TİCARET HUKUKU I

Kollektif şirket en az iki kişi ile kurulabilir. Bir esnaf işletmesi işletmek için kollektif şirket kurulamaz. Bir esnaf işletmesi ancak adi şirket olarak işletilebilir. Kanunda kollektif şirket kurulurken asgari bir sermaye şartı öngörülmemiştir. Kollektif şirket ortakları mutlaka gerçek kişi olmalıdır. Tüzel kişiler (kamu veya özel hukuk tüzel kişileri) kollektif şirkete ortak olamazlar. Kollektif şirketin tüzel kişiliği olduğundan şirket alacaklılarının öncelikle şirket malvarlığından alacaklarını talep etmeleri gerekir. Ortaklar ise ikinci derecede yani tüzel kişiden sonra
sorumludurlar. Bu sorumluluk ancak kanunda öngörülen şartların yerine gelmesi halinde birinci dereceye çıkmaktadır.

İtiraz hakkı, sadece yönetici ortaklara tanınmış bir haktır. Ortağın yönetme hakkı yoksa itiraz hakkı da yoktur. Buna öğretide olumsuz idare hakkı adı verilmektedir. İtiraz hakkının söz konusu olabilmesi için aynı konuda en az iki yönetici ortağın bulunması gerekir. Bir yönetici ortak ticari işlerde, diğeri teknik işlerde görevli ise, bu yönetici ortakların birbirlerinin işlerine itiraz hakkı yoktur.

Yalnız karın tamamının bir veya birkaç ortağa verilmesi veya ortağın kardan hiç pay almayacağı yahut ortağın zarardan hiç sorumlu tutulmaması biçimindeki sözleşmeler geçerli değildir.

Kollektif şirkette her ortak bir oy hakkını haizdir. Buna aykırı sözleşme hükümleri geçersizdir.

Kararlaştırılmışsa koyduğu sermayenin faizlerini, şirket sözleşmesi gereğince hak ettiği ücreti; kanuna veya şirket sözleşmesine göre yılsonu bilançosu çıkarılmamışsa çıkarılmasını, bilançoda kâr payı saptanmamışsa saptanmasını ve alacaklarını istemek hakkına sahiptir (TTK m.228/1).

Şirket sözleşmesinde kâr ve zararın paylaşılmasına ilişkin bir düzenleme yoksa ortakların sermaye paylarına bakılmaksızın her ortak kar ve zarardan eşit oranda pay alır.

Ortaklar ekonomik değeri olan her şeyi sermaye olarak getirebilirler. Sermayenin türü bakımından bir sınırlama yoktur. Bir kişi ortaklığı olduğundan kişisel emek de sermaye olarak konabilir. Ortaklar aynı tür sermaye koymakla yükümlü değildirler. Bir ortak nakit, diğeri mal, bir diğeri ise emeğini sermaye olarak koyabilir. Sermaye değerlerinin eşit olması da şart değildir.

Ortaklık sözleşmesi bir amaç etrafında birleşmeyi ve bu amacın gerçekleşmesi için ortak faaliyet ve ortak bir çaba harcanmasını gerektirdiğinden ortakların ortaklık kazancını azaltıcı işlemler yapmamaları, ortaklıkla rekabette bulunamamaları rekabet yasağını oluşturur.

Ortaklardan birinin rekabet yasağına aykırı hareket etmesi halinde şirket, aşağıdaki seçimlik haklardan birini kullanabilir (TTK m.231/1):
• Tazminat istemek
• Ortağın kendi adına yaptığı işi şirket adına yapılmış saymak
• Üçüncü kişilerin hesabına yapmış olduğu işlerden doğan menfaatlerin şirkete bırakılmasını istemek.
Bu seçeneklerden birine diğer ortaklar çoğunlukla karar verir. Bu hak, bir işlemin yapıldığının veya ortağın diğer bir şirkete girdiğinin öğrenildiği tarihten başlayarak üç ay ve her hâlde işlemin yapıldığı tarihten itibaren bir yıl sonra zamanaşımına uğrar (TTK m.231/2).

Ortaklar, şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı müteselsilen ve bütün malvarlığı ile sorumludur. Müteselsil (Zincirleme) Sorumluluk: Birden çok kimsenin bir borcun veya zararın ödenmesinden alacaklıya karşı borcun tamamı için asıl borçlu olarak sorumlu olmasıdır.

Şirketin feshi ya ortakların kararıyla veya mahkeme kararıyla olur. D seçeneği dışındaki seçenekler şirketi sona erdiren infisah sebepleridir.

Tüzel kişi ortaklar ancak komanditer ortak olabilirler (TTK m.304). komanditer ortaklar kişisel emeğini ve ticari itibarını sermaye olarak koyamaz (TTK m.307), nakdi ve ayni sermaye kalemlerini sermaye olarak koyabilirler. TTK m.309), şirketi yönetemezler ve ortak olarak temsil edemezler.  Komanditer ortaklar rekabet yasağına tabi değildirler (TTK m.311). Komanditer ortağın kar ve zarara katılması, iç ilişkide şirkete koyduğu veya koymayı üstlendiği sermayesi ile sınırlıdır. Ancak zarara katılma borcu ve oranı şirket sözleşmesi ile ayrı ve özel hükümlere tabi tutulabilir.

Komanditer ortaklar, şirket işlerini görmeye görevli ve yetkili olmadıkları gibi, yönetim hakkını haiz kişilerin yetkileri içinde yaptıkları işlere itiraz da edemezler. Rekabet yasağı yalnızca komandite ortak için geçerlidir, komanditer ortak için rekabet yasağı yoktur. Komanditer ortaklar, ortak sıfatıyla şirketi temsile yetkili olamazlar. Komanditer ortağın iki tür denetleme hakkı vardır: olağan ve olağanüstü denetleme hakkı olmak üzere.

Şirkette tek bir komandite ortak mevcut olup bu ortak şirketten ayrılırsa, kanunun zorunlu saydığı unsurlardan birisinin eksilmesi ile şirket kendiliğinden sona erer.

Şirket borçlarından ortakların şahsen ve müteselsil sorumlu olması kollektif şirketlerin uygulamada giderek azalmasının nedenlerinden biridir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Ticaret şirketleri bir ticari işletme işletmek amacıyla kurulurlar, esnaf işletmesi ancak adi şirket olarak işletilebilir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Tüzel kişi ortağı olan bir kollektif şirketin kurulması halinde bu şirket adi şirket hükümlerine tabi olur. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Ortakların kâra katılım oranlarının kollektif şirket sözleşmesinde yer alması isteğe bağlıdır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Kollektif ortaklıklarda itiraz hakkı yönetim hakkına sahip ortaklara tanınmıştır. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Kollektif şirketlerde yönetim yetkisinin kapsamına olağan işler girer. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Şirkete ait bir taşınmazın satılması kollektif şirkette olağanüstü işlerdendir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Ortak denetleme hakkını kullanırken gördüğü hukuka aykırılığı düzeltemez. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Bir komanditer ortağın adının ticaret unvanında yer alması halinde, bu ortak şirket borçlarından komandite ortak gibi sorumlu olur. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Komandit şirkette komanditer ortağın kişisel emeğini sermaye olarak taahhüt etmesi mümkün değildir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.