TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 8

Sosyal hizmet mesleği; bireyler, aileler, gruplar, örgütler ve daha büyük toplulukların karşılaştığı sorunlarla ilgilendiği için çok çeşitli alanların uzmanlık bilgisine sahip olma­yı ve bu alanlarla iş birliği yapmayı gerektirir. Bu alanlardan biri olan psikoloji, sosyal hizmet uygu­lamalarına en çok katkı sağlayan bilim dalıdır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “C” seçeneğidir.

Psikolojinin bilimsel yönü, psikolojik sonuçların bilimsel yöntemlere uygun kanıtlarla ortaya çıkarılmasını gerektirmesidir. Bilimsel yöntem, bilgilerin tarafsız bir şekilde toplanması ve yorumlanması için kullanılan, hata olasılığını azaltıp güvenilir genelle­meler yapmaya imkân veren yöntemler bütünüdür. Davranış, bireylerin çevreye uyum sağlama yöntemi­dir. Psikolojinin konusunun büyük kısmı, davra­nışları gözlenebilen insanlar ve hayvanlardır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “A” seçeneğidir.

Psikolojik danışman, daha çok uyum problemleri ile ilgilenen ve çoğu zaman öğ­renci, evlilik ve aile danışmanlığı gibi özgül alanlarda yoğunlaşan meslek grubudur. Ül­kemizde eğitim kurumlarında okul psiko­loğu olarak çalışan psikolojik danışmanlar, öğrencilerin akademik ve uyum problemle­ri ile ilgilenirler. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “B” seçeneğidir.

Doğru cevap “D” seçeneğidir. Çünkü klinik psikoloji, davra­nışsal, zihinsel ve duygusal bozukluğu olan bireyle­rin değerlendirilip tedavi edildiği uzmanlık alanıdır. Klinik psikologların ilgilendiği sorunlar, gelişim dönemleriyle ilgili kısa süreli gelişimsel krizler (er­genlikteki başkaldırı ve orta yaşta kendilik değerin­deki düşme gibi), depresyon, fobi, anksiyete bo­zuklukları, madde kullanımı ya da şizofreni gibi daha ağır sorunlar olabilmektedir. Ayrıca pek çok klinik psikolog araştırma da yapmaktadır.

Gelişim psikologları, yaşa bağlı davranış değişikliklerinin tanımlanması, açıklanması ve ölçülmesi üzerinde çalışırlar. Dok­tora düzeyinde eğitim alan gelişim psikologları, araştırma faaliyetlerinde bulunurken lisans ve yük­sek lisans mezunları, okul öncesi eğitim veren ku­rumlarda, hastane ve kliniklerde gelişim psikoloğu olarak çalışabilirler. Bakımevleri ve yetiştirme yur­dundaki ergen ve gençlere uygulanan programların değerlendirilmesi türü faaliyetleri, huzurevi ve diğer kurumlardaki yaşlıların belirli hedeflere yönlendi­rilmeleri gibi çalışmaları yürütürler. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “E” seçeneğidir.

Doğru cevap “B” seçeneğidir. Çünkü ihmal, çocuğa bakmakla yükümlü yetiş­kinlerin karşılama gücü ve imkânı olmasına çocukların sağlıklı gelişimi için gerekli olan temel ihtiyaçlarını karşılamamasıdır. İhmal ve istismarın bu farklı şekilleri sadece aile­yi değil sosyal kurumları, toplumu, eğitim sistemi­ni, yasal sistemleri ve iş alanlarını dahi etkileyen bir halk sağlığı sorununu oluşturmaktadır.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi;

5- Kendini gerçekleştirme

4- Saygı

3- Sevgi ve ait olma

2- Güvenlik

1- Fizyolojik

Kitap sayfa 71, Şekil 3.1’de görüldüğü üzere insanın ihtiyaçları, hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Bireylerin hayatta kal­mak ve kaliteli bir yaşam sürmek için bu ihtiyaçlarını en alt basamaktan başlayarak gidermesi gerekir. En üst basamakta ise “Kendini gerçekleştirme” ihtiyacı yer alır. Doğru cevap “E” seçeneğidir.

Üçüncül koruma (önleme), alınan tüm önlemlere rağmen hastalığa yakalanan kişile­rin hastalığın olumsuz sonuçlarını en aza in­dirmeyi amaçlayan önleme müdahaleleridir. Hastalığın ardından oluşabilecek sakatlık ve işlev kayıplarının en aza indirilmesi için alı­nacak önlemler, üçüncül koruma hizmetleri kapsamındadır. Ruh sağlığı kurumlarındaki tezahürü ise hastalıkların depreşmesini önlemeyi, tedaviyle psikososyal işlevselliği ar­tırmayı, sosyal iletişimi artırmayı, tekrarla­yan hasta yatışlarını önlemeyi ve bireylerin vasıflı iş sahibi olmalarına yardımcı olmayı içerir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “A” seçeneğidir.

Sorunun doğru cevabı “D” seçeneğidir. Çünkü hizmet geliştirmede sosyal hizmet uzman­ları, “toplumun risk altında olan gruplarının ruhsal bozukluklarının önlenmesi, ruh sağlı­ğının korunması ve rehabilitasyon hizmetle­rinin planlanması ve sunumu” gibi konularda çalışırlar. Ülkemizde koruyucu ruh sağlığı hizmetleri oldukça sınırlıdır. Bu sebeple ruhsal risk taraması ve tedavisinin yapılaca­ğı bazı hastalıklarla başa çıkma tekniklerinin öğretileceği, hastalıklar hakkında eğitimin verileceği ve sosyal desteğin sağlanacağı psi­kososyal destek programlarına ihtiyaç duyul­maktadır. Sosyal hizmet uzmanları bu tarz hizmetlerin geliştirilmesinde önemli rol oy­narlar.

Bir psiko-sosyal inceleme raporunda bulunması gereken bölümlerden müracaatçının sorununun kısaca tanımlanması bölümünde, müracaatçının yaşı, cinsiyeti, eğitim durumu, medeni durumu, aile yapısı, giyimi, sözlü-sözsüz iletişim düzeyi, duygu durumu ve gö­rüşmede dikkat çeken diğer şeyler gibi somut bilgiler yer alır. Müracaatçıya dair bilgiler alınır­ken yorum yapmaktan kaçınılmalı müracaatçının kendini ifade ettiği şekilde not alınmalıdır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “C” seçeneğidir.

Doğrudan müracaat eden kadınların yaşadıkları şiddet nedeniyle hastaneye başvurduklarında öncelikle hekim tarafından anamnez alınmakta; sonra şiddete maruz kaldığı tespit edilirse hekim tarafından adli muayene raporu hazırlanmaktadır.

Cinsel saldırıya uğramış kadınlar ile çalışan profesyonellerin sahip olması gereken özellikler aşağıdaki
şekilde sıralanmaktadır:

• Yasal ve tıbbi süreçler hakkında bilgi sahibi olmak
• Kadın ile çevresi arasında arabuluculuk yapmak
• Kadınların vermiş oldukları tepkilerin normalleştirilmesini sağlayabilmek için gerçekçi yaklaşıma sahip olmak
• Mağdurlar ile ilişki başlatmak ve sürdürmek,
• Kadınların duygularını, düşüncelerini, algılarını, kendini suçlamalarını, güçsüzlüklerini yönetebilmeleri için yeniden düzenleyici olmak
• Kadınların mağduriyet sürecinde ihtiyaçlarını karşılayabilmelerini sağlamak için kaynaklarla aralarında arabulucu olmak yer almaktadır.

ŞÖNİM, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerinin kısaltmasıdır.

Çocuk ihmal ve istismarı konularında önemli vakalardan biri de adölesan gebelikleridir. Özellikle 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na göre yasal olarak 18 yaş altı gebeliklerin bildirimi yapılmak zorundadır.

Şikâyet durumu olup olmamasına bakılmaksızın 15 yaş altı çocuklar/adölesanlar Çocuk İzlem Merkezine bildirimi yapılarak sevk edilir. Buradan vakaya ilişkin adli süreç başlatılır.

Genellikle 15 yaş altı adölesan gebelerde şikâyete bakılmaksızın cinsel istismar şüphesi olduğu için, adölesan ve ailenin Çocuk İzlem Merkezine (ÇİM) sevki yapılır.

Yaşlılar, kronik hastalıklarla birlikte sosyal, çevresel, psikolojik, ekonomik sorunları da eş zamanlı olarak yaşamaktadırlar.

İhtiyaç sahibi engelli birey ve ailesine yönelik bildirimde bulunulduğunda tıbbi sosyal hizmet uzmanları kaynaklara
yönlendirme, danışmanlık verme, sosyal ekonomik kaynaklarla buluşturma ve rehberlik rollerini yerine getirirler.

Hizmet Sunanlardan Kaynaklanan Engeller:

Tutumlar
Sağlık çalışanlarının ilgisizliği,
Ayrımcı uygulamaları
Dil
Kültürel farklılık
Beklentiler

Yapısal Engeller:

Sağlık hizmetleri
Sağlık hizmeti maliyeti
Göç konularındaki mevzuat
Ulaşım ve coğrafik engeller
Damgalama