TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET

Avarız Vakfı; bir bölgede bulunan zenginlerden para toplayarak o bölgenin vergisini ödeyen, halkı vergi sorumluluğundan kurtaran ve ihtiyacı olanlara borç para veren bir vakıftır.

Türkiye’de çocuk hukuku ile ilgili norma dayalı gelişmelerin başlangıcı 19. yüzyıldır. O dönemlerde çocuklara ilişkin nizamnameler yayımlanmış, özellikle güç koşullardaki çocuklara “vakıflar” aracılığı ile hizmet verilmesi esas olsa da bu uygulamalar, norma dayalı kurallara bağlı değildir ve kültüreldir. Bu anlamda 30 Haziran 1921’de Atatürk’ün öncülüğünde kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti diğer adıyla Çocuk Esirgeme Kurumu, alanda atılan resmî adımın örneğidir. Türkiye’de bütün illerde ve çok sayıda ilçe merkezinde şubeleri bulunan kurum, savaş yüzünden kimsesiz kalan çocukların bakımını ve eğitimini üstlenmiştir.

Sosyal yardımın temel ilkeleri; geneldir, eşitlikçidir, temel ihtiyaçları dikkate alır, karşılıksızdır, tüketilen bir süreçtir ve davranış değişikliği oluşturmaz.

Sosyal Hizmet Kavramı: Herhangi bir nedenle dezavantajlı hâle gelmiş bireyin, kendisi, ailesi veya içinde yaşadığı toplumla kuracağı sosyal ilişkileri onarma, destekleme ve iyileştirme süreci olarak tanımlanabilir. Bu süreç, sosyal yardım imkânları ile desteklenerek bireyin güçlendirilmesini hedefler.

Sosyal hizmet sunanlar açısından sosyal hizmetin öngörülmeyen sonuçları vardır. Bunlar:
• Legalleşme: Sosyal hizmet uygulayıcısı, sosyal hizmet alan kesim ve toplum önünde meşru bir hüviyet kazanır. Bu sayede toplumsal değeri ve kabulü artar.
• Tahakküm: Sosyal hizmet sunucusu, sosyal hizmeti alan üzerinde etkin hâle gelir ve onun kararları üzerinde belirleyici olabilir.

Sosyal yardım, temelde toplum odaklı bir yaklaşımdır. Toplumun ihtiyaçları ve manevi tatmini çerçevesinde yardıma muhtaç bireylerin ihtiyaçlarını karşılayarak sorunları çözmeyi hedefler. Sosyal yardımların sorunları çözme kapasitesi yoktur. Sosyal yardımlar, genel olarak sorunlara geçici çözümler üretir.

Afet ve acil durumlarda psikososyal hizmetin amaçları aşağıda sıralanmaktadır:
• Empati, anlama ve duyarlılık yoluyla etkilenenlere psikolojik destek vermek, psikiyatrik hizmetlere ihtiyacı bulunanları belirlemek ve yönlendirmek

• Bireylerin, toplumun ve kurumların ihtiyaç duyduğu bilgileri yaymak

• Afet ve acil durumlarda çalışacak kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini geliştirmek

Devletlerin sosyal refah ve gelişim hedeflerini gerçekleştirmek üzere imkân ve kabiliyetlerini kullanarak sosyal hizmet ve sosyal yardım modelleri ile dezavantajlı bireylerin yoksunluğunu ortadan kaldırmak üzere planladığı faaliyetler bütününe sosyal politika denir.

Ekonomik yoksunluk içinde bulunan ailelerin çocukları hakkında önceden belirlenmiş eğitim ve sağlık takiplerini yerine getirmeleri karşılığında maddi olarak desteklenmesi, aile odaklı modellerin temel yaklaşımıdır.

Sosyal rehabilitasyonun amacı; kronik durumun elverdiği ölçüde kişinin eski özelliklerinin kazandırılmaya çalışılmasıdır. Yani kişinin doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle oluşan kalıcı veya geçici yetersizliklerinin, kaybedilmiş bazen de sınırlanmış olan fonksiyonel kapasitesinin belirlenerek tedavi edilmesi, psikososyal ve mesleki açıdan da desteklenerek bağımsız duruma gelmesini sağlamaktır.

Avarız Vakfı: Bir bölgede bulunan zenginlerden para toplayarak o bölgenin vergisini ödeyen, halkı vergi sorumluluğundan kurtaran ve ihtiyacı olanlara borç para veren vakıftır.

Sosyal Yardım: Bireylerin sosyoekonomik gereksinimlerinin ve temel ihtiyaçlarının herhangi karşılık beklenmeksizin karşılanmasıdır.

Sosyal yardım uygulamalarında 'Hedef gruptan hiç kimseyi dışarıda bırakmaz.' ifadesi sosyal yardımın "Genel olması" ilkesi ile ilişkilidir.

Sosyal yardım, sosyal hizmet ve sosyal politikaların uygulamadaki ilk adımı olarak ön plana çıkar.

Refah devleti, vatandaşına ayni ve nakdi sosyal yardım sağlayan, sosyal politika ve sosyal hizmet üreten devlettir.

Şartlı Nakit Transferleri aile odaklı bir sosyal hizmet modelidir.

Devletin sosyal sorunlar ortaya çıkmadan dezavantajlı kesimlerin haklarını ve yaşam koşullarını korumaya dönük aldığı tedbirlerin geneline, koruma tedbirleri denilmektedir.

'Yerel Yönetimler tarafından kendi ölçütleri dâhilinde ödenen ve/veya verilen ayni ve nakdi destekler' koruma tedbirleri Koruyucu ve Önleyici Sosyal Destekler'e örnektir.

Sosyal rehabilitasyon hizmetleri şunları içermektedir:
1. Bireyi aile yaşamına hazırlamaya yönelik hizmetler
2. Bireyi sosyal ve toplumsal yaşama hazırlamaya yönelik hizmetler
3. Bireyin ruhsal sorunlarını çözmeye yönelik hizmetler
4. Bireyin ulaşım olanaklarını organize etmeye yönelik hizmetler
5. Sosyal veya toplumsal yaşama uyum ve tam katılım için fiziksel çevrenin bireyin ihtiyaçları doğrultusunda yeniden düzenlenmesine yönelik hizmetler

Manevi sosyal hizmetler, dezavantajlı gruplar kapsamında ele alınanlara yönelik olarak sunulan psikososyal destek faaliyetleridir.

Bu kapsamda engellilere, kadınlara, bağımlılara, mağdur çocuklara, muhtaç yaşlılara, mahkûmlara, mültecilere vb. durumlarda olan kişilere yönelik olarak ihtiyaç duyulan psiko-sosyal destek, çeşitli şekillerde uygulanmaktadır