TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET

Filantropizm (İnsanseverlik): Başkalarının tıbbi, ekonomik ve sosyal standartlarını yükseltmek ve mutluluklarını artırmak için organize faaliyetler düzenlemek. Daha kapsamlı olan hayırseverlik kavramının bir alt kategorisidir ve İslami vakıflar, kilise yardım grupları, antik Yunanistan’da Platon’un Akademisi gibi oluşumlar filantropik faaliyetlere örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap C’dir.

Türkiye’de çocuk hukuku ile ilgili norma dayalı gelişmelerin başlangıcı 19. yüzyıldır. O dönemlerde çocuklara ilişkin nizamnameler yayımlanmış, özellikle güç koşullardaki çocuklara “vakıflar” aracılığı ile hizmet verilmesi esas olsa da bu uygulamalar, norma dayalı kurallara bağlı değildir ve kültüreldir. Bu anlamda 30 Haziran 1921’de Atatürk’ün öncülüğünde kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti diğer adıyla Çocuk Esirgeme Kurumu, alanda atılan resmî adımın örneğidir. Türkiye’de bütün illerde ve çok sayıda ilçe merkezinde şubeleri bulunan kurum, savaş yüzünden kimsesiz kalan çocukların bakımını ve eğitimini üstlenmiştir. Doğru cevap B’dir.

Sosyal yardımın temel ilke ve özellikleri şunlardır: Geneldir, Eşitlikçidir, Temel ihtiyaçları dikkate alır, Karşılıksızdır, Tüketilen bir süreçtir, Davranış değişikliği oluşturmaz. Doğru cevap D’dir.

Sosyal Hizmetin Temel İlkeleri ve Özellikleri şunlardır: Özneldir, Eşitlikçi değildir, Sosyal ilişkileri dikkate alır, Karşılıklıdır, Sürdürülür, Davranış değişikliği sağlar. Doğru cevap C’dir.

Sosyal kavramların döngüsü içten dışa doğru şu şekildedir: Sosyal yardım (Temel ihtiyaçlar), Sosyal Hizmet (Sosyal ilişkiler), Sosyal Politika (Toplumsal hedefler). Doğru cevap E’dir.

Liberal açıdan Anglo-Sakson Yoksulluk Yardım Devleti; İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avusturya gibi ülkelerde uygulanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Çalışma koşullarında ve sosyal güvenlik sisteminde herkese eşit şartların sağlanması hedeflendi. Bu amaçla İngiltere’de iktidar liberal bir iktisatçı Sir William Beveridge’ye rapor hazırlaması için görev verilmiştir. Raporunda Beveridge, yeniden yapılanma için 5 dev (five giants) dediği sorunların ortadan kaldırılması ile ilgili hususları açıklamıştır. Bu hususlar; “yoksulluk”, “cehalet”, “hastalık”, “sersemlik” ve “tembellik”tir. Doğru cevap B’dir.

Dezavantajlıların bakım ihtiyacını karşılayan kuruluşlar, Bakım Tedbiri Kararı ile koruma altında bulunan fakat ailesi bulunmayan ailesi tarafından aranıp sorulmayan veya ailesi tarafından kendisine karşı ebeveynlik yükümlülükleri yerine getirilmeyen çocukları Medeni Kanunu’nun 311. maddesine dayanarak yapacağı mesleki çalışma sonucunda mahkeme kararı ile koruyucu aile yanına yerleştirebilir veya evlat edindirebilir. Doğru cevap C’dir.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde bu çocuklara yönelik açılmış olan Çocuk Destek Merkezlerinde (ÇODEM) hizmet verilmektedir.  Doğru cevap D’dir.

Afet ve acil durumlarda psikososyal hizmetin amaçları şu şekilde sıralanmaktadır: • Empati, anlama ve duyarlılık yoluyla etkilenenlere psikolojik destek vermek, psikiyatrik hizmetlere ihtiyacı bulunanları belirlemek ve yönlendirmek, • Yardım çalışmalarının tamamını; etkilenen toplumun nüfus yapısı, sosyal, kültürel, etnik koşullarına uygun şekilde sürdürülmesini sağlamak, • Bireylerin, toplumun ve kurumların ihtiyaç duyduğu bilgileri yaymak, • Toplum katılımı ve gönüllülüğün desteklenmesi yoluyla bireylere, ailelere ve topluma kendi ihtiyaçlarını belirlemeleri, çözüm için harekete geçmeleri ve kendi kendine yardım becerileri geliştirmelerini sağlamaları konusunda destek olmak, • Toplumda var olan hizmetler ile toplumsal ihtiyaçların buluşmasını sağlamak, • Bireylerin, ailelerin ve toplumun kendi ihtiyaçlarını karşılaşmasına ve sorunlarının çözümüne yönelik projeler uygulamasını ve/veya projelere katılmasını destekleyerek, gelecekte ortaya çıkması olası acil durumlara hazırlıklı olmasını sağlamak, • Afet ve acil durumlarda çalışacak kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini geliştirmek, • Yardım çalışmalarına yönelik; ekip ilişkileri, iletişim becerileri, afetten etkilenenlerle ilişkiler konularıyla ilgili bilgileri ve kendi kendine yardım yollarını aktarmak, ayrıca ihtiyaç duydukları psikolojik destek çalışmalarını yürütmektir. Doğru cevap C’dir.

30 Haziran 1921'de Atatürk'ün öncülüğünde kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti diğer adıyla Çocuk Esirgeme Kurumu, savaş nedeniyle kimsesiz kalan çocukların bakımını ve eğitimini üstlenmiştir.

Osmanlı Devleti Dönemi’nde yoksul, dul, yetim, kimsesiz ve engellilere yönelik sosyal hizmet ve yardım hizmetleri; vakıflar, loncalar, hayratlar gibi geleneksel kurumlar aracılığıyla gelenek ve göreneklerle bağlantılı bir biçimde sürdürülmüştür. Vakıflar, özellikle “Avarız” ve “Müessesatı Hayriyye” adını taşıyanlar muhtaç kişilere sosyal yardımları organize edici görevler üstlenmişlerdir.

Avarız Vakfı; bir bölgede bulunan zenginlerden para toplayarak o bölgenin vergisini ödeyen, halkı vergi sorumluluğundan kurtaran ve ihtiyacı olanlara borç para veren bir vakıftır.

“Sosyal” kelimesi, Fransızca kökenli “social” kelimesinden türetilmiştir ve “toplumla ilgili” anlamına gelmektedir.

Sosyal kavramı, üç ögeyi bünyesinde barındırır. Bunlar; topluluk olma, farkında olma ve etkileşimdir.

Bireylerin sosyoekonomik gereksinimlerinin ve temel ihtiyaçlarının
herhangi karşılık beklenmeksizin karşılanmasına sosyal yardım denir.

Sosyal yardımlar hedef grubun tamamını kapsar. Hedef gruptan hiç kimseyi dışarıda bırakmaz. Bu bakımdan geneldir. Sosyal yardımın temelinde tüketim vardır. Bu nedenle tüketilen bir süreçtir.

Sosyal Hizmetin Temel İlkeleri; 

Eşitlikçi değildir. (Sosyal hizmet her vakayı ayrı değerlendirir.Her vakaya göre farklı yardımları ve uygulamaları öngörür.)
Sosyal ilişkileri dikkate alır. (Bireyin ailesi ve toplumla ilişkileri dikkate alınır.
Uygulamalar bu ilişkilerin gelişmesine göre artırılır ya da azaltılır.)
Karşılıklıdır. (Sosyal hizmet karşılıklıdır. Yapılan yardımların bir hedefi vardır.)
Sürdürülür. (Sosyal hizmet sürdürülen bir süreçtir.)
Davranış değişikliği sağlar.(Sosyal hizmet uygulamaları davranışlar üzerinde etkilidir.)

Sosyal yardım ve sosyal hizmet uygulamalarının ortaya çıkardığı bütüncül sonuç sosyal politika olarak nitelendirilebilir. Bu yönü ile sosyal politika, uygulama bütünü bakımından sosyal hizmeti, o da sosyal yardımı kapsayan bir döngü oluşturur.

1880’lerin başında Bismark tarafından getirilen sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeyle, refah devletinin temelleri atılmıştır. Bismark,yeni kurduğu devleti sosyal devlet temelleri üzerinden kurdu. Almanya’da sosyal refah devleti ilk olarak sosyal sigortacılık üzerinden gerçekleşti. Bismark, kurduğu hastalık (1883), iş kazası (1884), yaşlılık ve sakatlık (1889) sigortaları ile bütün dünyaya örnek olmuştur.

Robert Owen, İskoçya’nın New Lanark kasabasında kurduğu sanayi evleri ve
aynı kompleks içinde kurduğu eğitim ve yaşam üniteleri ile sosyal hizmeti, çalışma hayatının bir parçası hâline getirmiştir. Bundan sonra yoksulluk
ve korunmaya muhtaç çocuklar devlet politikası içinde yer almıştır. Özellikle dezavantajlı gruplara yönelik önemli toplumsal düzenlemeler bu gelişmeler ile hayata geçirilmiştir.