TİCARET HUKUKU I - Deneme Sınavı - 6

RKHK anlamında teşebbüs piyasada mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel
kişilerle, bağımsız karar verebilen ve ekonomik bakımdan bir bütün teşkil eden birimleri ifade
etmektedir.

RKHK 4. maddesine göre belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak
rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Dolayısıyla, rekabeti ortadan kaldıran anlaşmalar RKHK çerçevesinde yasaklanmıştır. Diğer haller haksız rekabet halleri olup, TTK ile düzenlenmiş ve korumaya alınmıştır.

Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun kapsamına rekabeti engelleyen, bozan, kısıtlayan anlaşma ve uyumlu eylemler,  hâkim durumun kötüye kullanılması, rekabeti önemli ölçüde azaltacak birleşme ve devralmalar girmektedir. Aldatıcı veya dürüstlük kuralına aykırı ticari uygulamalar haksız rekabete ilişkindir.

Piyasalarının bölüşülmesi ile piyasa kaynaklarının paylaşılması ya da kontrolü anlaşma, uyumlu eylem ve karar örneklerindendir. Diğer seçeneklerdeki örnekler ise hakim durumun kötüye kullanılması sonucunu yaratmaktadır.

Liberal ekonomi düzenlerinin temeli serbest rekabete dayanır. İyi ve dürüstçe işleyen bir rekabet ortamında işletmelerin ürettiği mal ve hizmetlerin kalitesi artar; teknolojik gelişmeler çoğalır ve çeşitlenir; işletmelerin verimi artar ve mal veya hizmetlerin fiyatı düşer veya makul seviyelerde bulunur.

Teşebbüs sayılmayan faaliyetler incelendiğinde sosyal hizmetlerin (sosyal sigortalar gibi), kamu gücüne dayalı olarak yapılan hizmetlerin (toplum sağlığı, güvenlik ve adalet gibi) ve geçici faaliyetlerin teşebbüs oluşumuna imkân vermediği görülmektedir.

Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmeni sağlanması Tüketicinin bundan yarar sağlaması İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması Rekabetin  zorunlu olandan fazla sınırlanmaması.

Bir teşebbüsün bir piyasada hâkim durumda olup olmadığı, bu düzenlemenin uygulanması bakımından önemlidir. Hâkim durumun tespitinde, incelenmekte olan teşebbüslerin pazar payları, bu pazara yeni teşebbüslerin girişinde engellerin bulunup bulunmadığı, söz konusu teşebbüslerin belirli bir mal ve hizmetin üretiminden tüketiciye ulaşmasına kadar geçen aşamalarda etkin olup olmadığı, ürünün bir başka ürünle ikame edilebilir olup olmadığı gibi hususlar incelenmektedir.

Bir ürün zincirinin tamamının alınmasına yönelik zorlamadır. Bir malın satışının diğer bir malın satın alınması koşuluna bağlandığı bağlı satışlar durumunda görülür ve müşterinin sadece belli bir ürünü alma isteğine rağmen bütün zincirin alınması dayatılır.

Devralma bir teşebbüsün, başka bir teşebbüsün bir kısmı veya tamamı üzerinde karar verecek seviyede kontrol hakkı elde etmesidir. Bir teşebbüsün kontrolünün diğer bir teşebbüse intikal etmesi sonucunu doğuran durumlar devralma sayılmaktadır. Cevap E.

Men Davası buna önleme davası da denilmektedir. Önleme  davası, halen devam eden ya da tekrarlanma olasılığı bulunan bir haksız rekabetin durdurulması için açılabilir. Cevap A.

Rekabete aykırı davranışların bir sonucu olarak kanuna aykırı eylem, karar, sözleşme ile rekabetin engellenmesi, bozulması veya kısıtlanmasından ya da hâkim durumun kötüye kullanılmasından zarar görenler tazminat davası açma hakkına sahiptir.

Kanun veya sözleşmeyle, rakiplere de yüklenmiş olan veya bir meslek dalında veya çevrede olağan olan iş şartlarına uymayanlar dürüstlüğe aykırı davranmış olur.

İşçilerinin veya çalışanlarının ya da vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler.

TTK md. 22’ye göre, tacir sıfatına sahip borçlu TBK md. 121, f. 2, TBK md. 182, f. 3 ve 525. Maddelerinde yazılı aşırı ücret ve cezai şartın indirilmesini mahkemeden isteyemez.

RKHK’nın uygulanmasını sağlamak ve gözetmek üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Rekabet Kurumu kurulmuştur (md. 20). Rekabet Kurulu ise Rekabet Kurumunun bir organı olup, kamu tüzel kişiliğine sahip değildir.

Haksız rekabet için aldatıcı davranış veya dürüstlük kuralına aykırı bir davranışın varlığı gerekir. Haksız rekabette ekonomik rekabet dürüstlük kuralına aykırı herhangi bir davranışla kötüye kullanılmış ya da özel olarak aldatıcı hareketle kötüye kullanılmış olmaktadır. Haksız rekabet için kusur ve zarar ise şart değildir.

Men (önleme, durdurma) davası, halen devam eden ya da tekrarlanma olasılığı bulunan bir haksız rekabetin durdurulması için açılabilir.

Düzeltme (eski hale iade) davası ile haksız rekabet sonucu oluşan yanlış maddi durumun ortadan kaldırılması ve eski haline dönüştürülmesi istenir. Bu çerçevede düzeltme davası ile taklit markalı ürünler varsa, ürünlerden taklit markanın çıkarılması veya bu mümkün değilse taklit markalı malların imhasına, aldatıcı reklamların düzeltilmesine karar verilmesi istenebilir

Haksız rekabet davalarını açabilecek kimselerden birisi de rakiptir. Haksız rekabet nedeniyle zarar gören ya da zarar görme tehlikesi altında bulunan kimseler bahsedilen hukuk davalarını açabilirler. Dolayısıyla, dava açmak için rakibin somut bir zararının oluşması şart olmayıp, zarar görme tehlikesi altında olması da yeterlidir.