TİCARET HUKUKU I

Ekonomi hukuku, devletin ticari hayata kamu yararı düşüncesiyle müdahalesi sonucu ortaya çıkan bir karma hukuk dalıdır ve hedefinde tek tek bireylerin değil kamunun yararı fikri vardır. Ekonomi hukuku bulunduğu yer itibarıyla ticaret hukuku ile idare hukukunun kesiştiği bir noktada bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu;

isimlerini taşıyan altı kitaptan oluşmaktadır. Türk Ticaret Kanunu'nda "Özel Borç İlişkileri" başlığını taşıyan bir kitap bulunmamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ticari işletme tanımında yer alan bir diğer unsur devamlılık veya sürekliliktir. Bundan kastedilen yürütülen faaliyetin daimi olması değildir. Faaliyetin mevsimlik olması veya hastalık gibi zorunlu sebepler ticari işletme nitelendirmesine engel değildir. Örneğin plaj ve kayak işletmeciliği gibi bazı faaliyetler tabiatı gereği mevsimseldir. Önemli olan dönemi içindeki kesintisiz ve düzenli çalışmadır. Doğru cevap D'dir.

Şubeler kural olarak merkezden ayrı yerleşim birimlerinde bulunur. Esasen şubelerin açılma gerekçesi de budur. Ancak şubelerin yer ayrılığını çok katı anlamamak gerekir. Bazen merkez ile şubeler aynı binanın değişik katlarında dahi bulunabilmektedir. Bu durum şube sayılmasına engel değildir. 

Şubenin muhasebe kayıtlarının şubeden veya merkezden tutulmasına mani yoktur. Aynı şekilde şubelere ayrı bir sermaye tahsis edilmesi de mecburi değildir.

Bunlara karşın; şubeler dış ilişkilerde bağımsız hareket ederler. Şubeler merkezle aynı tür işi yaparlar ve müşterilerle merkezden bağımsız bir şekilde işlemler gerçekleştirebilirler. Doğru cevap A'dır.

Ticari işletme devrinde; devreden devrin ilan veya ihbarına kadar doğan borçlardan dolayı devralanla birlikte iki yıl süreyle müteselsilen sorumludur. Bu süre vadeye bağlanmış (müeccel) borçlarda muacceliyet tarihinden; muaccel borçlarda ise devrin ilanı veya ihbar yoluyla bildiriminden itibaren işlemeye başlayacaktır. Doğru cevap E'dir.

İşletmelerin müstakbel taşınır varlıkları üzerinde de rehin hakkı kurulabilir. Rehinli müstakbel taşınır varlık üzerindeki tasarruf yetkisi, bu varlıkların mülkiyete konu edilmesini müteakip kullanılabilir. Doğru cevap C'dir.

Bono, Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenmiş bir husus olduğundan; buradan kaynaklanan işler ticari iş olarak kabul edilir. Bir anonim şirketin, yaptığı tüm işlemler ticaridir. Yine sözleşmesel ilişkilerde bir taraf için ticari olan iş, karşı taraf için de ticaridir. Bu gerekçelerle I ve II'de belirtilen ilişkiler her iki taraf için de ticaridir. Buna karşın; III'te belirtilen husus limited şirket için ticari olmakla birlikte, arada sözleşme değil haksız fiil ilişkisi olduğundan çiftçi için ticari nitelikte değildir. Doğru cevap D'dir.

Adi işlerde temerrüt faizi kararlaştırılmamışsa temerrüt faizi kanunen en fazla sözleşmeyle belirlenen anapara faizi oranı kadar olabilmekteyken, ticari işlerde sözleşmeyle belirlenen anapara faiz oranının temerrüt faizi olarak da geçerli
olabilmesi için akdi faizin TC Merkez Bankası’nın belirlediği avans faizinden daha fazla olması gerekir. Olayda kararlaştırılan anapara faiz oranı TC Merkez Bankası'nın belirlediği avans faiz oranından fazla olduğundan, temerrüt faiz oranı %15 olur. Doğru cevap E'dir.

İlk ticaret kanunumuz, 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret, Fransız Ticaret Kanunu etkisinde
kalınarak hazırlanmıştır. Bu dönemde özellikle kapitülasyonların etkisi ile güçlenen Fransız
tacirlerinin kanunun hazırlanmasında etkili olduğu kabul edilmektedir.

Ticaret hukukunun düzenlenmesinde üç temel sistemden bahsedilebilir. Bunlardan ilki taciri esas alan subjektif sistem, ikincisi ticari işlemi esas alan objektif sistem ve üçüncüsü ticari işletmeyi esas alan modern sistemdir.

Goodwill (müşteri çevresi hakkı), ticari işletmenin sevk ve yönetiminin müşteri nezdinde oluşturduğu
rağbet veya itibardır. Bu unsur aynı zamanda müşteri çevresi üzerinde bir hak olarak da nitelendirilmektedir ve gayrı maddi unsurlar arasında sayılmaktadır.  Bu unsur esasen
yeni kanunda “işletme değerini” kavramının içerisinde yer almaktadır. Gerekçede bunun müşteri çevresini de kapsayan bir üst kavram olduğu vurgulanmıştır. Burada ek kazanç gücü, maddi olmayan duran varlıklar ve gelecekteki yatırımların değeri dikkate alınarak değerlendirme yapılmaktadır.

Şubeler iç ilişkide, yani idari açıdan merkeze bağlı birimlerdir. Merkez ve şube aynı gerçek veya tüzel
kişiye aittir. Şubeler dış ilişkilerde bağımsız hareket ederler. Şubeler ayrı bir yönetime sahip oldukları için
kural olarak hesap ve defterleri merkezden ayrıdır. Bu sebeple her şubenin ayrı muhasebesi olmalıdır.
Ancak yönetmelik bunun şube niteliğinin belirlenmesi bakımından önemli olmadığını ortaya koymaktadır.
Şubenin muhasebe kayıtlarının şubeden veya merkezden tutulmasına mani yoktur. Şubelere ayrı bir sermaye tahsis edilmesi mecburi değildir. Şubenin yaptığı işlemlerden dolayı şubenin bulunduğu yerde de dava açılabilir ve icra takibi yapılabilir (HMK md. 14, f. 1; İİK md. 50). Ancak İflas davası bu kurala tabi
değildir Bu davanın mutlaka merkezin bulunduğu yer mahkemesinde açılması gerekir (İİK md. 154).

Ticari iş niteliği taşıyan sözleşmelere sırasıyla;

uygulanır. Buna göre; doğru cevap B'dir.

Ticari işletmesini devreden (gerçek kişi) tacir, devirden dolayı ticareti bırakmış olacağından tacir sıfatını kaybeder. Ancak İİK md. 44 uyarınca ticaretin terkinin ilan edilmesinden itibaren bu kişi bir yıl daha borçlardan iflas yoluyla takip edilebilir.

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu md. 3’te rehin ilişkisinin, kredi kuruluşları ile tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü, serbest meslek erbabı gerçek ve tüzel kişiler arasında veya tacir ve/veya esnaflar arasında tesis edilebileceği belirtilmektedir.

Gerçek kişi tacir ile anonim şirket arasında yapılan satım sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlık, bir ticari davadır. Ancak burada mutlak değil nispi bir ticari dava söz konusudur. Uyuşmazlığın her iki tarafının tacir olması diğer taraftan uyuşmazlığın, tarafların ticari işletmeleri ile ilgili bir husustan kaynaklanması halinde söz konusu uyuşmazlık, nispi ticari davaya sebebiyet verir. Doğru cevap A'dır.

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanununa göre, alacağı ödenmeyen birinci derece alacaklı, icra dairesinden İİK md. 24 uyarınca rehinli taşınırın mülkiyetinin devrini talep edebilir. Bu halde icra dairesi, bu devri Sicile bildirir. Rehinli taşınırın, Kanunun 13 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen değerinin, birinci derece alacaklının toplam alacağından fazla olması durumunda, aradaki fark miktarından, diğer derecelerdeki alacaklılara karşı, birinci derece alacaklı ile rehin veren müteselsilen sorumludur.

TTK md. 8, f. 2'de bileşik faize cevaz verilen durumlar şunlardır:  
• Her iki tarafı da tacir olmak kaydıyla cari hesap sözleşmeleri,
• Her iki tarafı da tacir olmak kaydıyla her iki taraf bakımından ticari iş niteliğindeki ödünç sözleşmeleri.

Ticari işlere uygulanacak hükümlerin sırası aşağıdaki gibidir:

1-Emredici hükümler

2-Sözleşme hükümleri

3-Tamamlayıcı ve yorumlayıcı hükümler

4-Ticari örf ve adet

5-Genel hükümler.

TTK md. 4’e göre ticari davalar iki gruba ayrılabilir. Bir grup, ticari uyuşmazlığın taraflarının sıfatına ve uyuşmazlığın ticari işletmeyle ilgili olmasına bakılmaksızın mutlak olarak ticari sayılan davalardır (mutlak ticari davalar). Diğer grup ise, her iki taraf için de ticari sayılan hususlardan doğan ile belli konularda bir ticari işletmeyi ilgilendiren işlerden doğan davalardır (nispi ticari davalar).

Nispi ticari davalar iki şekilde sınıflandırılabilir. İlk olarak, bir taraftan uyuşmazlığın her iki tarafının tacir olması diğer taraftan uyuşmazlığın tarafların ticari işletmeleri ile ilgili bir husustan kaynaklanması halinde, uyuşmazlığın çözümü ticari davayı gerektirir. İkinci olarak havale, vedia ve telif hakkına ilişkin davaların ticari dava sayılması için bir ticari işletmeyle ilgili olması yeterli kabul edilmiştir.