Ticaret Şirketlerinin Genel Hükümleri

Ticaret ortaklıkları kollektif, komandit, anonim,
limited ve kooperatif ortaklıklardan ibarettir. Bu
ortaklıklardan kollektif ve komandit ortaklıklar kişi
ortaklığı, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş
ortaklık sermaye ortaklığı sayılmaktadır.

• Emredici hükümler (BK m. 26-27)
• Ortaklık sözleşmesi hükümleri (TTK 340, 579)
• Her bir ortaklık türüne ilişkin yedek hükümler
(TTK m. 211-644 ve KoopK’da yer alan
emredici olmayan hükümler)
• Tüzel kişilikle ilgili Medeni Kanunu hükümleri
(MK m. 47-55)
• Ticaret ortaklıklarının genel hükümleri (TTK m.
124-210)
• Borçlar Kanunu adi ortaklık hükümleri (BK m.
620 vd.)
• Diğer ticari hükümler (TTK m.1)
• Ticari örf ve adet (TTK m. 1,2)
• Genel hükümler (MK m. 1)

Ticaret şirketlerinin en temel ortak özelliği tüzel
kişiliklerinin olmasıdır. Ticaret Şirketlerinin
ortaklıklarından bağımsız olarak ayrı bir tüzel kişiliğe
sahiptir. Ticaret şirketleri TTK m. 125’e göre tüzel kişilik
kazanırlar. Ticaret şirketleri ayrı bir tüzel kişiliğe sahip
olduğu için, şirkete özgülenen malvarlığının sahibi
ortaklar değil ortaklıktır. Tüzel kişiliğin bir sonucu olarak,
ticaret ortaklıklarının kendilerine ait bir ticaret unvanları,
yerleşim yerleri, vatandaşlıkları ve ehliyetleri vardır.
Tüzel kişiliğe sahip ticaret ortaklıkları tüzel kişiliğe bağlı
olarak aktif ve pasif dava ehliyetine de sahiptirler. Ticaret
şirketlerinin tüzel kişilik kazanma usulü şirketin türüne
göre farklılık gösterir. Ancak, tüm ticaret şirketleri ticaret
siciline tescil edilince tüzel kişilik kazanır.

Türk Ticaret Kanunu m. 16/1’e göre ticaret
şirketleri tacir olduğu için, ticari iletmesi ile ilgili
faaliyetlerinde kanuna uygun olarak bir ticaret unvanı seçmek
ve kullanmak zorundadır. Bu ticaret unvanı ticaret siciline
tescil ettirilir ve ticaret sicili gazetesinde ilan edilir.

Ticaret şirketlerinin yerleşim yerleri vardır.
Ticaret şirketlerinin yerleşim yerine sahip olmaları Kanun
gereği zorunludur. Ticaret şirketlerinin yerleşim yeri, ana sözleşmelerinde belirlenmiş olan merkeze göre belirlenir.
Şirketin yerleşim yeri, şirketin tabiiyetinin ve açılacak
davalarda yetkili mahkemenin belirlenmesini sağlar.

Ticaret Ortaklıkları sınırlı sayı ilkesine tabidir.
Kanunda belirtilmiş olan ticaret ortaklıkları dışında yeni
bir ortaklık tipi yaratılamaz.

• Para, alacak, kıymetli evrak ve sermaye
şirketlerine ait paylar
• Fikrî mülkiyet hakları
• Taşınırlar ve her çeşit taşınmaz
• Taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma
hakları
• Kişisel emek
• Ticari itibar
• Ticari işletmeler
• Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik
ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler
• Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik
değeri olan diğer haklar,
• Devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen her
türlü değer

• Taşınmazların Sermaye Olarak Getirilmesi
• Taşınırların Sermaye Olarak Getirilmesi
• Fikri Mülkiyet Haklarının Sermaye Olarak
Getirilmesi
• Sermayenin Nakit Olarak Getirilmesi
• Alacakların Sermaye Olarak Getirilmesi

Fikri mülkiyet haklarının sermaye olarak
getirilebilmesi için, bilirkişi tarafından değer tespiti yapılarak,
sözleşmeye değeri yazılır. Ayrıca fikri mülkiyet hakkının
özellikleri (marka, patent, tasarım vb.)belirtilir. Sermaye
taahhüdü, ilgili sicile şerh verilerek, şerhe ilişkin belge
kuruluş belgeleri ile birlikte ticaret sicili müdürüne ibraz
edilir. Fikri mülkiyetin özel siciline yapılan bu şerh iyi niyeti
ortadan kaldırır. İlgili sicile yapılacak tescil ile ilgili bildirim,
ticaret sicili müdürü tarafından, ilgili sicile resen ve hemen
yapılır. Şirketin tek taraflı istemde bulunma hakkı saklıdır.

Şirkette nakit sermaye taahhüt edilmiş ise, payların
itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşi tescilden önce,
kalanı da tescili izleyen en geç yirmi dört ayda ödenir. Paylar
için çıkarma primi öngörülmüş ise, primin tamamı tescilden önce ödenir. Geri kalan kısmın ödenme zamanları, sermaye artırımlarında genel kurul kararında veya katılma
taahhütnamesinde gösterilebileceği gibi; genel kurula veya
yönetim kuruluna çağrı yapma yetkisi de tanınabilir. Bakiye
borcun ifasını, tasfiye halinde tasfiye memurları, iflâsta ise
iflâs idaresi isteyebilir. TTK m. 481 göre, pay bedelleri
ortaklardan, yönetim kuru tarafından ve ana sözleşmede
aksine hüküm yoksa ilân yoluyla istenir. İlanda, borç miktarı
ile ödeme tarihi ve ödeme yeri de açıkça gösterilir.

Türk Ticaret Kanunu m.1527’e göre, ticaret
şirketlerinde kurulların, belirli şartlara bağlı olarak
elektronik ortamda yapılabilir. Sermaye şirketlerinde,
şirket sözleşmesinde veya ana sözleşmede hüküm varsa
yönetim kurulu ve müdürler kurulu tamamen elektronik
ortamda yapılabileceği gibi bazı üyelerin fiziken katıldığı
toplantıya, diğer üyeler elektronik ortamda katılabilir.

Türk Ticaret Kanununda ticaret şirketlerinin
genel hükümleri arasında, yapısal değişikliğe konu olan
birleşme, bölünme ve tür değiştirme ayrıntılı olarak
düzenlenmiştir (TTK m.134-194). Bu kapsamda, şahıs
şirketi/sermaye şirketi/kooperatif şeklindeki üçlü ayrıma
(TTK m. 124/2) paralel olarak, hangi şirketlerin
birleşebileceği (TTK m.137), hangi şirketlerin hangi
şirketlere bölünebileceği (TTK m.160) ve hangi şirketlerin
hangi türlere dönüştürülebileceği (TTK m.181-182), bu
işlemlerin hangi aşamalardan geçmesi gerektiği, hakların
korunması ve sorumluluk, hükme bağlanmıştır.

Bir şahıs ortaklığı devam ettiği sürece
ortaklardan birinin kişisel alacaklısı, hakkını ortaklığın
bilançosu gereğince o ortağa düşen kâr payından ve
ortaklık fesh olunmuşsa tasfiye payından alabilir. Henüz
ortaklık bilançosu düzenlenmemişse alacaklı bilançonun
düzenlenmesi sonucunda borçluya düşecek kâr ve tasfiye
payı üzerine haciz koydurabilir. Sermaye şirketlerinde
alacaklılar, alacaklarını, o ortağa düşen kâr veya tasfiye
payından alabilecekleri gibi, borçlularına ait olan, senede
bağlanmış veya bağlanmamış payların, haczedilmesini ve
paraya çevrilmesini isteyebilirler. Haciz, istek üzerine, pay
defterine işlenir. Ayrıca alacaklıların, tüm ticaret
şirketlerinde alacaklarını, ortağın şirketten olan diğer
alacaklarından da alabilirler ve bunun için haciz yaptırma
yetkilerine da sahiptirler. Alacaklılar borçlu ortakların
şirket dışındaki mallarına da başvurabilirler.

• Sermaye Ortaklıkları, bir başka sermaye
ortaklıklarıyla, kooperatiflerle ve devralan ortaklık olmaları koşuluyla kollektif ve komandit
ortaklıklarla birleşebilirler.
• Kişi ortaklıkları, bir başka kişi ortaklarıyla,
devrolunan şirket olmaları koşuluyla, sermaye
ortaklıklarıyla, devrolunan ortaklık olmaları
koşuluyla, kooperatiflerle birleşebilirler.
• Kooperatifler, kooperatiflerle, sermaye
ortaklıklarıyla ve devralan ortaklık olmaları
koşuluyla kişi ortaklıklarıyla birleşebilirler.

Birleşme sözleşmesinde şu hususların yer alması
gerekir:
• Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını,
hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu
ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret
unvanını ve merkezi
• Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse
denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin
ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve
haklarına ilişkin açıklamaları,
• Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun
payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine
tanıdığı hakları,
• Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
• Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan
veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak
kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün
özellikleri,
• Gereğinde 141 inci madde uyarınca ayrılma
akçesini,
• Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin
devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı
tarihi,
• Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan
özel yararları,
• Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini,

Birleşmeye katılan ortaklıklar, birleşme
sözleşmesinde ortaklara, devralan ortaklıkta, pay ve
ortaklık haklarının iktisabı ile iktisap olunacak ortaklık
paylarının gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesi
arasında seçim yapma hakkı tanıyabilirler. Birleşmeye
katılan ortaklıklar birleşme sözleşmesinde, sadece ayrılma
akçesinin verilmesini de öngörebilirler. Birleşme
sözleşmesi bir ayrılma akçesini öngörüyorsa bunun,
devreden ortaklık kişi ortaklığıysa oy hakkını haiz
ortaklarının, sermaye ortaklığıysa ortaklıkta mevcut oy
haklarının yüzde doksanının olumlu oylarıyla onaylanması
şarttır.

Kanuna göre, birleşmeye katılan ortaklıkların
yönetim organlarının birleşme hakkında bir rapor
hazırlamaları gerekir. Bu raporda, birleşmenin, birleşmeye
katılan ortaklıkların alacakları üzerindeki etkilerinin gösterilmesi gerekir. Tüm ortakların onaylaması hâlinde,
küçük ve orta ölçekli ortaklıklar birleşme raporunun
düzenlenmesinden vazgeçebilirler. Menfaati bulunan
kişiler ile diğer ilgili kişiler birleşme raporunun bir
suretinin veya varsa basılı şekillerinin kendilerine
verilmesini isteme olanağına sahiptirler. Ayrıca bu
bilgilerin, internet sitesi oluşturmak zorunda olan
ortaklıkların web sitesinde yayınlanması da gerekir.

Türk Ticaret Kanunu alacaklıların itiraz haklarını
kullanmalarını kolaylaştıran bir tedbire de yer vermiştir.
Bu düzenlemeye göre, birleşmeye katılan ortaklıklar,
alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, yedişer
gün aralıklarla üç defa yapacakları ilanla ve ayrıca internet
sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirmek
zorundadırlar.

Türk Ticaret Kanunu alacaklıların itiraz haklarını
kullanmalarını kolaylaştıran bir tedbire de yer vermiştir.
Bu düzenlemeye göre, birleşmeye katılan ortaklıklar,
alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, yedişer
gün aralıklarla üç defa yapacakları ilanla ve ayrıca internet
sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirmek
zorundadırlar.

Türk Ticaret Kanunu devredilen ortaklığın
borçlarından doğan, ortakların kişisel sorumluluğu ile
ilgili istemlere ilişkin özel bir zaman aşımı süresi de
öngörmüştür (m. 158/2). Devrolunan ortaklığın
alacaklılarının, ortakların kişisel sorumluluğuna dayanarak
istemde bulunabilmeleri, birleşme kararının ilanı
tarihinden itibaren üç yıl içinde zaman aşımına uğrar.
Alacak ilan tarihinden sonra muaccel hale geldiğinde ise,
anılan zaman aşımı süresi muacceliyet tarihinden başlar.

• Devralan sermaye ortaklığı devrolunan sermaye
ortaklığının oy hakkı veren bütün paylarına
sahipse
• Bir ortaklık ya da bir gerçek kişi veya kanun
yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi
grupları, birleşmeye katılan sermaye
ortaklıklarının oy hakkı veren tüm paylarına
sahipse
• Ancak, devralan sermaye ortaklığı, devrolunan
sermaye ortaklığının tüm paylarına değil de oy
hakkı veren paylarının en az yüzde doksanına
sahipse (TTK m. 155/2), şu hallerin birlikte
bulunması halinde kolaylaştırılmış birleşme söz
konusu olur.

• Azınlıkta kalan pay sahipleri için; devralan
ortaklıkta bu payların denk karşılığı olan paylar
verilmesi ortaklık payları yanında, Kanunun ilgili
maddesi gereğince, ortaklık paylarının gerçek
değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık
verilmesinin önerilmiş olması

• Bölünmeye katılan ortaklıkların ticaret unvanları,
merkezleri ve türleri
• Aktif ve pasif malvarlığı konularının devir
amacıyla bölümlere ayrılmasını ve tahsisini; açık
ve tam olarak tanımlamayla, bu bölümlere ilişkin
envanterleri; taşınmazları, kıymetli evrakı ve
maddi olmayan mal varlığını teker teker gösteren
liste
• Payların değişim oranını ve gerektiğinde
ödenecek denkleştirme tutarını ve devreden
ortaklığın ortaklarının, devralan ortaklıktaki
ortaklık haklarına ilişkin açıklamalar
• Devralan ortaklığın; intifa senedi, oydan yoksun
pay ve özel hak sahiplerine tahsis ettiği haklar
• Ortaklık paylarının değişim oranı
• Ortaklık paylarının bilanço karına katılma tarihi
• Ortaklık paylarının değişim tarzları
• Bölünme tarihi; hangi tarih itibariyle devreden
ortaklığın işlemlerinin devralan ortaklıkların
adına yapılmış sayılacağı
• Yönetim organlarının üyelerine, müdürlere,
yönetim hakkında sahip kişilere ve denetçilere
tanınan özel menfaatler
• Bölünme sonucu devralan ortaklıklara geçen iş
ilişkileri

• Bölünmenin amacı ve sonuçları
• Bölünme sözleşmesini veya bölünme planını
• Payların değişim oranları ve gereğinde ödenecek
denkleştirme tutarı, özellikle devreden ortaklığın
ortaklarının devralan ortaklıktaki haklarına ilişkin
açıklamaları
• Değişim oranının saptanmasında, payların
değerlemesine ilişkin özellikler
• Gereğinde, bölünme dolayısıyla ortaklar için
doğacak olan ek ödeme yükümlülükleri, diğer
kişisel edim yükümlülükleri ve sınırsız
sorumluluk
• Bölünmeye katılan ortaklıkların türlerinin farklı
olması hâlinde, ortakların yeni tür sebebiyle söz
konusu olan yükümlülükleri

• Bölünmenin işçiler üzerindeki etkileri ile içeriği;
varsa sosyal planın içeriği
• Bölünmenin, bölünmeye katılan ortaklıkların
alacaklıları üzerindeki etkileri, hukuki ve
ekonomik yönlerine ilişkin açıklamalar ve
gerekçeleri

• Bölünme sözleşmesini veya planını
• Bölünme raporunu
• Son üç yıllık finansal tabloları, faaliyet
raporlarını ve varsa ara finansal tabloları

• Kişi ortaklığına ait işletmelerin büyümesi
• Sermaye yapısını güçlendirmek
• Ortak sayısını artırmak, halka açılmak
• Menkul kıymet çıkarma olanağına kavuşmak
• Finansman ve teşvik olanaklarını artırmak
• Sınırlı sorumluluk olanaklarından yararlanmak
• Vergi avantajlarından yararlanmak

• Bir sermaye ortaklığı; başka türde bir sermaye
ortaklığına ve bir kooperatife dönüşebilir.
• Bir kollektif ortaklık; bir sermaye ortaklığına, bir
kooperatife ve bir komandit ortaklığa dönüşebilir.
• Bir komandit ortaklık; bir sermaye ortaklığına bir
kooperatife ve bir kollektif ortaklığa dönüşebilir.
• Bir kooperatif bir sermaye ortaklığına
dönüşebilir.

• Şirketin tür değiştirmeden önceki ve sonraki
ticaret unvanı, merkezi ve yeni türe ilişkin ibare
• Yeni türün şirket sözleşmesi
• Ortakların tür değiştirmeden sonra sahip
olacakları payların sayısı, cinsi ve tutarı veya tür
değiştirmeden sonra ortakların paylarına ilişkin
açıklamalar

• Tür değiştirmenin amacı ve sonuçları
• Yeni türe ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine
getirilmiş bulunduğu
• Ticaret Şirketlerinin Genel Hükümleri
• Yeni şirket sözleşmesi
• Tür değiştirmeden sonra ortakların sahip
olacakları paylara dair değişim oranı,

• Varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden
kaynaklanan ek ödeme ile diğer kişisel edim
yükümlülükleri ve kişisel sorumluluklar
• Ortaklar için yeni tür dolayısıyla doğan
yükümlülükler

Bir ticaret ortaklığı, diğer bir ticaret ortaklığının
veya ortaklıklarının doğrudan veya dolaylı olarak;
• Oy haklarının çoğunluğuna sahip ise
• Ortaklık sözleşmesi uyarınca, yönetim organında
karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda
üyenin seçimini sağlayabilmek hakkına sahip ise
• Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye
dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya
da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu
oluşturuyor ise
• Bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla
hâkimiyeti altında tutabiliyorsa,
• Paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek
kararları alabilecek miktarda paylarına sahipse,

• Ortaklığın geçmiş faaliyet yılında hâkim
ortaklıkla, hâkim ortaklığa bağlı bir ortaklıkla,
hâkim ortaklığın yönlendirmesiyle onun ya da
ona bağlı bir ortaklığın yararına yaptığı tüm
hukuki işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında
hâkim ortaklığın ya da ona bağlı bir ortaklığın
yararına alınan veya alınmasından kaçınılan tüm
diğer önlemlerin açıklaması
• Hukuki işlemlerde edimler ve karşı edimler,
önlemlerde, önlemin sebebi ve ortaklık yönünden
yarar ve zararları
• Zarar denkleştirilmişse, bunun faaliyet yılı içinde
fiilen nasıl gerçekleştiği veya ortaklığın sağladığı
hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı
tanındığı
• Ortaklığın, hukuki işlemin yapıldığı veya
önlemin alındığı veya alınmasından kaçınıldığı
anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her
bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp
sağlanmadığı ve alınan veya alınmasından
kaçınılan önlemin ortaklığı zarara uğratıp
uğratmadığı, ortaklık zarara uğramışsa zararın
denkleştirilip denkleştirilmediği.