraktaki gayri maddi unsurdur. Senetlerin içerdiği hak unsuru, özel hukuktan kaynaklanır, devredilebilir ve para ile ölçülebilir olmalıdır. Söz konusu hak, bir alacak hakkı, ortaklık hakkı, eşya üzerindeki mülkiyet veya rehinden kaynaklanan bir hak veya bir katılma hakkı olabilir.
Bağlılık, bir senedin kıymetli evrak niteliği taşıması ancak, diğer iki unsur olan senet ve hak unsurlarının birbirlerine sıkı şekilde bağlı olmaları ile mümkündür. Bağlılık unsurunun sonucu olarak, hakkın devri senedin teslimine, hakkın ileri sürülmesi senedin ibrazına bağlıdır. Hak senetle birleştikten sonra kural olarak ancak senetle ileri sürülebilir.

Kıymetli evrakın; özel şekil şartlarına tabi borç senedi olma, kural olarak soyutluk ilkesine tabi olma, sınırlı sayı ilkesine tabi olmama ve adi senetten farklı olma şeklinde temel nitelikleri bulunur. 

*Özel Şekil Şartlarına Tabi Borç Senedi Olma-Kıymetli evraklar, kanunlarda ağırlaştırılmış ve özel şekil şartlarına tabi tutulmuştur.

*Kural Olarak Soyutluk İlkesine Tabi Olma-Bu ilke, tüm kıymetli evrak için geçerli değildir.
Kıymetli evrakın devir şekilleri ile ilgili bir kavram olan soyutluk, bazı kıymetli evrak türlerinde bulunmaktadır. Genel olarak soyutluk, kıymetli evrakın düzenlenmesine sebep olan temel ilişkinin senetten anlaşılmaması, temel ilişkideki sakatlıktan kıymetli
evrakın etkilenmemesidir.

*Sınırlı Sayı İlkesine Tabi Olmama -Doktrinde, kıymetli evrak türlerinin kanunda
düzenlenmiş olduğu ve bunların dışında yeni bir kıymetli evrak türünün yaratılamayacağı savunulmuştur.

*Adi Senetten Farklı Olma- Kıymetli evrak, kendisi gibi bir borç ödeme taahhüdü içeren adi senetlerden farklı olup nitelikli bir borç senedidir

Kıymetli evraklar senette temsil edilen hakkın türü, hakkın senetten önce var olup olmaması, senedin düzenlenmesine sebep olan temel işlem ile ilişkisi, kamu güvenliğini haiz olup olmama ve devir şekillerine göre çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulabilir.

Kıymetli evrakın zorunlu unsurlarından biri “hak” unsurudur. Bu hak özel hukuktan kaynaklanan, nakden değerlendirilebilir ve devredilebilir bir hak olmak zorundadır. Senet tarafından taşınan bu hakkın içeriği bir alacak, ortaklık, katılma veyahut bir ayni değere ilişkin olabilir. Senette temsil edilen bu değerlere göre kıymetli evraklar, alacak senetleri, ortaklık senetleri, emtia senetleri, eşya hukukundan kaynaklanan senetler ve katılma senetleri olarak sayılabilir. Bir alacak hakkını temsil eden alacak senetlerine tahviller ve kambiyo senetleri olan bono, poliçe, çek örnek gösterilebilir. Ortaklık senetlerinin tipik örneği ise hisse senetleri ve ilmühaberlerdir. Bir menkul üzerindeki mülkiyet hakkını veyahut rehin hakkını temsil eden emtia senetlerine makbuz senedi ve varant; bir gayrimenkul üzerindeki belli hakları temsil eden ve Medeni Kanun’da düzenlenmiş olan eşya hukukundan kaynaklanan senetlere ipotekli borç senedi ve irat senedi; bir katılma hakkını temsil eden senede ise katılma intifa senedi örnek olarak verilebilir.

Kıymetli evrakta önceden var olan hak senet üzerine yerleştirilebileceği gibi, senedin düzenlenmesiyle birlikte yeni bir hak da ortaya çıkabilir. Bu niteliklerine göre kıymetli evrak; kurucu kıymetli evrak ve açıklayıcı kıymetli evrak olarak ikiye ayrılır. 

Kurucu kıymetli evrakta senedin içerdiği hak, senet düzenlenmeden önce var olmayıp senedin düzenlenmesi ile birlikte ortaya çıkar. Yani hak, senet ile birlikte doğmaktadır. Kambiyo senetlerinde hakkın doğumu senedin imzalanmasına bağlı olduğu için bono, poliçe ve çek kurucu kıymetli evraklardır. Açıklayıcı kıymetli evrakta ise hak senedin düzenlenmesinden önce doğmuş, senet ise sadece bu hakkın dışa vurulması ve açıklanması işlevini
üstlenmiştir. Anonim şirket pay senetleri, makbuz senedi bu senetlere örnek olarak gösterilebilir.

Kıymetli evrakın düzenlenmesine sebep olan temel işlem veya ilişkiyle bağının devam edip etmemesi açısından da kıymetli evrak, soyut kıymetli
evrak ve sebebe bağlı kıymetli evrak olarak ikiye ayrılmaktadır.
Soyut kıymetli evraktan, kıymetli evrakın düzenlenmesine sebep olan temel işlem veya ilişkideki geçersizlik veya eksikliklerden etkilenmemesi
anlaşılmalıdır. Bu kıymetli evrakta senet ile düzenlenmesine neden olan temel ilişki arasındaki bağ kopmakta, kıymetli evrak temel ilişkiden bağımsız
olduğu için temel ilişkideki sakatlıklar, kural olarak senedi etkilememektedir. Soyut kıymetli evrakın en önemli örneği kambiyo senetleridir. Ancak
soyutluk, senedin düzenlenmesi ile kendiliğinden ortaya çıkmaz. Soyutluğun ortaya çıkması için senedin ciro edilerek senedin temel ilişkinin tarafı
olmayan bir kişiye devredilmesi gerekir.
Sebebe bağlı kıymetli evrakta ise senedin düzenlenmesine neden olan temel işlem veya ilişki ile kıymetli evrak arasındaki ilişki devam etmektedir.
Temel ilişki, senede etkilerini devam ettirdiğinden dolayı temel ilişkideki bir sakatlık dahi senedi sakatlamaktadır. Pay senetleri, katılma intifa senetleri
sebebe bağlı kıymetli evrakların örneklerindendir.

Kamu güvenliğini haiz olup olmama bakımından kıymetli evrak, kamu güvenliğini haiz kıymetli evrak ve kamu güvenliğini haiz olmayan kıymetli
evrak olarak ikiye ayrılmaktadır.
Kamu güvenliğini haiz olan kıymetli evrakta kanun koyucu, kıymetli evrakı devralanın, senet metninde yer alan devredenin yetkili olduğuna ve
senedin içeriğine ilişkin inancı korumaktadır. Bu senetlerde senedi devralan hem senetteki hakkın içeriği hem de devredenin tasarruf yetkisi açısından korunur. Bu nedenle kamu güvenliğini haiz bir senedi devralan iyiniyetli hamile karşı, borçlu sahip olduğu şahsi defileri ileri süremez. Hamiline yazılı
senetler ve emre yazılı senetler, kamu güvenliğini haiz kıymetli evraktır.
Kamu güvenliğini haiz olmayan kıymetli evrakta ise kanun koyucu, devralanın senet metnine ve devredenin tasarruf yetkisine olan inanç korunmaz.
Kamu güvenliğini haiz olmayan senetlerde senedi devredene karşı ileri sürülebilen tüm defiler, senedi devralan kişiye karşı da ileri sürülebilir. Nama yazılı senetler, kamu güvenliğini haiz değildir. 

Devir şekline göre kıymetli evraklar, nama, emre ve hamiline olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
*Nama Yazılı Kıymetli Evraklar-Belli bir kişinin adına yazılı olan ancak onun
emrine kaydını içermeyen ve kanunen de emre yazılı sayılan senetlerden sayılmayan kıymetli evraklara nama yazılı kıymetli evraklar denir. Bir nama yazılı kıymetli evraktan bahsedebilmek için senedin;
• Belli bir kişi adına yazılı olması,
• “emrine” kaydını içermemesi,
• Kanunen emre yazılı bir senette olmaması gerekir.
Nama yazılı kıymetli evraklarda gerçek veya tüzel bir kişinin adına bu senet düzenlenmeli, emre veyahut bu anlama gelebilecek başka bir ifadeye yer
verilmemelidir. Son olarak ise senet kanunen emre yazılı senetlerden de olmamalıdır. Kanunen emre yazılı senetler, kanun hükmü nedeniyle üzerlerinde “emrine” kaydı veyahut bu anlama gelen başka bir kayıt bulunmasa dahi emre yazılı kabul edilen senetlerdir. Örneğin kambiyo senetleri olan bono, poliçe, çek kanunen emre yazılı senetlerdir. Bu kanunen emre yazılı senetlerde “emrine” kaydının yazmasına gerek yoktur. Ancak bu senetler dahi üzerlerine “menfi emre kaydı”, “emre değildir” kaydı eklenmek kaydıyla nama yazılı senet haline getirilebilirler.

Nama yazılı kıymetli evraklar, kural olarak alacağın temliki hükümlerine göre devredilebilir. Buna göre devir için senedi elinde bulunduran hak
sahibi yazılı bir devir beyanında bulunmalı ve senedin zilyetliğini devralan kişiye geçirmelidir.

Nama yazılı senedin borçlusu ancak senedin teslimi ile senedin niteliğine göre alacaklı olduğu anlaşılan kişiye ödeme yaptığında borçtan kurtulur.

*Emre Yazılı Kıymetli Evraklar- Emre yazılı olan veya kanunen emre yazılı kabul edilen kıymetli evraklara emre yazılı kıymetli evraklar denir. Bir kıymetli evrakın, emre yazılı olarak kabul edilebilmesi için;
• Emrine senet düzenlenen kişinin bulunması,
• “Emrine” kaydın bulunması veya
• “Emrine” kaydı bulunmasa dahi senedin
kanunen emre yazılı senetlerden biri olması gerekmektedir.
Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir. Ayrıca tahviller, intifa senetleri, emre yazılı havale ve emre yazılı ödeme vaadi emre düzenlenebilen senetlerdir. Emre yazılı senetlerin devri ancak ciro ve zilyetliğin devralana geçirilmesiyle mümkündür.

*Hamiline Yazılı Kıymetli Evraklar- Senedin metninden veya şeklinden hamili kim ise o kişinin hak sahibi sayılacağı anlaşılan kıymetli evraklar hamiline yazılı kıymetli evrak olarak kabul edilir. Bir senedin hamiline yazılı kıymetli evrak olarak kabul edilebilmesi;
• Ya senet metninde açıkça “hamiline” kaydını içermesine
• Ya da senedin hamiline yazılı olduğunun
şeklinden anlaşılmasına bağlıdır.
Senedin içinde “hamiline” kaydı içermemesine rağmen, senette bir kişinin ad ve soyadı bulunmuyorsa ve bu senedin geçersiz olmasına neden olmuyorsa kıymetli evrak niteliği taşımak şartıyla bu hamiline yazılı senet kabul edilir. Çek, pay senetleri, tahvil, intifa senetleri gibi kıymetli evraklar hamiline düzenlenebilirken poliçe, bono, makbuz senedi ve varant hamiline düzenlenemeyen kıymetli evraklardandır. Hamiline yazılı kıymetli evraklar sadece zilyetliğin devralana geçirilmesi yoluyla devredilir (TTK m. 647).
Hamiline yazılı senetler, sadece zilyetliğin devralana geçirilmesi yoluyla kolayca devredilebildikleri için tedavül gücü en yüksek kıymetli evraklardır. 

Kıymetli evrakta defi, kambiyo senedi ile borç altına girmiş olan düzenleyen (keşideci), alacaklı (lehtar), ciranta, avalist, muhatap gibi kambiyo borçlularının kendisinden ödeme talep eden kambiyo alacaklılarına karşı ileri sürebilecekleri savunmaları ifade eder.

Kıymetli evrakta defiler özellikleri açısından ve etkili olduğu kişiler bakımından iki şekilde sınıflandırılabilir. Etkili olduğu kişiler bakımından defiler, nisbi defiler ve mutlak defiler, özellikleri açısından ise senet metninden anlaşılan defiler, senetteki bir taahhüdün geçersizliğine ilişkin defiler ve şahsi defiler olarak sınıflandırılır.

Etkili Olduğu Kişiler Bakımından Defiler- Bu başlık altında defiler, mutlak defiler ve nisbi defiler olarak ikiye ayrılır. Mutlak defiler, senede hamil olan iyiniyetli müktesip dâhil herkese karşı ileri sürülen defilerdir. Nisbi defiler, sadece belirli bir alacaklıya karşı, yalnızca ilgilisi tarafından ileri sürülebilen defilerdir. Bu
defiler mutlak defilerden, herkese karşı ileri sürülememesi ile ayrılır. Nisbi defiler, doğrudan doğruya ilişkisi bulunan kimseler arasında ve kural olarak sadece ilişkinin karşı tarafına ileri sürülebilir. 

Özellikleri Bakımından Defiler-Senet Metninden Anlaşılan Defiler- Senet metninden anlaşılan defiler, senet üzerinde yer alan ve senede bakıldığında senetten anlaşılabilen defilerdir

Senetteki Taahhüdün Geçersizliğine İlişkin Defiler- Senedin metninden kaynaklanan bir eksikliğinin bulunmamasına rağmen, o senet ile taahhüt
altına girenlerden biri veya birkaçı için senet üzerindeki taahhüdü geçersiz olabilir. Burada geçersiz olan senet değil, senet üzerinde yer alan taahhüttür

Şahsi Defiler-Senet borçlusunun belirli bir alacaklı ile aralarındaki kambiyo ilişkisi dışında doğrudan doğruya var olan şahsi bir ilişkiden kaynaklanan defiler, şahsi defi olarak kabul edilir. Tarafların temel ilişkiden kaynaklanan
defileri şahsi defidir. Ancak senedi devralırken bilerek borçlunun zararına hareket eden kişiye de bu defiler ileri sürülebilecektir. Geçersizlik, hata, gabin, zapt, ayıp, sözleşmenin ifa edilmediği, alacağın zaman aşımına uğradığı bu temel ilişkiden kaynaklanan şahsi defilerdir.

Zayi kavramı, kıymetli evrakın kaybedilmesini veyahut kaybedilmese dahi kullanılamaz hale gelmesini, hasara uğramasını kapsamaktadır. Senetlerin, senedi elinde bulunduran hamilin rızası olmaksızın çalınması, kaybolması, yanması, yırtılması, karalanması, yıpranması veya silinmesi gibi haller dolayısıyla kıymetli evrak zayi olabilir. 

Senedin bu şekilde ziyaı halinde, hamilin senet üzerinde sahip olduğu hakkın korunması amacıyla, senedin mahkeme tarafından geçersiz kılınması, senet ile senedin içerdiği hakkın ayrılması için açılan dava ise kıymetli evrakın iptali davasıdır.

Kıymetli evrakın iptali davasının açılabilmesi bazı şartların varlığına bağlıdır. Bu kapsamda senedin ziyaı, senetteki hakkın devam ediyor olması, iptal talebinde bulunanın hak sahibi olması, senet zilyetliğinin tekrar iktisabının mümkün olmaması ile iptali istenen senedin iptalinin mümkün olması iptal için aranan şartlardır.

Yukarıda belirtilen şartlar bulunduğu takdirde kıymetli evrakın iptali gerçekleştirilebilir. İptal için belirli bir prosedürün izlenmesi gerekmektedir.
Ancak senet türleri açısından farklı prosedürler izlenmeli ve her hâlükârda mahkeme kararıyla iptal işlemi gerçekleştirilmelidir. Mahkeme kararı olmadan senedin iptal edilmesi ve borçlunun ödemeden men edilmesi ise mümkün değildir. Mahkeme tarafından senedin iptali yönünde
karar verilmesi durumunda, maddi hukuk anlamında hak sahibi olan kişinin durumunda bir değişiklik olmaz. İptal kararı ile iptal talebinde bulunan
(senet üzerinde hak sahibi olan kişi), senedi ibraz etseydi hangi hukuki durumda olacak idiyse aynı hukuki konumunu korur. Ancak iptal kararı, iptal
talebinde bulunan kişiye, senet olmadan yani senet ibraz edilmeksizin senedin içerdiği hakkı borçludan talep etme hakkı verir. Mahkemenin iptal kararı senet yerine geçmez. Ancak kararla birlikte senedin teşhis fonksiyonu
ortadan kalkar. Bu sebeple artık iptal edilen orijinal senet ile hak ileri sürülemez, senedin iyiniyetle devralınması söz konusu olmaz ve icra takibi yapılamaz. İptal kararı ile hak ileri sürülebileceği için karara dayanarak ödeme talebinde bulunan kişinin ödeme talebi durumunda borçlu ödemeyi yapmakla yükümlüdür. Borçlu, iptal kararını getiren kişiye, iptal kararına göre ve hile ve ağır kusuru bulunmadan ödeme yaptığında borcundan kurtulacaktır.
İptal kararını alan hak sahibi sadece asli borçluya başvurarak hakkını ileri sürebilir. Çekte ise düzenleyen ve cirantalara dahi başvuru mümkündür.

Kambiyo senetleri TTK’nin kıymetli evraka ayırdığı “Üçüncü Kitabı”nın “Dördüncü Kısmı”nda yer almaktadır. Kambiyo senetleri, içerdikleri hakkın türü açısından para alacağını temsil eden senetler olup; poliçe, bono ve çekten oluşur. Söz konusu üç senet “kambiyo senetleri”, “ticari senetler” olarak kabul edilmektedir.

Bono, senedi düzenleyen (keşideci) tarafından, bonoda gösterilmiş olan kişiye (lehtar) veya onun göstereceği bir başka kişiye, senette belirtilen vadede, belirli bir bedeli ödeme taahhüdü içeren kambiyo senedidir.

Poliçe, senedi düzenleyen (keşideci) tarafından, üçüncü bir kişiye (muhatap), poliçede gösterilmiş olan diğer bir kişiye (lehtar) veya onun göstereceği
bir başka kişiye, senette belirtilen vadede, belirli bir bedeli ödeme emrinin verildiği kambiyo senedidir

Çek, senedi düzenleyen (keşideci) tarafından, çekte gösterilmiş olan kişiye (lehtara) veya onun göstereceği bir başka kişiye veyahut “hamiline” olduğunda senedi elinde bulunduran kişiye, düzenleme tarihinden itibaren ibraz süreleri içinde, muhatap olan bankaya, belirli bir bedeli ödeme emrinin verildiği kambiyo senedidir

*Kambiyo senetleri sıkı şekil şartlarına tabi senetlerdir.

*Kambiyo senetlerinden bono ve poliçe kredi aracı, çek ise ödeme aracıdır.
• Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir. Kambiyo senetleri, senet metninde emrine kaydını içermese dahi kanunen emre yazılı senet olarak kabul edilirler. 
• Kambiyo senetleri soyut kıymetli evraklardır. Kambiyo senetleri ile kambiyo senetlerinin düzenlenmelerine neden olan temel ilişki arasındaki bağ kopmuştur. 
• Kambiyo senetleri içerdiği hakkın türü bakımından alacak senetleridir. Bu senetler bir para alacağı içerirler.
• Kambiyo senetleri hakkın doğumuna göre kurucu kıymetli evraklar sınıfına girer. Senedin imzası ile hak doğar.
• Kambiyo senetlerinde imzaların istiklali prensibi geçerlidir. 
• Kambiyo senetleri, emre veya hamiline düzenlendiğinde kamu güvenine mazhar kıymetli evraklar olarak kabul edilir.
• Kambiyo senetlerindeki alacaklar, özel takip yolları ile icra edilebilir. Kambiyo
senetleri alacak senetleridir. 
• Kambiyo senetleri müteselsil sorumluluk ilkesinin uygulandığı senetlerdir.
• Kambiyo senetleri ibraz senetleridir. Kambiyo senetleri ödenmek üzere borçluya ibraz edilmek üzeredir. 
• Kambiyo senetleri uluslararası nitelikte senetlerdir. 

TTK m. 670’e göre, sözleşme yoluyla borçlanmaya ehil kimseler, kambiyo senedi düzenleyerek de borçlanabilirler. Kambiyo senetleri ile
borç altına girme açısından özel bir ehliyet öngörülmemiştir. Kambiyo senedi düzenleyen kişinin TMK’de düzenlenen medeni hakları kullanma
ehliyetine sahip olması yeterlidir. Gerçek kişilerin kambiyo senedini düzenleyebilmesi için fiil ehliyetinin şartları olan, ayırt etme gücüne sahip olma, ergin olma ve kısıtlı olmama aranır. Tüzel kişiler kambiyo senedi düzenleyebilir. Tüzel kişilerin kambiyo senedi düzenleme ehliyetine sahip olması, kanuna göre gerekli organlara sahip olarak tüzel kişilik kazanmasına bağlıdır. Tüzel kişi adına kambiyo taahhüdünde bulunma yetkisi temsile yetkili organa aittir. 

Belirli bir miktar paranın ödenmesi taahhüdünü içeren, kambiyo senedi bonodur. Bono soyut bir borç ikrarını taşır. Senedi düzenleyen keşideci senet üzerinde yazdığı bedeli ödemeyi vadettiğinden dolayı nitelikli bir borç vaadidir. İktisadi açıdan bono bir kredi vasıtası olarak kullanılmaktadır. TTK m. 776’da bononun şekil şartları sayılmıştır. Kanun’da belirtilen bu şekil şartlarının eksikliği durumunda o belge kural olarak bono olarak kabul edilmeyecektir. 

Bono kelimesi, kayıtsız şartsız belli bir bedeli ödeme vaadi, kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adı, keşide tarihi ve keşidecinin imzası zorunlu şekil şartlarıdır. Bu şartlardan birinin eksikliği senedi geçerli bir bono olmaktan çıkarır.

Düzenleme (keşide) yeri ile ödeme yeri bononun alternatif zorunlu şekil şartlarıdır. Bu şekil şartlarının eksikliği senedi doğrudan doğruya geçersiz hâle getirmez. Şartın eksikliği durumunda alternatiflerine bakılır, alternatif varsa senet geçerlidir, aksi durumda ise bono geçersiz sayılacaktır.

Bono üzerine isteğe bağlı olarak kanunda belirtilen veya teamülden kaynaklanan bazı kayıtlar konulabilir. Faiz kaydı, olumsuz emre kaydı, adres veya yerleşim yeri kaydı, aval kaydı, aynen ödeme kaydı,
sorumsuzluk kaydı, araya girme kaydı, bedel kaydı, yetki kaydı, teminat kaydı bunlardan bazılarıdır. İsteğe
bağlı şekil şartı olarak konulacak en önemli kayıt ise vadedir.

Bonoda görüldüğünde, görüldüğünden belli süre sonra, belli bir tarihte ve keşide tarihinden belli süre sonra şeklinde dört tür vadeden biri öngörülebilir. 

*Belirli Tarihli Vade -Bu vade türünde bononun üzerine vade günü belirli bir tarih şeklinde yazılır. Vadenin belirli
bir günü nitelendirmesi yeterlidir, açık olması zorunlu tutulmamıştır.

*Keşide Tarihinden Belirli Süre Sonra Vade-Bonoda senedin düzenlendiği tarihten belli süre sonra ödeneceğinin vade olarak yazılması mümkündür. Bu tür vadelere keşide tarihinden belirli süre sonralı vade denir.

*Görüldüğünde Vade- Bonoda belirlenebilecek bir diğer vade görüldüğünde ödenecek vadedir. Bonoya vadeye ilişkin hiç
bir husus yazılmadığında veyahut görüldüğünde ödeneceği şeklinde bir ibare konulduğunda, bono görüldüğünde ödenecek vadeli kabul edilir.

 *Görüldükten Belirli Süre Sonra- Bono üzerinde, bono keşideci tarafından görüldüğünden belirli bir süre sonra ödeneceği belirtildiği durumlarda söz konusu olur. “Senet görüldükten 100 gün sonra”, “Senet ibraz edildikten 2 ay
sonra” ödenecek şeklinde bir kayıt bulunduğunda bu vade söz konusudur. 

Bazı durumlarda belirtilen şekil şartlarının bazılarının boş bırakılarak da bononun düzenlenmesi ve lehtara teslim edilmesi mümkündür. Lehtara teslim edildiğinde zorunlu veya alternatif zorunlu unsurları yönünden eksik olan ve bu eksikliklerin giderilmesi konusunda senedi veren keşideci tarafından senedi alan lehtarın yetkili kılındığı bonoya açık bono (beyaz bono) denir. 

Borçlu olan keşidecinin imzası dışındaki tüm zorunlu unsurlar eksik bırakılabilir. Bu eksiklikler keşideciye ibraz edilinceye kadar senedi doldurma konusunda yetkili kılınan lehtar veyahut ondan senedin devri yoluyla bu yetkiyi devralmış olanlarca keşideciyle yapılan anlaşmaya uygun şekilde doldurulduğunda, geçerli bir bono söz konusu olur.

Protesto,  bir hakkın düşmesini önlemek, birini temerrüde düşürmek vb. sebeplerle muhataba yazılı bildirimde bulunmaktır.
Kambiyo senetleri açısından senedin kabul veya ödenmesinden kaçınılması durumunun resmî belge ile saptanmasıdır. Belgele işlemi noter tarafından gerçekleştirilir.