TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 3

Hasta haklarını kapsamlı bir şekilde ele alan Amerikan Hastane Birliği, 1973 yılında Hasta Hakları Beyannamesini (A Patient’s Bill of Rights) yayınlamıştır. Hasta hakları ile ilgili olarak yayınlanan ilk belge olarak bilinen bu beyanname, ulusal bir beyanname olmasına rağmen günümüzde genelde kabul edilen değerlere yer vermesi nedeniyle hasta hakları konusunda önemli bir belgedir.

Hasta haklarının uluslararası platformda tartışılmaya başlanması ve hasta haklarına ilişkin bildirgelerin yayınlanmasının ardından, Avrupa Konseyi’nin 1997 tarihli İnsan hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin de etkisiyle, Türkiye kendi iç mevzuatı ve taraf olduğu uluslararası sözleşmelere de dayanarak 1 Ağustos 1998’de “Hasta Hakları Yönetmeliği”ni yürürlüğe koymuştur. Bu yönetmelik ile Türkiye Cumhuriyeti’nin değişik yasalarında ve tüzüklerinde dağınık bir hâlde bulunan hasta hakları tek bir düzenleme içerisinde toplanmıştır.

Sağlık Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen “Çok Paydaşlı Sağlık Sorumluluğunu Geliştirme Programı, Hasta Haklarının Geliştirilmesi” bölümünde sağlık hizmetlerinden yararlanma ihtiyacı bulunan herkese, mevzuatla belirlenmiş haklar ve etik ilkeler çerçevesinde nitelikli bir sağlık hizmeti için sağlık hizmeti sunumu aşağıdaki koşullarda belirlenmiştir:

Hasta Hakları Yönetmeliği’nin yayımlanmasının ardından uygulamanın görünür bir şekilde başlaması daha sonradır. Yönetmeliğin 1998 yılında yürürlüğe girmesine rağmen Sağlık Bakanlığı ancak 2003 yılında somut çalışmalara başlamıştır. Sağlık Bakanlığı, 15.10.2003 tarihinde “Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge”yi yayınlayarak yürürlüğe sokmuş ve ilk etapta ülke çapında Sağlık Bakanlığına bağlı 60 hastanede pilot uygulamayı başlatmıştır. Bu yönerge hükümleri doğrultusunda “Hastane Hasta Hakları Kurulları” oluşturulmuş ve hasta başvuruları bu kurulda değerlendirilerek sonuca bağlanmıştır.

Hasta hakları alanında yeni ihtiyaçların ortaya çıkması ve sistemin daha da iyileştirilmesi için 2014 yılında Hasta Hakları Yönetmeliği’nde önemli değişikliklere gidilmiştir. Bu değişikliklerin en başında hastane hasta hakları kurullarının kapatılarak Sağlık Müdürlükleri bünyesinde merkezî hasta hakları kurulları oluşturulmuştur. Ayrıca kurulun üye yapısı da değiştirilmiştir.

Genelgede (2014/32) hasta iletişim (hakları) birim sorumlusuna verilen görevler arasında hastalarla görüşme yapma, sorunları yerinde çözme, çözülemeyen sorunları sisteme kaydetme, ilgilere ve hastalara sonuçlar hakkında bilgi verme gibi sistematik görevler yüklenmektedir.

Ayrıca kurumdaki eğitim programlarını hazırlama, organize etme ve yürütme de görevleri arasındadır. Hastalara uygun tedaviye ilişkin tavsiye vermek, hasta iletişim birim sorumlusunun değil sağlık personelinin görevleri arasındadır.

Hastayı merkeze alan davranışların başında dinlemek, hastanın suskunluğuna tahammül etmek, hastanın endişelerini yorumlamak, açıklama ve özetlemek gelmektedir. Ayrıca geri bildirimde bulunmak da hasta odaklı bakımın önemli bileşenlerindendir. Hastanın dile getirdiği ilk semptomun üzerine gitmekte ısrarlı olmak ise hekim odaklı bir davranış tarzıdır.

Teknoloji

Hasta Hakları Yönetmeliğinde hastanın hangi konularda nasıl bilgi alabileceği, bilgiyi kimin vereceği, bilgilendirmede temel ilkelerin neler olduğu, bilgi verme süreci gibi konular yer almaktadır.

15’nci madde de konu ayrıntılı anlatılmaktadır. Bu maddeye göre hastaya;

Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 21’inci maddesi mahremiyete saygı gösterilmesini konusunu ele almaktadır. İlgili madde; hastanın mahremiyetine saygı gösterilmesinin esas olduğu, hastanın mahremiyetini korunmasını açıkça talep de edebileceği ve her türlü tıbbi müdahalenin, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edileceği hükümlerini içermektedir.

Tıbbi sosyal hizmet uzmanları; hastaların yaşam koşulları, çevreleri, alışkanlıkları, kişilikleri ve benzeri psikososyal özelliklerine ilişkin sosyal incelemeler ve değerlendirmeler yaparlar. Bu çalışmaların yanında tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının görev ve sorumluluk aldıkları bir diğer alan ise hasta haklarıdır. Hastanın ilaç tedavisi tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının değil sağlık personelinin görevidir.

Hastanın tüm hastane masraflarının karşılanması

Yasal hakları ve prosedürler hakkında bilgilendirmek

Şiddet mağduru ile şiddet uygulayan kişi arasında arabuluculuk yapmak

Engelli çocuklar

Sosyal dışlanma

Ayrımcılık

Bulaşıcı hastalıklarına yönelik aşı uygulaması yapmak

Yoksulluk

Genç aile bireyleriyle aralarında arabuluculuk yapmak