TIBBİ BELGELEME

Sağlık hizmetleri, insan sağlığına zarar veren çeşitli etmenlerin ortadan kaldırılması, kişilerin ve toplumun bu etmenlerin etkilerinden korunması, hastalanmış kişilerin tedavi edilmesi, tam olarak iyileşmeyip sakat kalanların, bedensel ve ruhsal yetenekleri ile becerileri azalmış kişilerin başkalarına bağımlı olmadan yaşayabilmelerini sağlamak için rehabilite edilmesi ve bir bütün olarak toplumun sağlık düzeyinin yükseltilmesi için yapılan planlı çalışmaların tümüdür. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İkincil (sekonder) korum, hastalıkların belirtisiz dönemlerinde ya da belirtilerin/semptomların hafif olduğu dönemlerde teşhis edilerek tedavi edilmeleridir. İkincil korumaya “erken tanı” hizmetleri de denir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Tıbbi rehabilitasyon, hastalık veya kaza sonrasında güçsüzleşen organın, fizik tedavi vb. tıbbi yöntemlerle yeniden güçlendirilmesi ya da tamamen kaybedilen organ yerine ortez/protez takılmak suretiyle kişiye o organın işlevini kısmen kazandırma türünden hizmetlere denir. Yani daha çok bedensel özürlüler için verilen rehabilitasyon hizmetleridir. Bu hizmetler sonunda kişi sınırlı da olsa, günlük yaşam ve işlerini devam ettirebilme olanağına kavuşmuş olur. Tıbbi rehabilitasyon hizmetleri sağlık sektörü ve çalışanları tarafından yürütülen hizmetlerdir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

2011 yılında, Sağlıkta Dönüşüm Programının hedefleri doğrultusunda Sağlık Bakanlığı, dikey örgütlenmeyi ortadan kaldırarak yeniden yapılanma sürecine girmiş ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname çıkarılmıştır. Sağlık Ocakları bu kapsamda değiştirilerek Aile Sağlığı Merkezleri kurulmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yataksız sağlık kuruluşlarında yapılacak hesaplamalarda kullanılacak verilerin büyük bölümüne Sağlık Bakanlığı elektronik sistemleri üzerinden erişmek mümkündür. Sağlık-Net: Tüm hastane ve aile hekimlerinin, sundukları sağlık hizmetleri ve hastaları ile ilgili bilgileri kayıt altına aldıkları sistemdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Tetkik hizmetlerinin verilmesini sağlamak ya da bu hizmetleri vermek aile sağlığı elemanının görev, yetki ve sorumlulukları arasında yer almamaktadır. Bu hizmet Aile hekiminin bir sorumluluğudur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Toplum sağlığı merkezi, bölgesinde yaşayan toplumun sağlığını korumak ve geliştirmek maksadıyla sağlıkla ilgili risk ve sorunları belirleyen, bunlarla ilgili düzeltici ve önleyici faaliyetleri gerçekleştiren; birinci basamak koruyucu, iyileştirici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini koordine eden ve bu hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde sunulmasını izleyen, değerlendiren, denetleyen ve destekleyen; bölgesinde bulunan sağlık kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlayan sağlık kuruluşunu ifade eder. Doğru yanıt A seçeneğidir.

BCG (Bacillus Calmette-Guerin) Aşısı tüberküloza karşı bağışıklık için doğumdan sonra 2. ayın sonunda yapılan aşıdır. Verem Savaş Dispanseri (VSD) Birimi, toplum sağlığı merkezinin tüberküloz hastalığına ilişkin teşhis, tedavi, tarama ve eğitim faaliyetlerini yürüten birimidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile halk sağlığı laboratuvarları, halk sağlığının korunması ve iyileştirilmesi kapsamında birey ve toplum sağlığını etkileyen ve etkileyebilecek etmenleri inceleyen ve görev alanıyla ilgili klinik ve klinik dışı laboratuvar hizmetleri sunan laboratuvar olarak tanımlanmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Başlıca kişiye yönelik
koruyucu sağlık hizmetleri şu şekilde özetlenebilir:
a. Erken tanı ve uygun tedavi,
b. Aşılama,
c. İlaçla koruma,
d. Beslenmenin iyileştirilmesi,
e. Kişisel hijyen,
f. Sağlık eğitimi,
g. Aile planlaması.

Acil sağlık hizmeti verilmesinde; ülke genelinde, ihtiyaç duyanlara yerinde ve zamanında eğitimli ve donanımlı bir ekiple, kesintisiz olarak ve kısa zamanda ulaşılabilir hizmet verilmesi esastır. Doğru ve zamanında yapılan tıbbi müdahale hayat kurtarmakta, en küçük gecikme, telafisi mümkün olmayan olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Üçüncül (tersiyer) koruma: Hastalığın klinik bulgu ve belirtilerinin ortaya çıkışından sonra, hastaların en iyi şekilde tedavisi, sakatlık ve kalıcı bozuklukları olan hastaların rehabilite edilmesi gibi hizmetleri kapsar. Hastaların, hastalığın kötü sonuçlarından korunmasını amaçlar. Doğru cevap C' dir.

İnsanın çevresinde bulunan ve onun sağlığını olumsuz etkileyen biyolojik, fiziksel, kimyasal ve sosyal etkenleri yok ederek, çevreyi olumlu hale getirme veya olumsuz çevre koşullarının kişileri etkilemesini önleme çabalarının tümü bu başlık altında toplanır. Bu hizmetlerin amacı kişilerin çevresindeki olumsuz biyolojik, fiziksel ve kimyasal faktörleri yok etmek, düzeltmek ya da kişilerin etkilenmelerini önleyerek sağlıklarını korumaktır. Başlıca çevreye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri şu şekilde özetlenebilir:
a. Yeteri kadar ve temiz su sağlanması,
b. Besin kontrolü ve güvenliği,
c. Katı ve sıvı atıkların zararsız hale getirilmesi,
d. Hava kirliliğinin kontrolü,
e. Vektörlerle (haşerelerle) mücadele,
f. Endüstri sağlığı,
g. Konut sağlığı,
h. Radyasyon ve gürültü ile mücadele,
i. İş ortamında sağlığı tehdit edebilecek etkenlerin kontrolü.

Doğru cevap A' dır.

Tek bir sağlık sorununa ya da programa yönelik sağlık hizmeti vermek üzere kurulmuş hizmet örgütüdür. Sıtma ve verem gibi hastalıklarla mücadele amacıyla kurulan örgütler buna örnektir. Bu örgütlerde, en uç noktadan merkezdeki üst düzey kademeye kadar hiyerarşik bir örgütlenme söz konusudur. Dikey örgütler, geniş bir
bölgede tek amaçlı sağlık hizmeti verirler. Doğru cevap D' dir.

Aile sağlığı elemanı: Aile hekimi ile birlikte hizmet veren, sözleşmeli olarak çalıştırılan veya Türkiye Halk Sağlığı Kurumu veya eğitim kurumunca görevlendirilen hemşire, ebe, sağlık memuru ve acil tıp teknisyenidir. Doğru cevap E' dir.

Aile hekimliğinde aile sağlığı merkezleri ve aile hekimliği birimlerine dair aile hekimliği birimi ve aile sağlığı merkezlerinin açılması, kapatılması ve yer değişikliği, entegre ve zorunlu düşük nüfus nedeni ile farklı katsayı uygulanacak birimlerin planlanması, gezici ve yerinde sağlık hizmetlerinin planlanması gibi konulara ilişkin taleplerde kullanılacak formalar ise şunlardır:

1. Aile Hekimliği Birimlerinin Planlanması Formu
2. Aile Sağlığı Merkezi ve Aile Hekimliği Birimleri Yer Değişikliği Formu
3. Entegre Sağlık Hizmeti Planlanması Formu
4. Zorunlu Düşük Nüfus Planlama Formu
5. Gezici Sağlık Hizmeti Planlaması Formu
6. Yerinde Sağlık Hizmeti Planlaması Formu Doğru cevap B' dir.

05.02.2015 tarihinde Toplum Sağlığı Merkezi ve Bağlı Birimler Yönetmeliği Resmi Gazetede yayınlanarak mevzuat son halini almıştır. Bu yönetmelik kapsamında eski Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi (AÇSAP), Verem Savaş Dispanserleri (VSD) ve Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) gibi merkezler toplum sağlığı merkezine bağlı birimler haline getirilmiştir. Doğru cevap A' dır.

Toplum sağlığı merkezlerinde tutulan kayıtlar sonucu oluşan verilerin analizinde üç amaç vardır:
1. Aile hekimliği birimlerinin çalışmalarını izlemek, değerlendirmek ve aksaklıkları gidermek ve sorunları değerlendirerek ortak çözümler üretmek.
2. Bölgesinde yürütülen sağlık hizmetlerinin eksikliklerini tespit edebilmek amacı ile bölgesindeki sağlık ölçütlerini değerlendirerek bir sonuca ulaşmak, reaksiyon geliştirmek ve ihtiyaç duyduğunda hasta memnuniyeti, birimleri kullanma gibi konularda bilimsel ölçekli ve dönemsel olarak yapacağı araştırmalar neticesinde elde ettiği ölçekleri kullanmak.
3. Kendi performansını değerlendirmek. Doğru cevap C' dir.

Verem Savaş Dispanseri Birimi ile ilgili istenebilecek bazı formlar şu şekilde özetlenebilir:
1. Verem Savaş Dispanseri (VSD) Aylık Çalışma ve İkmal Raporu
2. Verem Savaş Dispanserine Kaydolan Tüberküloz Hastaları (TUTSA) Formu
3. Bölge Tüberküloz Laboratuvarları Çalışma Formu
4. Verem Eğitim ve Propaganda Haftası İl Etkinlikleri Tablosu
5. Tüberkülozda Birinci Seçenek İlaç Talep Formu
6. Tüberkülozda İkinci Seçenek İlaç Talep Formu
7. Mobil Tarama Ekiplerinin Faaliyetlerini Değerlendirme Raporu
8. Aylık DGT Durum Raporu. Doğru cevap D' dir.

Sağlık evinde bir ebe veya bir hemşire çalıştırılır. Personel yetersizliğinden dolayı atama yapılamayan sağlık evlerinde vekil ebe veya vekil hemşire çalıştırılabilir. Doğru cevap B' dir.