TİBBİ CİHAZ VE MALZEMELER - Deneme Sınavı - 11

10 nm boyutundaki bir proteini görmek için Elektron Mikroskobu kullanılmalıdır. Doğru cevap D' dir.

Mikrovida (İnce Ayar Vidası): Kaba ayar yapıldıktan sonra objenin istenen kısmını daha ayrıntılı görebilmek için objektif büyütmesi arttırılır. Büyütme arttıkça ince ayar vidası kullanılarak netlik sağlanır. Doğru cevap C' dir.

Her objektifin üzerinde büyütme oranı (4x, 10x, 40x, 100x ) bulunur. Doğru cevap E' dir.

Oküler: Optik kısmın gözle bakılan ve tüpün üst kısmına konulan parçasını oluşturur.
Alt ve üst olmak üzere çift merceklidir, üzerlerinde 5x, 10x, 15x, 20x gibi kaç kez büyütme yaptıkları yazılıdır. Okülerlerin görevi objektif tarafından oluşturulan obje görüntüsünü büyütmek ve objektifin bazı hatalarını düzeltmektir. Doğru cevap D' dir.

Kondansör (Kondansatör): Kondansör ışık kaynağı ve diyaframın üst kısmında, tablanın hemen altında bulunan mercek sistemidir. Işık kaynağından gelen ışık ışınları kondansör yardımı ile objenin bulunduğu yerde toplanır. Kondansörün fonksiyonu ışığı obje üzerinde odaklamak ve yoğunlaştırmaktır. Böylece ışığın dağılarak görüntüyü bozması önlenir ve rezolüsyon artar. Ayrıca sıcak lambayı optik bölümlerden ve kullanıcıdan uzak tutar. Doğru cevap A' dır.

Kuru objektif ile inceleme yaparken;
• Oküler ve objektifler temizlenir.
• Mikroskobun ışığı açılıp diyaframı kısılır.
• En küçük büyüten objektif ışık yoluna getirilir.
• Preparat üst yüzü objektife bakacak şekilde tablaya yerleştirilir ve incelenecek bölüm ışık yolu üzerine getirilir.
• Okülerin aralığı incelemeyi yapan kişinin göz aralığına göre ayarlanır.
• Işık ve diyafram ayarları yapılır.
• Okülerden bakarak görüntü görülünceye kadar makro ayar vidası çevrilir.
• Tekrar ışık ve diyafram ayarları yapılır.
• Mikro ayar vidası ile görüntü netleştirilir.
• Şaryo ayar vidaları ile farklı görüntü alanları incelenir.
• Daha fazla büyüten bir objektifle inceleme yapılacaksa revolver yardımı ile istenilen objektif ışık yolu üzerine getirilir.
• Mikro ayar vidası ile görüntü netleştirilir.
• Her büyütmede ışık ve diyafram ayarı tekrar yapılır. Doğru cevap C' dir.

Stereo mikroskoplar ışık mikroskobundan farklı olarak sabit dürbün mantığı ile çalışır ve üç boyutlu görüntü elde etmeyi sağlar. Belirli noktalara kadar görüntüyü yakınlaştırabilen tek objektifin kullanıldığı binoküler mikroskoplar düşük büyütme ile derinlikli görüntü elde etmek için ve gözle görülen cisimlerin yüzeyini incelemek amacıyla kullanılırlar. Lam ve lamel kullanılmadan yani herhangi bir preparasyon yapılmadan incelenecek obje tabla üzerine yerleştirilir. Stereomikroskoplar beyin ve gözleri birlikte çalışarak, farklı açıdan alınan iki görüntüyü üst üste çakıştırır ve üç boyutlu, uzaysal bir görüntü oluşturur. Buna stereoskopik görüntü adı verilir. Büyük ve opak materyalin incelenmesinde kullanılan bu mikroskoplarda büyütme çeşitlerine göre 2X, 40X, 70X, 250X, 400X ve 500X gibi yakınlaştırma yapma imkanı vardır. Morfolojik çalışmalarda, daha çok diseksiyon için kullanılır. Doğru cevap E' dir.

Bir obje üzerine mor ötesi ışık (UV) düşürülür ya da objenin içinden geçirilirse obje onu
absorblar ve görünür bir ışık enerjisi (mavi, mor, yeşil, sarı, turuncu, kırmızı) saçarsa o
madde fluoresanstır. UV ışınları kaynağı olarak hidrojen kuvarz lambaları, yüksek basınçlı civa arkları ve ksenon arkları kullanılır. Bazı biyolojik maddelere fluoresans veren
boya ya da kimyasallar uygulanması ile yapay fluoresans oluşturulabilir. Mor ötesi ışık
camdan geçmediği için bu yöntemde, mikroskobun aydınlatma sisteminde kuvars mercekler ve alüminyum aynalar kullanılması gereklidir. Doğru cevap B' dir.

TEM’de objeden geçen elektron akımı ile görüntü sağlanır. Görüntü fluoresans veren
bir ekranda incelenir ve fotoğrafı çekilir. Örnekteki yoğun bölgeler daha fazla elektron
saçtığından daha koyu görünürler. Doğru cevap E' dir.

DNA sarmalı birbirine komplementer baz dizisine sahip iki DNA dalından oluşur. Genetik bilgi DNA dallarının üzerine yerleşmiş bazların (adenin, timin, guanin, sitozin) dizilimi ile şifrelenmektedir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

RNA molekülünde  DNA’dan farklı olarak yapısında şeker olarak riboz molekülü ve Timin yerine de Urasil bazının bulunmasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

DNA sarmalının açılarak iki atasal zincirin karşısına yeni zincirlerin sentezlenmesi
replikasyon olarak adlandırılır. Replikasyon hücrede bölünmeyi takiben her yavru hücreye özdeş genetik materyal dağılmasını sağlar. DNA molekülü in vitro koşullarda polimeraz zincir reaksiyonu adı verilen bir dizi işlem ile çoğaltılır. Reaksiyondaki her döngü üç evreden oluşmaktadır. Bu evreler; denatürasyon, primer bağlanması (annealing) ve primerlerin uzaması (extension) evreleridir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Higuchi ve arkadaşları tarafından geliştirilen eş zamanlı PCR’ın temel amacı, çok düşük miktarda olsa bile bir örnekteki spesifik nükleik asit dizilerini kesin şekilde ayırmak ve ölçmektir. PCR’ın, modern floresan kimyasallarla birleşmesi ve amplifikasyonun reaksiyon boyunca izlenmesi eş zamanlı PCR’ın temelidir. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Eş zamanlı PCR sistemi klasik PCR kullanımına göre pek çok avantaj ve dezavantaja sahiptir. Bunlar:
Avantajları:
• Yöntemin en önemli avantajları arasında hassas, verimli, hızlı ve kontaminasyon riskinin düşük olması sayılabilir.
• Klasik PCR belirli sayıda çevrimden sonra ölçüme izin verirken eş zamanlı PCR
veriyi eksponansiyel büyüme fazında elde eder.
• Raportör floresan sinyalindeki artış doğrudan üretilen PCR ürün miktarıyla
orantılıdır.
• Hedef sekansı tespit eden dinamik aralık oldukça geniştir.
• PCR sonrası ek işlemlere ihtiyaç duymaz.
• Duyarlılık başlangıç materyalindeki sadece 2 katlık bir değişime kadar düşürülebilmektedir.

Dezavantajları:
• Amplikon boyutu sistem açılmaksızın takip edilememektedir.
• Mevcut sistemler multipleks yetkinliğini sınırlandırmaktadır.

• Bazı sistemler florejenik kimyasallarla uyumsuzluk göstermektedir.
• Kullanılan teknoloji, kalite yetkinlik ve kontrol düzenlemeleriyle denetlenirse güvenlisonuçlar vermektedir.
 • Standardize edilmiş analiz sistemleri ise her yeni uygulamada optimizasyona ve validasyona ihtiyaç duyar. Aksi hâlde eş zamanlı PCR sistemi oldukça fazla miktarda ancak doğru olmayan veri sunacaktır.

Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Hibridizasyon probları: Fluorescence Resonance Energy Transfer “FRET” prensibi
ile çalışırlar. FRET, 3’ ucu floresan işaretli bir verici probdan yakındaki 5’ ucu floresan işaretli alıcı proba enerji transfer etme işlemidir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

DNA dizi analizleri ilk kez 1977 yılında geliştirilen iki teknik sayesinde yapılmaya başlanmıştır. Bunlar, Sanger dideoksi yöntemi ve Maxam-Gillbert kimyasal degredasyon yöntemidir.

Pirodizileme yöntemi esasında bir eş zamanlı dizi analizi yöntemidir, zincir terminasyonu yöntemini baz alır. Bu yöntemde, dizi analizi primerinin uzaması süresince DNA polimeraz enzimi bir dNTP’nin birleşmesini sağlar. Klasik dizi analizinden farklı olarak herhangi bir elektroforez aşamasına, dNTP’lere, floresan işaretli nükleotidlere gerek yoktur. Bir adet dNTP birleştiği zaman, pirofosfat oluşumu, ışık emisyonu ile sonuçlanan lusiferazın katalizlediği bir reaksiyonla birleştirilir. Bu yöntem klasik dizi analizlerindeki gibi bir sekans dizisi oluşturmaz. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Pirodizileme sisteminin diğer dizi analizi yöntemlerine göre avantaj ve dezavantajları şöyle özetlenebilir:

Avantajları:
• Metod çok örnekli işlemler için kolaylıkla adapte edilebilir.
• Geleneksel metodlarla kıyaslandığında maliyet daha efektiftir.
• Sekanslama reaksiyonları oda sıcaklığında ve fizyolojik pH’ta gerçekleşir.
• Sinyal yakalanması yaklaşık 2 dakikalık çevrimlerledir.
• Etiketlenmiş primerlere, nükleotidlere ve jel elektroforezine olan ihtiyacı kaldırır.
• Kısa zincirler oldukça verimli sekanslanabilir: Sinyal-gürültü oranı 40 çevrimden
sonra bile oldukça yüksek kalabilmektedir.
• Düşük frekanslarda bulunsa bile allel kantifikasyonu yapılabilir.
• Bilinmeyen sekans varyantlarını tespit edebilir.

Dezavantajları:

Sıvı faz uygulamasındaki apirazın etkinliği ilerleyen döngülerde ara maddelerin
birikmesi sebebiyle azalır. ........

Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Mikroskop Tablası: Mikroskop tablası yuvar lak veya dört köşe olup preparatın yerleştirildiği kısımdır.

Oküler mikroskobun optik bölümünde yer almaktadır.