TİBBİ CİHAZ VE MALZEMELER - Deneme Sınavı - 11

Defibrilatör cihazı, ameliyathanede kullanılan temel cihazlardandır. Kalp kaslarının fibri­lasyona girerek rastgele kasıldıkları, dolayısıyla kalbin kan pompalama görevini yapama­dığı durumlarda kalbe elektrik şoku vererek kasılmaların tekrar düzenli hâle getirilmesi maksadıyla kullanılır. Defibrilatör cihazı, şehir ceryanı ve şarj edilebilir dahili bataryası ile çalışır. Cihazda aynı zamanda sürekli olarak EKG dalgalarını izlemek amacıyla EKG monitörü bulunmaktadır.

Ameliyathanede kullanılan bir diğer temel cihaz cerrahi aspiratördür. Hastanın vücudun­daki, ağzındaki veya yarasındaki kanı ve mukusu uzaklaştırmaya yarayan bir alettir. Emme aleti genellikle emilen sıvıların toplandığı bir kavanoza sahiptir. Cihazın kompresörü ile veya ameliyathanede bulunan bir vakum portu kullanılarak aspirasyon işlemi yapılabilir. Cerrahi aspiratörler 5 litrelik iki kavanoz ile toplam 10 litrelik kapasitede olup, cerrahi mü­dahale ve aspiratör gerektirecek durumlarda kullanılırlar.

Ameliyathanede kullanılan temel cihazlardan bir diğeri de elektrokoter cihazıdır. Dokuyu kesmek ve kanayan damarları dağlamak için gerekli radyo frekanslı AC enerjiyi üreten cihazlardır. Cihaz 220 V,50 Hz şebeke gerilimi ile çalışır, tüm açık ve laparoskopik cerrahi uygulamalar, su altı kesme (TUR) ve endoskopik girişimlerde kullanılabilecek özellikte olup, mikroişlemcisi sayesinde yağ, kas, sinir dokusu gibi farklı dokularda ortaya çıkan empedans farklılıklarını tanır ve çevre dokularda oluşabilecek nekrozu azaltabilmek için ideal enerji düzeyini otomatik olarak belirler. Elektrokoter Cihazları, hasta üzerinde yanıklara neden olmamak amacıyla çalışılmakta olan dokunun direncini sürekli ölçümleyerek ayarlanmış olan çıkış gücünü sabit bir şekilde hastaya transfer eder. Böylelikle hastanın kilosuna ve plakanın yapıştırıldığı bölgelerin farklılıklarına göre oluşabilecek yanık riskleri tamamen ortadan kaldırılmıştır.

Steril alanları (ameliyat masası, alet masası) kontamine etmeden cerrahi ekip elemanlarının steril olarak giyinebilmelerine, hastanın steril olarak örtülmesine ve cerrahi personelin hareket edebilmelerine olanak sağlayacak ve anestezi ekibinin çalışmasına engel olmayacak boyutta ve yeterlilikte olmalıdır. Bu sayılan özelliklerin ışığı altında ideal bir ameliyathanenin 6 x 6 = 36 m² olması gerekir.

Ameliyat Masasının ameliyat sırasında gerek duyulan pozisyonları (aşağı/yukarı, yatay kayma, sırt bölümü aşağı/yukarı, Trendelenburg/ters Trendelenburg, sağ/sol lateral, böbrek cerrahisi pozisyonları) gibi pozisyonları elektro-hidrolik sistem ile sağlanır.

Ameliyat masası tablasının minderleri dekübit yaralanmaları minimize etmek için poliüretan malzemeden üretilmiş, 60-80 mm kalınlığında, antistatik, sıvı geçirmez, dikişsiz ve yumuşak bir dokuya sahiptir.

Anestezi cihazları şekil, tasarım, kombinasyon olarak farklılık gösterebilir. Fakat markası ve üreticisi hangi firma olursa olsun bütün anestezi cihazlarında bulunması gereken temel bileşenler şunlardır:
• Temel gaz kaynağı ve yedek gaz kaynaklarına bağlantı
• Manometre ve basınç düşürücü valfler
• Akımölçerler (flowmetreler)
• Buharlaştırıcılar (vaporizatörler)
• Karbondioksit absorbanı
• Solunum devreleri
• Ventilatör
• Monitör
• Laringoskopi seti

Anestezi uygulamalarında devrede kaçak olması ya da aciliyet hâllerinde oksijene akımölçerin verebileceğinden daha yüksek hızda ihtiyaç duyulabilir. Bu durumlarda kullanılmak üzere ayrı bir oksijen hattı ve valfi bulunur. Oksijen flush valfi 30-70 ml/dk. hızda ve 20-45 psi basınçta oksijen verebilir.

Anestezi uygulamalarında devrede kaçak olması ya da aciliyet hâllerinde oksijene akımölçerin verebileceğinden daha yüksek hızda ihtiyaç duyulabilir. Bu durumlarda kullanılmak üzere ayrı bir oksijen hattı ve valfi bulunur. Oksijen flush valfi 30-70 ml/dk. hızda ve 20-45 psi basınçta oksijen verebilir

Veri (data) dediğimiz şey basit semboller, ölçümlerdir. Bu tarz veriler işlenip, birtakım düzlemlere oturtulduktan sonra bilgi oluşur. Bilgi dediğimiz şey “kim, ne, ne zaman ve nerede” sorularının yanıtıdır. Bilgi yorumlanarak anlamlandırıldığında kavrayışa (knowledge) dönüşür. Kavrayış ise “nasıl” sorusunun yanıtıdır. Bu sorunun anlaşılıp değerlendirilmesiyle “neden” sorusu yanıtlanır ve özümsemeye (wisdom) ulaşılır.

Shortlife ve Blois  biyomedikal bilişim ifadesini tercih etmekle birlikte, bunu toplum sağlığı bilişimi, klinik bilişim, görüntüleme bilişimi ve biyobilişim olmak üzere dört alt başlıkta incelemiştir. Toplum sağlığı bilişiminde merkezde toplum yer almaktadır, klinik bilişimde odak noktası bireydir, görüntüleme bilişiminde organ ve dokular (örn. Bilgisayarlı tomografi), biyobilişimde ise hücreler, hücreiçi yapılar, proteinler, genler ve moleküller odak noktası olarak yer almaktadır.

Sağlık bilişimine yönelik ilk çalışmalar 1949 yılında Gustav Wager’in Almanya’da ilk profesyonel organizasyonu kurmasıyla başlamaktadır. Akabinde 1960’lı yıllarda Fransa’da bilişim eğitim programı yürürlüğe girmiş, bütün Avrupa’ya yayılmış ve sonunda 70’lerde ABD’ye ulaşmıştır.

Sağlık bilgi sistemleri gibi yapıların sağlık alanına girmesiyle birlikte, bireysel verinin toplanması, işlenmesi, saklanması, analizi ve bilgiye dönüştürülmesi için birtakım uygulama çözümlerine ihtiyaç duyulmuş ve bu doğrultuda çeşitli yazılım çözümleri geliştirilmiştir. Söz konusu bu yazılım çözümlerinin genel adı “e-sağlık” çözümleridir.

Hızlı gelişen ve ihtiyaca göre çeşitlenen bir alan olan teknoloji alanındaki son yenilik, teknolojiyi taşınabilirliğin ötesinde giyilebilirlik doğrultusunda gelişmeye yöneltmiştir. Sağlık Bakanlığının vatandaşın kullanımına sunduğu E-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi ile birlikte akıllı bileklik ve saat gibi giyilebilir teknolojiler vasıtasıyla toplanan adım, nabız, harcanan kalori, uyku kalitesi, solunum hızı, kilo, vücut sıcaklığı, ultraviyole indeksi, zorlu vital kapasite ve tansiyon gibi veriler doğrudan kişinin e-nabız profiline aktarılmakta ve yukarıda bahsettiğimiz üzere, olası hastalıklara karşı erken teşhis gibi hususlara imkân vermektedir.

ETK’ler, tek bir sağlık kuruluşunda oluşturulan, yönetilen ve saklanan tıbbi kayıtlardır. Tek bir sağlık kuruluşundan kasıt, tek bir lokasyon değildir; sağlık bilgisini aynı tescilli
veri yapısını ve mimarisini kullanan birden fazla birimin kullanması ve bilginin kurum sınırları dışına çıkmaması söz konusu bilgiyi bir ETK yapmaktadır. Görüldüğü üzere ETK,
sağlık kuruluşunun kendi kayıtları için alınan ve kurum sınırları dışına çıkarılmayan bir sağlık kaydıdır.

Dünya çapında, sağlık bilişim teknolojilerinde, etkin sağlık hizmet sunumuna büyük katkı sağlayacak olan KSK Sistemi’nin Türkiye de uygulanması, 2015 yılında T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından uygulamaya konan E-Nabız Kişisel Sağlık Sistemi’yle mümkün olmuştur.

Klinik KDS’lerin operasyonel bileşenlerini ele aldığımızda, birinci bileşen hastaya özgü kılavuzu sisteme sunan bilgi temelidir, ikinci bileşen bilgiyi kişiye özgü veriyle eşleştiren bir programdır ve üçüncü bileşen ise hastaya ilişkin veriyi Klinik KDS uygulamasına girmek üzere (veya doğrudan ETK’den almak üzere), bu noktadan sonra da ilgili veriyi tekrar klinisyene sunmak üzere kullanılan bir iletişim mekanizmasıdır.

Avrupa’da HIMSS Stage 7 seviyesine sahip Toplam 5 hastane bulunmakta olup bunların ikisi (İzmir Tire Devlet Hastanesi ve Yozgat Şehir Hastanesi) ülkemizde yer almaktadır. Diğerleri ise Hollanda ve Portekiz’de bulunmaktadır.

Beyaz Kod sistemi sağlık tesisinde hasta ve çalışanların fiziksel saldırı, cinsel taciz ve şiddete maruz kalmaları durumlarında personelin mavi kod sistemiyle aynı algoritma doğrultusunda olay bildirimi yapabilmesini ve yapılan bu çağrıların kayıt  edilmesini ve raporlanmasını sağlayan iletişim ve otomasyon sistemidir. Mavi Kod ise solunumsal veya kardiyak arrest gibi acil müdahale gerektiren bir durumun varlığını bildirir.

Defibrilatör elektirik akımı ile kontrollü olarak Kalp üzerine etki ederek elektroşok yapılmasını sağlayan bir cihazdır. Laringoskop, dili bastıran bleyti ile ucunda ışığı olan doğrudan larinksin gözle görülmesi için kullanılan bir cihazdır. Elektrokardiyograf cihazı, kalpte meydana gelen elektriksel faaliyetin dolayısıyla kalp kası ile ileti sisteminin durumunu kaydetmeye yarayan cihazdır. Ventilator; respiratör ve denen ventilatör solunum desteği için kullanılan cihazlara verilen addır.