TİCARET HUKUKU II - Deneme Sınavı - 3

Finansman bonosu, borçlu sıfatıyla düzenledikleri emre yazılı senetlere denir.

Sahibine kar payı, hazırlık dönemi faizi ve rüçhan hakkı veren, pay senedine bağlı veya ondan ayrı olarak düzenlenebilen senetlere kupon denir.

Anonim şirketlerin uzun vade ile dışarıdan finansman sağlamak için çıkardıkları borç senetlerine tahvil denir.

Esas sözleşme (Ana sözleşme), değişikliği için yapılacak işlemler sırasıyla şöyledir:

- Teklif: Yönetim Kurulu tarafından esas sözleşme değişiklik teklifinin hazırlanması gerekmektedir.

- İlgili kurumların izni (Gerekiyorsa): Bazı anonim şirketlerde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan izin alınması gerekmektedir

- Genel kurul kararı: Esas sözleşme değişikliği teklifinin genel kurul toplantısında görüşülmesi ve karara bağlanması gerekmektedir.

- İmtiyazlı pay sahipleri kurulunun onayı (Gerekiyorsa): Ana sözleşme değişikliği imtiyazlı pay sahiplerinin haklarına zarar verici nitelikte ise imtiyazlı pay sahiplerinin kendi aralarında özel bir toplantı yaparak genel kurul kararını onaylamaları gerekmektedir.

- Tescil ve ilan: Esas sözleşme değişikliğinin ticaret siciline tescil edilmesi ve içerisinde ilanı gereken hususlar var ise bunların ayrıca Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ile ilan edilmesi gerekmektedir.

Esas sözleşme değişikliği teklifinin genel kurul toplantısında görüşülmesi ve karara bağlanması gerekmektedir. Esas sözleşme değişikliği teklifinin, olağan veya olağanüstü genel kurul toplantısında görüşülmesi mümkündür. Esas sözleşmeyi değiştiren kararlarının, şirket sermayesinin en az yarısının (1/2) temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınması gerekmektedir. İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için toplantı nisabı, şirket sermayesinin en az üçte birinin (1/3) toplantıda temsil edilmesidir. Ancak hemen belirtelim ki, bazı esas sözleşme değişikliklerinde daha yüksek toplantı ve karar yetersayısı öngörülmüştür. Örneğin, Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar ile şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına ilişkin kararların oybirliği (%100) ile alınması gerekirken; şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturulması ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması kararları, sermayenin en az yüzde yetmişbeşini (%75) oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınabilmektedir.

Anonim şirketlerde esas sermayenin artırılmasında bir takım önkoşullar mevcuttur:

- Pay Taahhütlerinin Tamamının Yerine Getirilmiş Olması: Sermaye artırımının ilk koşulu, ayni sermaye taahhüdünün yerine getirilmiş ve pay bedellerinin ödenmiş olmasıdır. Payların nakdî bedelleri tamamen ödenmediği sürece sermaye artırılamayacaktır.

- Bilançoda Sermayeye Eklenmesine İzin Verilen Fonların Bulunmaması: Bilançoda sermayeye eklenmesine mevzuatın izin verdiği fonların bulunması hâlinde, bu fonlar sermayeye dönüştürülmeden, dış kaynaklardan (sermaye taahhüt edilmesi yoluyla) sermaye artırımı yapılamayacaktır. Hem bu fonların sermayeye dönüştürülmesi hem de aynı zamanda ve aynı oranda sermayenin taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırımına izin verilmiştir. Bu düzenlemede amaç, rüçhan hakkını kullanamayacak pay sahiplerini korumaktır.

Türk Ticaret Kanunu’nda benimsenen sermaye sistemlerinden birisi de kayıtlı sermaye sistemidir. Esasen bu sistem Anglo-Amerikan hukuku kaynaklıdır. Daha önce yalnızca halka açık anonim şirketler için geçerli olan bu sistem kapalı tip anonim şirketler için de benimsenmiştir.

Sermayenin gerçek ihtiyacın üzerinde olması, bilanço açığının kapatılmak istenmesi, sermayenin itfası, pay sahiplerinin şirketten çıkması veya çıkarılması, şirketin kendi hisse senetlerini iktisap etmesi ve belli süre içerisinde elden çıkaramaması sebebiyle imha etmek zorunda kalması gibi sebeplerle sermaye azaltılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Esas sermayenin azaltılması, kurucu veya efektif azaltma; açıklayıcı veya basit azaltma ve sermayenin azaltılması ve tekrar mevcut tutara yükseltilmesi şeklinde yapılabilmektedir.

- Kurucu veya Efektif Azaltma: Anonim şirketin gerçek ihtiyacın üzerinde sermayeye sahip olması durumunda, esas sermayenin azaltılarak, itfa edilen payların bedellerinin ortaklara ödenmesi veya yedek akçelere ayrılması şeklinde gerçekleştirilmektedir.

- Açıklayıcı veya Basit Azaltma: Bilanço zararının kapatılması amacıyla yapılır, ortaklara sermaye iadesi yapılmaz. Sermayenin azaltılması, muhasebe kayıtlarında yapılan değişiklik şeklinde ortaya çıkmaktadır.

- Sermayenin Azaltılması ve Tekrar Mevcut Tutara Yükseltilmesi: Bu yöntemde sermayenin azaltılmasını müteakip yeniden sermaye artırılmakta, her iki işlem eş zamanlı olarak yapılmaktadır. Yapılan işlemle, bilanço açığı kapatılarak şirket borçtan kurtulmakta ve yeni mali kaynak elde etmektedir.

Genel kurul esas sermayenin azaltılmasına karar verdiği takdirde, yönetim kurulu tarafından bu karar şirketin internet sitesine konulur. Ayrıca genel kurul kararı, yönetim kurulu tarafından Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ve aynı zamanda esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde, yedişer gün arayla, üç defa ilan edilir. İlanda alacaklılara, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’ndeki Üçüncü ilandan itibaren iki ay içinde, alacaklarını bildirerek bunların ödenmesini veya teminat altına alınmasını isteyebilecekleri belirtilir. Şirketçe bilinen alacaklılara ayrıca çağrı mektupları gönderilmesi gereklidir.

Anonim şirketin sona erme nedenleri infisah ve fesih başlığı altında toplanabilir. İnfisah, irade dışı, şirketin kendiliğinden sona ermesi; fesih ise iradi olarak ve mahkeme kararıyla sona ermesidir. İnfisah:  Kanunda ve esas sözleşmede gösterilen bir sebebin gerçekleşmesiyle ayrıca bir karara gerek olmadan şirketin kendiliğinden sona ermesi infisahtır. İnfisah sebepleri, esas sözleşmede öngörülen sürenin sona ermesi, işletme konusunun elde edilmesi veya elde edilmesinin imkansız hale gelmesi, esas sözleşmede öngörülen sona erme sebebinin gerçekleşmesi, sermayenin 2/3’ünün kaybedilmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması sayılabilir.

Anonim şirketin sona erme nedenleri infisah ve fesih başlığı altında toplanabilir. İnfisah, irade dışı, şirketin kendiliğinden sona ermesi; fesih ise iradi olarak ve mahkeme kararıyla sona ermesidir.

Fesih: Kanunda veya esas sözleşmede gösterilen bir sebebin gerçekleşmesi halinde, şirketi sona erdirme yetkisine sahip kişi veya makamlarca şirkete son verilmesidir. Genel kurul kararıyla sona erme ve mahkeme kararıyla sona erme şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Tasfiyeden dönme, şirketin süresinin dolması veya genel kurul kararıyla sona erdiği hallerde mal varlığı dağıtımına başlanmamış olması şartıyla gündeme gelen bir yöntemdir. Bunun için genel kurulda sermayenin en az %60’ının olumlu oyu ile şirketin devamına karar verilmesi gerekmektedir. Tasfiyeden dönülmesine ilişkin genel kurul kararını tasfiye memuru tescil ve ilan ettirir. Şirket, iflasın açılmasıyla sona ermiş olmasına rağmen iflas kaldırılmışsa veya iflas, konkordatonun uygulanmasıyla sona ermişse şirket devam edecektir. Tasfiye memuru, pay bedellerinin ve tasfiye paylarının pay sahipleri arasında dağıtılmasına başlanmadığına ilişkin belgeyi de eklemek suretiyle, iflasın kaldırıldığına ilişkin kararı ticaret siciline tescil ettirir.

Anonim şirketlerde kurucular, yönetim kurulu üyesi, yöneticiler ve tasfiye memurları için kural olarak kusur sorumluluğu, akdi sorumluluk ve müteselsil sorumluluk ilkeleri geçerlidir. Anonim şirketlerde kurucular, yönetim kurulu üyesi, yöneticiler ve tasfiye memurlarının sorumluluğu, kusura dayanan sorumluluktur. Sorumlu kişiler içerisinde şirketle sözleşme ilişkisi içinde bulunan kurucu, yönetim kurulu üyesi, şirket çalışanı gibi kişiler yönünden akdi sorumluluk söz konusudur. Şirket karşısında üçüncü kişi konumundaki kişiler bakımından ise haksız fiil sorumluluğu söz konusudur. Anonim şirketlerde kural olarak yönetim kurulu üyeleri için müteselsil sorumluluk esası geçerlidir.

Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) anonim şirketlerde yönetim kurulu ve genel kurul olmak üzere kanunen zorunlu iki organa yer verilmiştir.

Yönetim kurulu bir veya daha fazla kişiden oluşabilir. TTK üye sayısının üst sınırını belirtmemiştir.

Kişinin iflasına karar verilmiş olması yahut ehliyetinin kısıtlanması ya da gerekli kanuni şartları taşımaması hallerinde yönetim kurulu üyeliğine seçilmesi mümkün değildir. Bundan başka devlet memurları, ticaretten men edilenler, şirkette denetçilik görevini yürütenler ve avukatların yönetim kurulunda görev almaları kanunen yasaktır.

Herhangi bir sebeple bir üyelik boşalırsa, yönetim kurulu, kanuni şartları haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulun onayına sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduğu genel kurul toplantısına kadar görev yapar ve onaylanması hâlinde selefinin süresini tamamlar.

Yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilir. Esas sözleşmede aksine hüküm yoksa aynı kişi yeniden seçilebilir.

Denetçinin seçimi ile görevden alınması genel kurulun vazgeçilemez ve devredilemez yetkileri arasındadır.

Murahhas, bir iş için görevlendirilen yönetim kurulu adına tam yetkili kişidir.