TİBBİ CİHAZ VE MALZEMELER

Russell Ackoff, bilişimi geniş bir perspektifte ele alarak DIKW (Data, Information, Knowledge and Wisdom) Hiyerarşisi’ni ortaya atar. Bu hiyerarşiye göre veri bilgiyi oluşturur, bilgi kavrayışı sağlar, kavrayış da özümsemeye götürür. Doğru cevap B'dir.

Bilgi yorumlanarak anlamlandırıldığında kavrayışa (knowledge) dönüşür. Kavrayış ise “nasıl” sorusunun yanıtıdır. Doğru cevap C'dir.

Shortlife ve Blois ise biyomedikal bilişim ifadesini tercih etmekle birlikte, bunu toplum sağlığı bilişimi, klinik bilişim, görüntüleme bilişimi ve biyobilişim olmak üzere dört alt başlıkta incelemiştir. Toplum sağlığı bilişiminde merkezde toplum yer almaktadır, klinik bilişimde odak noktası bireydir, görüntüleme bilişiminde organ ve dokular (örn. Bilgisayarlı tomografi), biyobilişimde ise hücreler, hücreiçi yapılar, proteinler, genler ve moleküller odak noktası olarak yer almaktadır (örn. Genom dizileme). Doğru cevap B'dir.

Sağlık bilişimine yönelik ilk çalışmalar 1949 yılında Gustav Wager’in Almanya’da ilk profesyonel organizasyonu kurmasıyla başlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Hastane Bilgi Yönetim Sistemleri (HBYS) bilgi sistemlerine güzel bir örnektir. HBYS’lerde her bir hastanın klinik, idari, finansal ve demografik bilgileri mevcuttur. Dahası gelir sürecini ve diğer idari görevleri kolaylaştıran idari, faturalama ve finansal sistemler sağlık hizmet sunucularında ve sağlık kuruluşlarında kullanılan bilgi sistemlerinin birer bileşenidir. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde Sağlık-NET, Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS), Tele-Tıp, Ulusal Sağlık Veri Standartları Sözlüğü (USVS), Sağlık Kodlama Referans Sunucusu (SKRS) ve web tabanlı çok sayıda servis, Türkiye’deki e-sağlık uygulamalarının temel bileşenlerini oluşturmaktadır

Bir diğer elektronik hasta kayıt türü olan Elektronik Sağlık Kaydı (ESK) ise ETK’nin aksine, birden fazla sağlık kuruluşunda yer alan yetkili klinisyenler ve personellerce oluşturulabilen, yönetilebilen ve başvurulabilen, ulusal çapta kabul edilen birlikte işlerlik standartlarına uyan bireysel sağlık bilgisinin elektronik ortamdaki kaydıdır. Doğru cevap A'dır.

ESK, tedavi güvenliği bakımından, tedavi için gereken testlerin tekrarlanmasını önler ve sağlık hizmet sunucusunun karar alma süreçlerini destekler. Verimlilik bakımından, hasta bilgisine erişilebilirliği güçlendirir, çok sayıda dâhili ve harici kaynaktan veri entegrasyonu sağlar ve sağlık hizmet sunumunda koordinasyonu kolaylaştırır. Hasta sonuçları bakımından ise tedavi kalitesini artırır, hizmet sunucuların daha iyi tedavi hizmeti sunmasına yardımcı olur ve sağlık hizmet sunucuları arasında kusursuz bir bilgi aktarımı sağlar. Bütün bu fonksiyonlar bir arada düşünüldüğünde, ESK’nin bir sistem olarak sağlık hizmet sunum mekanizmasında nasıl önemli bir yere sahip olduğunu görmek, etkin sağlık hizmet sunumu ve tedavi pratiklerinin kısa, orta ve uzun vadede sağlık teknolojileriyle eş güdümlü olarak geliştirilmesi açısından hayati bir husustur. Doğru cevap C'dir.

Avrupa’da HIMSS Stage 7 seviyesine sahip Toplam 5 hastane bulunmakta olup bunların ikisi (İzmir Tire Devlet Hastanesi ve Yozgat Şehir Hastanesi) ülkemizde yer almaktadır. Diğerleri ise Hollanda ve Portekiz’de bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Hastane Bilgi ve Yönetim Sistemi (HBYS) HBYS, bir hastanedeki tüm tıbbi ve idari işlemlerin bilgisayar ortamında yapılması, her türden verinin entegre modüllerle, farklı kullanıcılar kanalıyla bir ana veri tabanına girilmesi ve gereken tüm çıktıların/verilerin bu veri tabanından tekrar anlamlı bir şekilde geri alınmasını sağlayan ve hastanelere zaman, iş gücü ve mali anlamda kazanç ve daha da önemlisi araştırma ve çalışma aktiviteleri için nitelikli veri elde edilmesini sağlayan yazılımlar bütünüdür. Doğru cevap E'dir.

Russell Ackoff, bilişimi geniş bir perspektifte ele alarak DIKW (Data, Information, Knowledge and Wisdom) Hiyerarşisi’ni ortaya atar. Bu hiyerarşiye göre veri bilgiyi oluşturur, bilgi kavrayışı sağlar, kavrayış da özümsemeye götürür. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Sağlık bilişimine yönelik ilk çalışmalar 1949 yılında Gustav Wager’in Almanya’da ilk profesyonel organizasyonu kurmasıyla başlamaktadır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Klinik bilgi sistemleri, order kayıtları, sonuç raporları, tedavi planlamaları ve klinik dokümantasyon dâhil olmak üzere tedavi süreçlerini desteklemek amacıyla tasarlanmış sistemlerdir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) çalışmalarına 2009 yılında başlanmış olup 2011 yılında ülke genelinde yaygınlaştırılmıştır.

Ülkemizde Sağlık-NET, Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS), Tele-Tıp, Ulusal Sağlık Veri Standartları Sözlüğü (USVS), Sağlık Kodlama Referans Sunucusu (SKRS) ve web tabanlı çok sayıda servis, Türkiye’deki e-sağlık uygulamalarının temel bileşenlerini oluşturmaktadır.

MHRS e-sağlık uygulaması ile vatandaşlar Sağlık Bakanlığına bağlı birinci, ikinci ve üçüncü basamak hastaneler ve ADSM’lerden (Ağız Diş Sağlığı Merkezi) ALO 182 hattı vasıtasıyla canlı operatörlerden veya web üzerinden istedikleri hastane ve hekimden randevu alabilmektedirler.

Avrupa’da HIMSS Stage 7 seviyesine sahip Toplam 5 hastane bulunmakta olup bunların ikisi (İzmir Tire Devlet Hastanesi ve Yozgat Şehir Hastanesi) ülkemizde yer almaktadır. Diğerleri ise Hollanda ve Portekiz’de bulunmaktadır.

Anlık Mesajlaşma ve Dosya Transferi Yazılımı; sistemde yer alan kullanıcıların kendi aralarında ya da grup hâlinde yazışabildiği gereksinim olması hâlinde birbirleri ile ekran ve dosya paylaşımında bulunabildiği yazılımlardır.

Mavi Kod ve Beyaz Kod Sistemleri ile personel acil durum çağrısını hastanenin herhangi bir yerinden gönderebilmekte ayrıca personelin, acil durum çağrısını ilgili güvenlik birimine konum bilgisi ve ilgili konuma en yakın CCTV’den alınan görüntü ile birlikte iletilebilmektedir.

Ameliyathane ve Yoğun Bakım Yönetim Sistemleri; Ameliyathane ve yoğun bakımlarda yönetilebilir tıbbi cihazların organizasyonunun ve yönetiminin merkezden yapılabildiği, klinik karar destek sistemleriyle tüm süreçlerin izlenebildiği tanı ve tedaviye yön vererek hasta ve çalışan güvenliğini üst seviyelere çıkarmayı kolaylaştıran komplike sistemler bütünü olarak ifade edilebilir. 

Telepatoloji Teletıp uygulamalarının günümüzde yeni bir dalı olan telepatoloji uygulaması, tanısal süreçleri radyologlar gibi bilgisayar monitörlerine taşıyan sistemler bütünü olarak tanımlanabilir. 

Kurumsal anlamda kurum içi ve kurum dışı tüm yazışmaların yapılabildiği, iş süreçlerinin ve görevlerin takip edilebildiği, e-imza ve Kayıtlı Elektronik Posta gibi sistemlerle entegrasyonlar yapılarak kurumsal süreçlerin hızla ilerletilebildiği sistemler ise Elektronik Belge ve Doküman Yönetim Sistemi (EBYS)'dir.

Teletıp uygulamalarının günümüzde yeni bir dalı olan telepatoloji uygulaması, tanısal süreçleri radyologlar gibi bilgisayar monitörlerine taşıyan sistemler bütünü olarak tanımlanabilir. Bu uygulama sayesinde mikroskobik veri, görüntü ve yazılı bilgiler İnternet üzerinden aktarılabilir. Telepatoloji, konsültasyon ve eğitim amaçları doğrultusunda kullanılabileceği gibi yeterli patoloğun olmadığı bölgelerde hizmet sunulmasını kolaylaştırabilir.

Sağlık bilişimine yönelik ilk çalışmalar 1949 yılında Gustav Wager’in Almanya’da ilk profesyonel organizasyonu kurmasıyla başlamaktadır.