TİCARET HUKUKU

A şıkkı yanlıştır. Malvarlığının aktif kısmında haklar (mülkiyet, rehin, intifa, alacak, fikri ve sınai haklar vb.), pasif kısmında ise borçlar bulunur. B şıkkı doğrudur.  Ticari işletmenin malvarlığı, tacirin işletmeye ayırdığı (ticari faaliyetlere özgülediği) değerlerin toplamını ifade eder. C şıkkı yanlıştır. Gayrimaddi unsurlar ise, özellikle ticaret unvanı, işletme adı, marka, patent, know-how, endüstriyel tasarım, fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar gibi ekonomik değeri olan, fakat cismani varlığı olmayan veya varlığı bir bütün olarak görülemeyen hakları ifade eder. E şıkkı yanlıştır. Patent, teknolojinin her alanında, yeni, buluş basamağı içeren ve sanayiye uygulnabilir nitelikte bir buluş yapanlara veya haleflerine. bu buluşa paten alındıktan sonra başvuru tarihinden itibaren 20 yıl süre ile hukuki koruma sağlar.

A şıkkı doğrudur. Şubenin, idari açıdan merkeze bağlı olması gerekir. Merkez ve şube, aynı gerçek veya tüzel kişiye aittir. B şıkkı yanlıştır. Merkezin yaptığı türden işleri yapmayan ya da çok sınırlı bir kısmını yapan birimler şube oluşturmaz. C şıkkı yanlıştır. merkezi Türkiye’de olan şubeler bulundukları yer siciline tescil edilir. D şıkkı yanlıştır.  Her şube, şube olduğunu da belirterek merkezin unvanını kullanmalıdır; bu unvana, şube ile ilgili ekler yapılabilir. E şıkkı yanlıştır. merkezi yurt dışındaki işletmelerin Türkiye şubelerinin başına, yerleşim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticari temsilci atanır.

C şıkkı doğrudur. Devir eden, devralanla birlikte müteselsilen iki yıl süreyle sorumludur. Bu süre müeccel borçlarda muacceliyet anından, muaccel borçlarda ise devrin ilânı veya alacaklılara bildirimi tarihinden itibaren işlemeye başlar. Bildirme veya ilânla duyurma yükümlülüğü devralan tarafından yerine getirilmedikçe, iki yıllık süre işlemeye başlamaz.

A ve B şıkkı yanlıştır. Ticari işletmenin malvarlığına dahil olan bütün unsurlar rehin kapsamına dahil edilmemiş, kapsam sınırlandırılmıştır. Rehin hakkı TİTRK m.5’e göre ticari işletme rehni şu unsurları kapsar: a) Alacaklar b) Çok yıllık ürün veren ağaçlar c) Fikri ve sınai mülkiyete konu haklar ç) Hammaddeler d) Hayvanlar e) Her türlü kazanç ve iratlar f) Başka bir sicile kaydı öngörülmeyen ve idari izin belgesi niteliğinde olmayan her türlü lisans ve ruhsatlar g) Kira gelirleri ğ) Kiracılık hakkı h) Makine ve teçhizat, araç, ekipman, alet, iş makinaları, elektronik haberleşme cihazları dâhil her türlü elektronik cihaz gibi menkul işletme tesisatı ı) i) Sarf malzemeleri Stoklar j) Tarımsal ürünler k) Ticaret unvanı ve/veya işletme adları l) Ticari işletme veya esnaf işletmeleri m) Ticari plaka ve ticari hat n) Ticari projeler o) Vagonlar ö) Bu sayılanlardan üçüncü kişiler zilyetliğindeki taşınır varlıklar, haklar ve paylı mülkiyet hakları. C şıkkı yanlıştır.rehin alacaklısı da şu kişiler olabilir: Kredi kuruluşları, tacir ve esnaf. D şıkkı doğrudur. Rehin veren taraf, tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü ve serbest meslek erbabı olabilir. E şıkkı yanlıştır. rehin verebilecek kişiler lehine teslimsiz taşınır rehni kurabilir.

E şıkkı doğrudur. Rehin hakkı, rehin sözleşmesinin Rehinli Taşınır Sicili’ne tescil edilmesiyle kurulur. A ve B şıkkı yanlıştır. rehnin kurulması için taraflar arasında bir rehin sözleşmesi akdedilmeli; sonrasında ise, rehin sözleşmesi Rehinli Taşınır Sicili’ne tescil edilmelidir. C şıkkı yanlıştır. Rehin sözleşmesi yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılabilir. D şıkkı yanlıştır. Yazılı olarak düzenlenen rehin sözleşmesinin Sicile tescil edilebilmesi için tarafların imzalarını noterce onaylanması veya sözleşmenin Sicil yetkilisinin huzurunda imzalanması şarttır.

C şıkkı doğrudur. TİTRK m. 11/1’de, “aynı taşınır varlık üzerinde derece sırası belirtilmeksizin birden fazla rehin hakkı tesis edilmesi”ne cevaz verilmiştir. Aynı ticari işletme üzerinde birden fazla rehin tesis edimesi ve rehin konusu borcun ödenmemesi halinde ise; rehnin dayandığı ilerleme veya derece sisteminin esaslarına göre hareket edilmesi gerekecektir.

TİTRK m. 14’e göre; borcun zamanında ödenmemesi halinde, alacaklı, şu yollara başvurabilir: • Birinci derece alacaklı ise, icra dairesinden taşınırın mülkiyetinin devrini talep edebilir. • Birinci derece alacaklı ise, icra dairesinden taşınırın mülkiyetinin devrini talep edebilir. • Zilyetliğin devrine konu olmayan varlıklarda kiralama ve lisans hakkını kullanabilir. • Alacağın 5411 sayılı Kanun uyarınca faaliyet gösteren varlık yönetim şirketlerine devredebilir. • Alacağın yukarıda belirtilen yollarla tahsil edilememesi halinde takip, genel hükümler çerçevesinde yapılır.

B şıkkı doğrudur. TTK m. 13’e göre, sahip oldukları ticari işletmeyi yasal temsilci (veli veya vasiler) aracılığıyla işleten küçük ve kısıtlılar da tacir sayılır fakat cezai sorumluluk yasal temsilcidedir. Bu nedenle, örneğin hileli iflâs halinde cezai yaptırım (İİK m.311), yasal temsilciye uygulanır.

Birden çok kişinin paylı (müşterek) mülkiyet şeklinde sahip oldukları bir gemiyi, bir sözleşme gereğince, hepsinin adı ve hesabına, deniz ticaretinde kullanmak ve menfaat sağlamak amacıyla oluşturdukları birliğe donatma iştiraki denir (TTK m.1064/1). Donatma iştirakinin tüzel kişiliği yoktur ancak, TTK m.17 donatma iştirakini, doğrudan “tacirlere ilişkin hükümlere tabi” tutmuştur.

TTK m.3 uyarınca, bu kanunda düzenlenen hususlar, tarafların tacir olup olmadığına veya işin ticari işletmeyi ilgilendirip ilgilendirmediğine bakılmaksızın ticaridir. İki esnaf arasında çek düzenlenmesi, at arabası ile taşımacılık yapılması ve birkaç kişinin bir araya gelip ticaret şirketi kurması gibi, TTK’da düzenlenen tüm hususlardan doğan işler ticaridir.

Ticari işletmenin tanımı ve unsurları açısından temel düzenleme, TTK
m.11/1’de yer almaktadır: “Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı
aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin, devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir.” Bu tanımdan, ticari işletmenin unsurlarına ulaşılabilir, işletmenin, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı
hedef tutan faaliyetler göstermesi ve bu faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde
yürütülmesi gerekir.

Maddi unsurlar, el ile tutulan, göz ile görülen, yani somut varlığı olan (cismani)
değerleri ifade eder. Tesisat, işletme sermayesi, ham madde, üretilen/ stok mallar
gibi. Tesisat ise, işletmeye özgülenmiş taşınmaz mallar ve onların bütünleyici
parçası (TMK m.684) ve eklentisi (TMK m.686) ile taşınır malları (makinalar,
aletler, araçlar, arabalar gibi taşınır işletme tesisatını) kapsar.Patent ise ticari işletmenin gayri maddi unsurudur.

Kanuna ve Rehin Yönetmeliğine göre, rehin alacaklısı şu kişiler olabilir: Kredi kuruluşları, tacir ve esnaf.

Ticari işletmenin malvarlığına dahil olan bütün unsurlar rehin kapsamına dahil
edilmemiş, kapsam sınırlandırılmıştır. Rehin hakkı TİTRK m.5’e göre ticari işletme rehni şu unsurları kapsar: a) Alacaklar b) Çok yıllık ürün veren ağaçlar c) Fikri
ve sınai mülkiyete konu haklar ç) Hammaddeler d) Hayvanlar e) Her türlü kazanç
ve iratlar f) Başka bir sicile kaydı öngörülmeyen ve idari izin belgesi niteliğinde
olmayan her türlü lisans ve ruhsatlar g) Kira gelirleri ğ) Kiracılık hakkı h) Makine ve teçhizat, araç, ekipman, alet, iş makinaları, elektronik haberleşme cihazları
dâhil her türlü elektronik cihaz gibi menkul işletme tesisatı ı) i) Sarf malzemeleri
Stoklar j) Tarımsal ürünler k) Ticaret unvanı ve/veya işletme adları l) Ticari işletme veya esnaf işletmeleri m) Ticari plaka ve ticari hat n) Ticari projeler o) Vagonlar ö) Bu sayılanlardan üçüncü kişiler zilyetliğindeki taşınır varlıklar, haklar ve
paylı mülkiyet hakları
TİTRK m. 5’de sayılmayan, özel sicilleri bulunan ve o sicile kayıtlı olan uçak,
gemi gibi malvarlığı unsurları üzerinde, TİTRK kapsamında rehin hakkı kurulmayacağı söylenebilir. Taşınmazlar üzerinde de kural olarak TİTRK kapsamında
rehin hakkı kurulmayacağı kabul edilmelidir. Ayrıca nakit para ve müşteri çevresinin de kapsam dışında olduğu söylenebili

TTK m.12/1 uyarınca, bir ticari işletmeyi, kısmen de olsa, kendi adına işleten kişiye tacir denir. Şu hâlde, bir gerçek kişinin tacir sıfatını kazanabilmesi için şu üç koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir: Bir ticari işletmenin mevcut olması, bu işletmenin çalıştırılması (faaliyet göstermesi, işletilmesi) ve nihayet “kısmen de olsa kendi adına” işletilmesi.

Birden çok kişinin paylı (müşterek) mülkiyet şeklinde sahip oldukları bir gemiyi,
bir sözleşme gereğince, hepsinin adı ve hesabına, deniz ticaretinde kullanmak ve
menfaat sağlamak amacıyla oluşturdukları birliğe donatma iştiraki denir (TTK
m.1064/1).

TTK m.21/2 uyarınca, faturayı “alan kimse”, aldığı tarihten itibaren 8 gün içerisinde
bir itirazda bulunmaz ise, fatura içeriğini kabul etmiş sayılır.

Ticari davaların görüleceği mahkemeler konusunda, TTK m.5/1’de, “Aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın, asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalara da bakmakla görevlidir” denilmiştir.

Ticari işlerde istisnaen de olsa faize faiz yürütülebilir. TTK m.8/2 hükmü uyarınca, süresi üç aydan az olmamak ve tarafları tacir olmak şartıyla, cari hesap sözleşmeleri ile her iki taraf bakımından da ticari iş niteliği taşıyan ödünç sözleşmelerinde faize faiz işletilmesi mümkündür.

Dernekler, şirketler gibi şahıs birliğidir. Fakat dernekler manevi amaçlı, şirketler
maddi (ekonomik, kazanç) amaçlı olmaları nedeniyle aralarında fark vardır. Dernekler manevi amaçlı olmalarına rağmen ticari işletme işletebilirler. Nitekim TTK
m.16 uyarınca derneklerin tacir sıfatını kazanabilmeleri için, amaçlarına varmak
için ticari işletme işletmeleri ve ayrıca, kamu yararına dernek olmamaları gerekir. Dolayısıyla kamu yararına dernekler ticari işletme işletseler dahi tacir sayılmazlar.