TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET

Sosyal hizmetin müracaatçı profilini oluşturan unsurlar arasında yoksulların, işsizlerin, çocukların, gençlerin, kadınların, yaşlıların, engellilerin, sığınmacı ve göçmenlerin, istismar mağduru bireylerin, ihtiyaç sahiplerinin ve kronik hastaların bulunduğunu ifade etmek yanlış olmayacaktır. Dahası sosyal hizmetin önemli müracaatçı gruplarından biri olan kronik hastalar hakkında ayrıca konuşmakta yarar vardır. Çünkü kronik hastalıklar modern tıbbın ikilemidir. Bir yandan insan ömrü modern tıptaki gelişmeler sayesinde uzamakta öte yandan kronik hastalıkların görülme sıklığı yaygınlaşmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hastane Sosyal Hizmeti: Sağlık bakım ortamlarında ve hastanelerde sosyal servisler ve sosyal hizmet uzmanları eliyle sunulan tıbbi sosyal hizmet uygulamalarıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kronik hastalıklar ele alındığında pek çok psikososyal risk faktörünün aklımızda bulunması gerekir. Bunlar: • Yoksulluk, • Ülkelerin gelişmişlik düzeyi, • Hastaların yaşı, • Hastaların çevresel özellikleri, • Hastalığın evresi, • Depresyon, • Stres, • Damgalama, • İş yaşamı ve beden imajındaki bozulmalar, • Bireyin sosyal işlevselliğinde azalma, • Psikososyal deformasyon, • Aile fonksiyonlarında kayıp, • Sağlık harcamalarındaki artış en önemli psikososyal risk faktörleridir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hastane ortamında tıbbi sosyal hizmet uygulamaları:Hastalığın önlenmesi, • Hastanın rehabilitasyonu, • Hastanın takibi, • Hastanın taburculuk planlaması, • Hastalığa yönelik bilgi toplama, • Hastaya bilgi sağlama faaliyetlerinden oluşan bir bütündür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Özellikle ileri yaştaki kalp hastalarının taburculuk planlamasında sosyal hizmet uzmanları özel rollere sahiptirler. Dahası günümüzde kardiyovasküler hastalığı olan hastalarla çalışırken sosyal hizmet uzmanları; kalp nakline uygun adayları belirlemek için psikososyal değerlendirmeler, kriz danışmanlığı, kalp rahatsızlığı ile başa çıkma uygulamaları, hasta ve ailenin psikolojik açıdan eğitimi ile birlikte grup çalışmaları ve aile danışmanlığı uygulamaları, toplum hizmetlerine sevk, tedavi ekibi konsültasyonları, kalp yetmezliği yönergelerine uyum sağlamak için danışmanlık, duygusal sıkıntı için müdahaleler, hastanın kendine olan güven duygusunu geliştirmek için güçlendirme müdahaleleri, bakım verenlere sosyal destek müdahaleleri gerçekleştirirler. Doğru cevap C şıkkıdır.

Onkolojik sosyal hizmet müdahalesi esnasında sosyal hizmet uzmanları (Acar, 2013; WHO, 2014; Yıldırım, 2017b; Zebrack vd.): • Tedaviye katılım ve tedavinin etkinliğini artırma konusunda çalışmalar yaparak tarama ve psikososyal değerlendirme görevlerini yerine getirirler. Hasta ve ailesinin psikososyal işlevselliğini korumak için danışmanlık ve güçlendirme uygulamaları ile hastalığa uyumu kolaylaştırırlar. • Savunuculuk faaliyetleri, hasta hakları ve toplumsal kaynaklar konusunda yönlendirmeler ile taburculuk sürecini yakından izlerler. • Özellikle Dünya Kanser Günü (4 Şubat) ve Ulusal Kanser Haftası (1-7 Nisan) kapsamında farkındalık etkinlikleri ve organizasyonlar düzenleyerek toplumun ve bakım verenlerin dikkatini kanser hastalarının ihtiyaçlarına çekerler. Doğru cevap A şıkkıdır.

Nefrolojik sosyal hizmet, tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının önemli alanlarından biridir ve kronik böbrek yetmezliğine (KBY) sahip hastalar ile sosyal hizmet uygulamalarını odağına alır. KBY, böbreklerin çeşitli sebeplerle müzmin yere hastalanması ile tanımlanan bir durumdur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Çoğu kronik hastalık gibi diyabetin görülme sıklığının yaygınlaşmasında tütün ve alkol kullanımı, yetersiz fiziksel aktivite düzeyi, stresin yoğun tecrübesi, dengesiz beslenme alışkanlıkları gibi faktörlerin etkili olduğunu sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarına hatırlatır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Immunodeficiency Virus/İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (HIV) tarafından insan bağışıklık sistemini etkileyen ölümcül bir hastalıktır. AIDS hastaları ile tıbbi sosyal hizmet uygulamalarını ele aldığımızda dikkati çeken ilk nokta, sosyal yaşamdaki sınırlılığın psikolojik kırılganlığa yol açmasıdır. Hastalığın ölümle neticelenmesi, ilerlemesi ve fiziksel görünümde yaşanan değişimler, hastaları daha çok sosyal yaşamdan izole etmekte ve yalnızlaştırmaktadır. AIDS hastalarında depresyon ve intihara yatkınlık toplumun diğer popülasyonlarına oranla üç kat daha fazladır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Diyabetli hastaların diyabete karşı öfke duygusunu yoğun olarak tecrübe edebileceği ve öfkeyle bağlantılı olarak çeşitli psikolojik sıkıntılar yaşayabileceği de unutulmamalıdır. Çünkü bu tarz durumlarda hastalar, sosyal hizmet uygulamalarının etkili psikososyal desteğine ihtiyaç duyarlar. Sosyal hizmet uzmanlarının diyabetli hastalarla diğer uygulama konuları ise düzenli ev ziyaretleri ve görüşmelerin yapılmasını, sosyal programların organizasyonunu, ilaç ve tıbbi malzeme desteğine uygun kaynakların bulunmasını, aile desteğinin artırılması için gerekli çalışmaların yapılmasını, sosyal çevre ile ilişkilerin düzenlenmesini, günlük rutinlerin ve sorumlulukların gözden geçirilmesini kapsar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Tıbbi Sosyal Hizmet Uzmanı: Hastane ya da sağlık bakım ortamlarında kronik hastalar, bakım verenler, aileler ve acil ihitiyaç sahibi müracaatçılarla klinik sosyal hizmet uygulaması yapan sosyal hizmet uzmanlarıdır.

Kronik hastalıklar ele alındığında pek çok psikososyal risk faktörünün aklımızda bulunması gerekir. Bunlar: • Yoksulluk, • Ülkelerin gelişmişlik düzeyi, • Hastaların yaşı, • Hastaların çevresel özellikleri, • Hastalığın evresi, • Depresyon, • Stres, • Damgalama, • İş yaşamı ve beden imajındaki bozulmalar, • Bireyin sosyal işlevselliğinde azalma, • Psikososyal deformasyon, • Aile fonksiyonlarında kayıp, • Sağlık harcamalarındaki artış en önemli psikososyal risk faktörleridir.

Onkolojik Sosyal Hizmet: Kanser hastaları, aileleri ve bakım verenleri için sosyal hizmet uzmanları tarafından sunulan psikososyal hizmetlerdir.

Alzheimer, ilerleyici bilişsel ve fonksiyonel beceri kaybı ile karakterize kronik nörodejeneratif bir hastalıktır. Vücuttaki nöronlar çoğalmaz ve kendilerini yenileyemezler. Hasar gördüklerinde insan bedeni yerlerini yenisini koyamaz. Nörodejeneratif hastalık, insan beynindeki nöronları etkileyen, sinir hücrelerinin ölümüne yol açan tedavi edilemez durumları tanımlar. Bu hastalıkların başında ise Alzheimer yer alır.

Sosyal hizmet uzmanları alzheimerlı hasta ve yakınları ile tıbbi sosyal hizmet uygulamalarında bazı kilit unsurlara dikkat ederler. Bu unsurlar (Moore ve Jones, 2012):

• Alzheimer hakkında profesyonel kamu bilinci ve anlayışı geliştirmek,

• Bakım verenlere kaliteli bilgilendirme yapılmasını sağlamak,

• Bakım, destek ve danışmanlık hizmetlerine kolay erişim sağlanmasına yardımcı olmak,

• Akran desteği ve öğrenme ağlarının geliştirilmesine yardımcı olmak,

• Konut desteği, konutla ilgili hizmetler, tele bakım desteği sağlamak,

• Gerekli durumlarda alzheimerlı hastaların bakım evine yerleştirilmesini kolaylaştırmak,

• Alzheimerlı hastalar için sağlık bakım hizmetlerinin geliştirilmesine yardımcı olmaktır.

Cevap D şıkkıdır. HIV’in üç yolla bulaşma ihtimaline karşılık toplumdaki genel kanı, sosyal temas ile virüsün yayıldığı yönündedir. Bu genel kanının aksine tokalaşma, aynı banyoyu kullanma, aynı ortamda bulunma gibi sosyal temas ile bu virüsün bulaştığını gösteren kayda değer bir vaka bildirilmemiştir. HIV doğuştan, eğer anne pozitif ise virüsü bebeğe bulaştırması suretiyle, kan transfüzyonu aracılığıyla ya da HIV pozitif partner ile cinsel aktivite yoluyla bulaşabilir.

Tarihsel olarak sosyal hizmet uzmanlarının kalp hastalarının bakımına katılımı 1949 yılı kadar erken bir döneme tekabül etmektedir.

Kalp krizleri ve inmeler kardiyovasküler hastalıkların iki hayati sonucudur.

HIV pozitif olmaktan farklı olarak,  AIDS tanısı almak hastalığın son aşamasına geçiştir ve bu aşama, fiziksel yıkım ve diğerlerine yaşamsal bağımlılığın arttığı, hastaneye yatışın söz konusu olduğu zaman dilimidir.

Çoğu kronik hastalık gibi diyabetin görülme sıklığının yaygınlaşmasında tütün ve alkol kullanımı, yetersiz fiziksel aktivite düzeyi, stresin yoğun tecrübesi, dengesiz beslenme alışkanlıkları gibi faktörlerin etkili olduğunu sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarına hatırlatır. Yanıt E şıkkıdır.