TIBBİ İSTATİSTİK - Deneme Sınavı - 7

Gruplandırılmış serilerde aritmetik ortalama hesaplanırken, her bir grubun ortalaması alındığından, gruplandırılmış serilerdeki aritmetik ortalama yaklaşık olarak hesaplanabilmektedir.

Bir istatistik serisindeki veriler geometrik olarak artıyorsa ya da diğer verilere nazaran aşırı büyük ya da küçük değerler varsa, bu durumda aritmetik ortalama temsili olmayacağından, geometrik ortalama hesaplanır. Mikroorganizmaların çoğalması, nüfus artışı, gibi birbirinin katları olarak çoğalan yani geometrik artış gösteren verilerde geometrik ortalama kullanılır.

Ortalamaların ve oranların ortalamaları hesaplanmak istendiğinde ya da farklı zaman ve yerde yapılan deney sonuçlarını birleştirerek ortak bir değer hesaplama gerektiğinde, “tartılı aritmetik ortalama” hesaplanır.

Küçükten büyüğe sıralanmış verileri, iki eşit kısma ayıran ve tam ortaya düşen değere Medyan (ortanca değer) adı verilir.

Seri terimlerinin aritmatik ortalamadan olan uzaklık ve yakınlık durumunu gösteren değere standart sapma denir.Terimlerin ortalamadan sapmalarının kareleri toplamını belirleyebilmek için, ana kütle ortalamasını hesaplamak gerekir. Bunun için de ana kütledeki tüm terimlerin toplamına ihtiyaç vardır.

Ölçü birimleri farklı olan serilerin karşılaştırılmasında da standart sapma kullanılamaz. Dolayısıyla ölçü birimleri (cm, lt, hg v.b), ve terimlerin değeri farklı olan serilerin karşılaştırılmasında değişim katsayısı kullanılır.

Tek bir serinin değişkenliğini belirlemek için çok kullanışlı olmayan değişim katsayısı, daha çok iki ve daha fazla serinin karşılaştırılması için kullanılır. Değişim katsayısı küçük olan serilerin, diğerlerine göre daha az değişken olduğu ifade edilecektir. Bunun anlamı ise değişim katsayısı küçük olan serinin daha homojen yani birbirine daha yakın terimlerden oluştuğudur.

Küçükten büyüğe sıralanmış verileri, iki eşit kısma ayıran ve tam ortaya düşen değere Medyan (ortanca değer) adı verilir. Serinin gözlem değerlerinden birinin değiştirilmesi ya da  çıkarılması ortalama değerini etkilemiyorsa bu ortalamalara duyarsız ortama denir .Bunlar mod,medyan,değişim katsayısıdır.

Nüfus, belirli bir zamanda sınırları belirlenmiş bir bölgede yaşayan insan sayısı olarak tanımlanabilir. Bir ülkenin ya da bölgenin sağlık ile ilgili istatistiklerinin, hız ve oranlarının hesaplanmasında bölgenin nüfusu ve nüfusun yapısal özelliklerinden yararlanılmaktadır. Bölgede belirli bir zamandaki yaşayan
bireylerin sayılarak çeşitli özelliklerinin kaydedilmesi işlemine nüfus sayımı denir.

15 yaş altı nüfusun, genel nüfus içerisindeki oranı yüksek ise bu tür toplumların nüfus yapısına genç nüfus adı verilir. Özellikle bu oran %40’ın üzerinde ise bu tür toplumlara genç nüfuslu toplumlar denir. Genellikle geri kalmış ülkeler ya da bölgelerin nüfusları bu özelliği taşımaktadır.

Bölge nüfusunda her 100 kadına düşen erkek sayısını belirleyen bir ölçüdür. Cinsellik oranı aşağıdaki gibi hesaplamaktadır.

   CO ( Cinsellik oranı ) = Erkek nüfus/Kadın nüfus X 100

Boşanmalara ilişkin veriler, Medeni Kanun'un 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girmesinden sonra Türkiye geneli için toplanmaktadır. Boşanmalara ait bilgiler 2003 yılına kadar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından asliye hukuk ve aile mahkemeleri kanalıyla üçer aylık dönemler halinde derlenmekteydi. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile Türkiye İstatistik Kurumu arasında 7 Şubat 2006 tarihinde yapılan bir protokol ile 2003 yılından sonra boşanmalara ait bilgiler, Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) veri tabanından elde edilerek yayımlanmaya başlanmıştır.

Sürmatüre Doğum (Gecikmiş doğum, sürmatürasyon): Gebelik süresi 42 haftadan fazla olan canlı
doğumdur.

Genel Mortalite Hızı (GMH); Bir bölgede bir yıl içinde belirli bir hastalıktan ölenlerin (mortalite), yıl ortası nüfusa bölünmesi ile elde edilir.

İnsidans Hızı; İncelenen süre içerisinde yeni gözlenen hasta sayısının risk altındaki nüfusa oranlanmasıyla elde edilen yeni olgu gözlenme hızıdır. Bir bölgede, herhangi bir hastalığın mevcutlara ek olarak belirli bir süre içerisinde yeniden görülme sıklığının belirlenmesidir. Akut, sosyal ve bulaşıcı hastalıkların
değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

Öncelikle Hastanenin bakım hizmeti veremediği gün sayısını hesaplamak için aşağıdaki işlem yapılır
Hastanenin bakım hizmeti vermediği gün sayısı=(30x50)-1.126=374 gün

YDA= 374/210 = 1.78
Özel B hastanesinin 2010 yılı Aralık ayına ait yatak devir aralığı 1,78 gün olarak hesaplanmıştır

İnsidans hızı = 216/2000 X 100 = 0.108 yani  %10.8

Düzeyleri sözel olarak ifade edilen değişkenler nitel değişkendir.

Araştırmanın amacına uygun olarak incelelen ve hakkında bilgi edinilmek istenen yığın olayların herbirine birim denir. Birimler canlı cansız varlıklar ve fiili olaylar da olabilir.

Sıralayıcı ölçek ele alınan birimlerin incelenen değişken bakımından sınıflandırılması yanında önem sıralarını da belirleyen ölçektir. Tıp fakültesi öğretim üyelerinin kadroları (profesör, doçent, yardımcı doçent....) sıralayıcı ölçektir. Diğerleri sınıflayıcı ölçektir.