TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 7

Sosyal hizmetin müracaatçı profilini oluşturan unsurlar arasında yoksulların, işsizlerin, çocukların, gençlerin, kadınların, yaşlıların, engellilerin, sığınmacı ve göçmenlerin, istismar mağduru bireylerin, ihtiyaç sahiplerinin ve kronik hastaların bulunduğunu ifade etmek yanlış olmayacaktır. Dahası sosyal hizmetin önemli müracaatçı gruplarından biri olan kronik hastalar hakkında ayrıca konuşmakta yarar vardır. Çünkü kronik hastalıklar modern tıbbın ikilemidir. Bir yandan insan ömrü modern tıptaki gelişmeler sayesinde uzamakta öte yandan kronik hastalıkların görülme sıklığı yaygınlaşmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hastane Sosyal Hizmeti: Sağlık bakım ortamlarında ve hastanelerde sosyal servisler ve sosyal hizmet uzmanları eliyle sunulan tıbbi sosyal hizmet uygulamalarıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kronik hastalıklar ele alındığında pek çok psikososyal risk faktörünün aklımızda bulunması gerekir. Bunlar: • Yoksulluk, • Ülkelerin gelişmişlik düzeyi, • Hastaların yaşı, • Hastaların çevresel özellikleri, • Hastalığın evresi, • Depresyon, • Stres, • Damgalama, • İş yaşamı ve beden imajındaki bozulmalar, • Bireyin sosyal işlevselliğinde azalma, • Psikososyal deformasyon, • Aile fonksiyonlarında kayıp, • Sağlık harcamalarındaki artış en önemli psikososyal risk faktörleridir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hastane ortamında tıbbi sosyal hizmet uygulamaları:Hastalığın önlenmesi, • Hastanın rehabilitasyonu, • Hastanın takibi, • Hastanın taburculuk planlaması, • Hastalığa yönelik bilgi toplama, • Hastaya bilgi sağlama faaliyetlerinden oluşan bir bütündür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Özellikle ileri yaştaki kalp hastalarının taburculuk planlamasında sosyal hizmet uzmanları özel rollere sahiptirler. Dahası günümüzde kardiyovasküler hastalığı olan hastalarla çalışırken sosyal hizmet uzmanları; kalp nakline uygun adayları belirlemek için psikososyal değerlendirmeler, kriz danışmanlığı, kalp rahatsızlığı ile başa çıkma uygulamaları, hasta ve ailenin psikolojik açıdan eğitimi ile birlikte grup çalışmaları ve aile danışmanlığı uygulamaları, toplum hizmetlerine sevk, tedavi ekibi konsültasyonları, kalp yetmezliği yönergelerine uyum sağlamak için danışmanlık, duygusal sıkıntı için müdahaleler, hastanın kendine olan güven duygusunu geliştirmek için güçlendirme müdahaleleri, bakım verenlere sosyal destek müdahaleleri gerçekleştirirler. Doğru cevap C şıkkıdır.

Onkolojik sosyal hizmet müdahalesi esnasında sosyal hizmet uzmanları (Acar, 2013; WHO, 2014; Yıldırım, 2017b; Zebrack vd.): • Tedaviye katılım ve tedavinin etkinliğini artırma konusunda çalışmalar yaparak tarama ve psikososyal değerlendirme görevlerini yerine getirirler. Hasta ve ailesinin psikososyal işlevselliğini korumak için danışmanlık ve güçlendirme uygulamaları ile hastalığa uyumu kolaylaştırırlar. • Savunuculuk faaliyetleri, hasta hakları ve toplumsal kaynaklar konusunda yönlendirmeler ile taburculuk sürecini yakından izlerler. • Özellikle Dünya Kanser Günü (4 Şubat) ve Ulusal Kanser Haftası (1-7 Nisan) kapsamında farkındalık etkinlikleri ve organizasyonlar düzenleyerek toplumun ve bakım verenlerin dikkatini kanser hastalarının ihtiyaçlarına çekerler. Doğru cevap A şıkkıdır.

Nefrolojik sosyal hizmet, tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının önemli alanlarından biridir ve kronik böbrek yetmezliğine (KBY) sahip hastalar ile sosyal hizmet uygulamalarını odağına alır. KBY, böbreklerin çeşitli sebeplerle müzmin yere hastalanması ile tanımlanan bir durumdur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Çoğu kronik hastalık gibi diyabetin görülme sıklığının yaygınlaşmasında tütün ve alkol kullanımı, yetersiz fiziksel aktivite düzeyi, stresin yoğun tecrübesi, dengesiz beslenme alışkanlıkları gibi faktörlerin etkili olduğunu sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarına hatırlatır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Immunodeficiency Virus/İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (HIV) tarafından insan bağışıklık sistemini etkileyen ölümcül bir hastalıktır. AIDS hastaları ile tıbbi sosyal hizmet uygulamalarını ele aldığımızda dikkati çeken ilk nokta, sosyal yaşamdaki sınırlılığın psikolojik kırılganlığa yol açmasıdır. Hastalığın ölümle neticelenmesi, ilerlemesi ve fiziksel görünümde yaşanan değişimler, hastaları daha çok sosyal yaşamdan izole etmekte ve yalnızlaştırmaktadır. AIDS hastalarında depresyon ve intihara yatkınlık toplumun diğer popülasyonlarına oranla üç kat daha fazladır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Diyabetli hastaların diyabete karşı öfke duygusunu yoğun olarak tecrübe edebileceği ve öfkeyle bağlantılı olarak çeşitli psikolojik sıkıntılar yaşayabileceği de unutulmamalıdır. Çünkü bu tarz durumlarda hastalar, sosyal hizmet uygulamalarının etkili psikososyal desteğine ihtiyaç duyarlar. Sosyal hizmet uzmanlarının diyabetli hastalarla diğer uygulama konuları ise düzenli ev ziyaretleri ve görüşmelerin yapılmasını, sosyal programların organizasyonunu, ilaç ve tıbbi malzeme desteğine uygun kaynakların bulunmasını, aile desteğinin artırılması için gerekli çalışmaların yapılmasını, sosyal çevre ile ilişkilerin düzenlenmesini, günlük rutinlerin ve sorumlulukların gözden geçirilmesini kapsar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Alıcı: Alıcı, gönderici tarafından aktarılan bilgi, duygu, düşünce, görüş ve fikirlerin hedefi olan kişi ya da gruptur. Gönderilen mesajı anlamlandırması istenen alıcı, beklenen tutumu değiştirmesi ya da davranışı sergilemesi istenen kişi ya da kişileri ifade eder. Doğru cevap C şıkkıdır.

İletişim sürecinde göndericinin bilgi, duygu, düşünce, görüş ve düşüncelerini kodlar hâlinde kanala iletmesine ihtiyaç vardır. Mesaj, gönderici ile alıcı arasında ilişkiyi kuran ya da anlam paylaşımını sağlayan esas ögedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kod, alıcıda anlam yaratan işaretlerdir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Deneyim alanı: Bireyin yaşantıları ile ilgili olan bir unsur olarak deneyim alanı, geçmiş tecrübelerden elde edilen bilgi, tutum ve değerler toplamıdır. Tarafların geçmiş deneyimleri, olaylara bakışlarını, bağlamı değerlendirişlerini ve mesajları anlamlandırışlarını etkilemektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Paralinguistik boyut: Sesin söz ötesi boyutunu ifade eden ve iletişimde sözün kendisi gibi anlam yaratan boyutudur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sözsüz iletişimde merkez göğüs kafesidir ve çok yakın olunan kişiler merkeze daha fazla yaklaştırılırken uzak olunan ya da yabancı kabul edilenlerle bu mesafe uzun tutulur. İnsanların kendi yakınlarını kabul ettikleri ve cilt temasıyla 40 cm arasındaki mesafeyi ifade eden alan mahrem alan, 40-80 cm arasında birbirlerini tanıyan ve rahat sohbet edilen kişilerin alındığı kişisel alan, resmî ilişkilerin sürdürüldüğü 80 cm ile 2 m arasındaki mesafeyi tanımlayan bölge sosyal alan olarak tanımlanır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Samimiyet: Sosyal hizmet alanı öncelikle bilgi alıp onu değerlendirmeye, sorun çözmeye ve toplumla bütünleşmeye yönelik adımları içerir. Sosyal refah ve sosyal adalet motivasyonlu bu uygulamaların müracaatçı ile içten ilişkiler kurmasına gerek vardır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Geribildirimlere özen gösterme: İletişimi iki yönlü hâle getiren ve iletimden ileti(ş) imi ayıran şey geribildirimdir. Geribildirim, iletişimin iki tarafın katılımıyla sürmesinin de aracısıdır. Ortak anlayışın gelişmesi için sosyal hizmet uzmanı hem geribildirimde bulunmalı hem de müracaatçıyı izlemek yoluyla geribildirimi değerlendirmelidir. Sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçının iki yönlü iletişiminin sorunsuzluğunun sağlanması, toplumsal problemin çözümüne katkıda bulunacaktır. Diğer şıklar sosyal hizmet sunumunda iletişimin amaçlarıdır. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

Sosyal hizmet görüşmelerinde kaçınılması gereken hususlar aşağıda sıralanmaktadır: • Yargılayıcı dil kullanmak • Ahlak dersi vermeye çalışmak • Müdahale süreci sona ermeden tahminini açıklamak • Arka arkaya sorular sormak • Müracaatçı suçluymuş gibi bir tutuma sahip olmak • Alay etmek • Kişiselleştirmek • Yönlendirmek • Jargon kullanmak • Konu dışına çıkmak • Acıyan bir tavır göstermek • Genellemeler yapmak • İlgisiz örnekler vermek • Boşlukları doldurmak • Söz kesmek • Aceleci olmak. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sözsüz iletişimde dikkat edilmesi gereken diğer hususlar aşağıda sıralanmaktadır: • Konuşma sırasında anlatılanlara karşı ifadelerin yönetiminde kontrollü olmaya ihtiyaç vardır. Şaşırma, şok olma, iğrenme gibi ifadelerin müracaatçıya aktarılmamasına özen gösterilmelidir. • Görüşmede önündeki yazıyla, cep telefonuyla, aksesuarla, bedenin uzuvlarıyla ya da başka bir nesneyle ilgilenmek, oynamak, görüşmenin bağlamını olumsuz etkileyecektir. • Müracaatçının rahatsız olmasına neden olacak düzeyde uzayan sessizlik süreleri, sosyal hizmet sunumu açısından tavsiye edilmez. Kısa sessizlikler olağan olmakla birlikte uzayan süre, konudan kopmalara neden olacaktır. • Temas, önemli bir sözsüz iletişim unsurudur. Ancak temasın düzeyinin ayarlanamaması müracaatçıda farklı çağrışımları yaratacaktır. Bu nedenle omuza dokunma da dahil olmak üzere tokalaşma dışında müracaatçı ile temas etmemek önerilir. Doğru cevap C şıkkıdır.