TIBBİ İSTATİSTİK - Deneme Sınavı - 38

Araştırma amacının gerçekleştirilmesi için benimsenen genel yaklaşım araştırma yöntemi olarak ifade edilebilir.

Aralıklı ölçekte değişkenler için elde edilen gözlem değerleri sayılarla ifade edilirler ve bunlar arasındaki farklar bir anlam taşımaktadır. Aralıklı ölçme düzeyinde gözlem değerleri için bir başlangıç noktasının belirlenmesi gerekir. Aralıklı ölçekte sıfır değeri bir anlam ifade eder, yani yokluk anlamına gelmez. Aralıklı ölçekte herhangi iki değer arasındaki farkın bir anlamı varken iki değer arasındaki kattan söz edilemez.

Belirli bir değişkenin birimlerde ortaya çıkış biçimine “düzey” adı verilir. Düzeyler araştırma için verileri (gözlem değerleri, ölçüm sonuçları) oluşturur.

Ölçekler arasında sınıflayıcıdan oranlıya doğru geçiş söz konusu değildir. Buna karşın oranlıdan
başlayarak sınıflayıcı ölçeğe doğru geçiş yapılabilir, ancak bu durum bilgi kaybına neden olur.

I., III., V. ve VII. örnekler sınıflayıcı ve sıralayıcı ölçek düzeyine örnek değildir.

Sosyal bilimlerde bireylerin duyguları, düşünceleri, tutumları, beğeni düzeyleri, kaygıları ile ilgili veriler anket yoluyla toplanmaktadır. Buna bağlı olarak elde edilen veriler genellikle sınıflayıcı ve sıralayıcı ölçme düzeyinde olmaktadır. Likert ölçeği, insanların belirli bir konudaki tavırlarını ölçmek amacıyla geliştirilmiş bir yaklaşımdır.

Araştırmanın amacına uygun olarak incelelen ve hakkında bilgi edinilmek istenen yığın olayların herbirine birim denir. Birimler canlı cansız varlıklar ve fiili olaylar da olabilir.

Sıralayıcı ölçek ele alınan birimlerin incelenen değişken bakımından sınıflandırılması yanında önem sıralarını da belirleyen ölçektir. Tıp fakültesi öğretim üyelerinin kadroları (profesör, doçent, yardımcı doçent....) sıralayıcı ölçektir. Diğerleri sınıflayıcı ölçektir.

Bir araştırmada özellikle inceleme konusu olan ve başka değişken yada değişkenler tarafından açıklanan değişkene bağımlı değişken denir

Cinsiyet sayısal olmayan, nitel bir değişkendir.

Akademik not ortalaması, aralık düzeyindedir ve sayısal bir değişkendir. İstenirse daha alt düzeyde olan sıralama düzeyinde de kullanılabilir.

İstatistik, hakkında bilgi elde etmek amacıyla hedeflenen ana kütleden tesadüfi
olarak çekilen bir örneklemin aritmetik ortalama, standart sapma, oran v.b. herhangi bir özetleyici değerine verilen addır. Ana kütleden hesaplanan bu özet değerlere “parametre”, örneklemeye başvurulduğunda ise “istatistik adı verilir.

Bir değişken kütleyi oluşturan birimlerde çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Belirli bir değişkenin birimlerde ortaya çıkış biçimine “düzey” adı verilir. Düzeyler araştırma için verileri (gözlem değerleri, ölçüm sonuçları) oluşturur. Bu anlamda değişken, birimler topluluğunu veriler topluluğuna dönüştüren bir işleve sahiptir. Değişkenler çeşitli açılardan sınıflandırılabilirler. Bu sınıflandırma biçimleri bir araştırmanın istatistiksel olarak tanımlanmasında ele alınacak değişkenlerin belirlenmesinde yararlı olmaktadır.

Sıralayıcı ölçek ele alınan birimlerin incelenen değişken bakımından sınıflandırılması yanında önem sıralarını da belirleyen ölçektir. Bu ölçekte gözlem sonuçları sayı ile ifade edildiğinde bunlar sıra sayılarıdır. Burada sayıların sırasının bir anlamı olmakla birlikte, bunlar arasındaki farkın bir anlamı yoktur. Başka bir anlatımla sıralayıcı ölçekte gözlem sonuçlarıyla sınıflama ve sıralama işlemleri yapılabilirken
aritmetik işlemler yapılamaz. Sıralayıcı ölçekle ölçülebilen değişkenlere öğrenim düzeyi, ordu ve emniyet mensuplarının rütbeleri, başarı düzeyi örnek olarak verilebilir

Sağlık yöneticileri için veri kaynakları ölümler, doğumlar, hastalıklar ve sağlık hizmetleri konusunda sürekli olarak tutulan kayıtlar veya deneylerle saptanan veriler olabilir. İstatistikte toplanan ilk veriler ham veri olarak tanımlanır. Ham veriler üzerinde herhangi bir düzenleme ve işlem yapılmamış verilerdir.

Derlemenin ilk sınıflandırılması verilerin elde ediliş  biçimine göre doğrudan(dolaysız) ve dolaylı derlemedir. Araştırılması söz konusu olan ana kütle birimleri doğrudan gözlenip kayıt altına alınıyorsa doğrudan derleme,  ilgilenilen ana kütle birimlerinin gözlenmesi yerine farklı bir ana kütlenin birimleri gözlenerek asıl ana kütle hakkında veri derlenmesi ise dolaylı derleme  türü olarak tanımlanır.

Dolaylı derleme ile elde edilen verilerin güvenirliği doğrudan derlemeye göre daha azdır. Bu nedenle uygulamalarda dolaylı derleme türü tercih edilmemektedir. Bu durumda doğru yanıt E'dir.

Grafik çizimi belli kurallar çerçevesinde yapılır. Grafiklerin konusunu gösteren bir başlığı olmalıdır. Bir grafikte yer alan şekil ve çizgilerin anlamları grafik üzerinde belirtilmelidir. Grafiğin apsis (yatay eksen –x) ve ordinat (düşey eksen –y) eksenlerinin ölçeklendirilmesi ve bu eksenlerin tanımları grafik üzerinde gösterilmelidir. Ayrıca çizilen grafiğin kaynağının da belirtilmesi gerekir. Grafikte anlaşılması ve yorumlanması zor olan işaretlemelere ve şekillere yer verilmemelidir. Çok sayıda işaretleme ve şekil grafiğin anlaşılırlığını etkileyeceğinden işaretleme ve şekiller makul seviyede olmalıdır.