TIBBİ BELGELEME

Kişinin adı, adresi, kimlik numarası, doğum tarihi, fotoğrafı, kredi kartı numaraları, parmak izleri, IP adresi, sağlık raporları kişisel verilere verilebilecek örneklerdir. Kişinin yaşadığı sağlık sorunları, hekimi ile arasındaki ilişkisi, hastalığının ne olduğu, kullandığı ilaçlar, kendisine uygulanan tedavi, vücut özellikleri, tahlil ve görüntüleme sonuçları, onun özel hayatının gizliliği ve korunması hakkı kapsamına girer. Sağlık kayıtları her şeyden önce kişisel veridir ve kişisel sağlık verisi olarak değerlendirilecektir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) kişilerin özel hayatının gizliliği, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak kaydedilmesi, bu kayıtların başkasına verilmesi, yayılması hallerini suç olarak düzenlemiştir.

TCK’nın “Özel Hayatın Gizliliğini İhlal” başlıklı 134.maddesine göre; Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri ifşa eden kimse, bir yıldan üç yıla hapis cezası ile cezalandırılır. Fiilin basın veya yayın yoluyla işlenmesi halinde, ceza yarı oranda artırılır.

Kişinin izin verdiği haller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması halinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, mesleki ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır. Kamu yararının gerektirdiği hallerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.

Türk Ceza Kanunu’nun 239. maddesinde; sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu sırrı, yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişinin bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin liraya kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir.

Hasta hakları yönetmeliğinin 16. maddesinde; “hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir” denmektedir. Kayıtların mülkiyeti esasen sağlık kuruluşuna aittir. Bu nedenle belgelerin aslını vermek zorunda değildirler. Buna karşılık hasta bedelini ödemek karşılığında bu belgelerin suretini alabilir. Diğer yandan hastayla ilgili kayıtlar yalnızca tedavisiyle doğrudan ilgili kişilerce görülebilir. Başka bir sağlık personeli dahil hiç kimse bu bilgileri göremez.

Biyotıp Sözleşmesi Madde 26: Hakların Kullanılmasının Kısıtlanması Bu Sözleşmede yer alan haklar ve koruyucu hükümlerin kullanılmasında, kamu güvenliği, suçun önlenmesi, kamu sağlığının korunması veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması için kanunda belirtilen ve demokratik bir toplumda gerekli olanlar dışında kısıtlama konulamaz.

Kişisel sağlık kayıtlarının güvenliğinin ve mahremiyetinin sağlanması için aşağıdaki kurallar sıralanabilir:
• Yetkisiz kişilerin hastanın sağlık kayıtlarına erişmesi mümkün olmamalıdır. Kimin hangi yetkilerle, hangi verilere ulaşacağı çok iyi tanımlanmalıdır. Ancak hastanın yazılı onayı ile diğer sağlık çalışanları bu veriye erişebilirler.
• Hastanın onayı olmadan hiç kimse hasta sağlık bilgilerini üçüncü şahıslara ve kurumlara iletemez.
• Hasta sağlık bilgileri ticari amaçlı olarak da üçüncü şahıslara iletilemez.
• Hasta dosyasının bir kopyası hastaya verilebilir. İlgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla hiçbir hasta kaydı, elektronik veya kağıt ortamında üçüncü kişi ve kurumlara verilmemelidir.
• Gizliliği sağlamak için hasta dosyalarının gelişi güzel ortada bırakılmaması, bilgisayar ekranının başkalarınca okunabilecek şekilde bırakılmaması gerekir.
• Telefon ile konuşurken hasta ile ilgili mahrem bilgilerin üçüncü şahısların eline geçmemesine özen gösterilmelidir.
• Bütün hasta, sağlık kayıtları fiziksel olarak korunmuş mekanlarda saklanmalıdır.
• Elektronik hasta kayıtlarına internet ortamından erişim mümkün olmamalıdır.

Hasta dosyalarındaki belgeler doğru ve düzgün tutulduğunda mahkemelerde delil olarak kullanılmaktadır. Bu delillerin geçerliliği kayıtların doğru ve zamanında tam olarak tutulmasına bağlıdır.

Tıp fakültesi hastanelerinde hasta dosyaları ve diğer tıbbi kayıtların saklamasında verilenlerin doğru bilgileri aşağıdaki gibidir;
•Film dosyaları- Kurumda saklanır.
•Etik Kurul kararları 5 yıl 10 yıl Devlet Arşivlerine gönderilir.
•Adli rapor, rapor ve heyet raporu dosyası-Devlet Arşivlerine gönderilmez.
•Kadavra dosyaları-Devlet Arşivlerine gönderilmez.
•Fotoğraf arşivleri-Süresiz Kurumda saklanır.

Tıp Fakültesi Hastanelerinde Hasta Dosyaları Ve Diğer Tıbbi Kayıtların Saklama Süreleri: Kurum arşivinde hasta dosyalarının saklanma süresi 100 yıldır. Kurumda saklanır (Saklama süreleri sonunda önemli şahsiyetlere ait hasta dosyaları Devlet Arşivi’ne gönderilir)

Tıbbi sekreterler tıbbi belgelerin hasta, hastane, hekimler açısından önemini bilmek durumunda olup bu kayıtların düzenli, doğru bir şekilde tutulması, gizlilik ve mahremiyetinin korunmasını sağlama sorumluluğu bulunmaktadır.

Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi sırasında hekimin işlediği şahsi suçlardır. Örneğin, uyarılara rağmen acil bir vakaya zamanında müdahale etmemesi, tıbbi müdahale için onayını alması gerekirken hastadan onay almamış olması ya da herhangi bir tehlike nedeniyle hastayı, örneğin ameliyathanede, bırakıp gitmesi kişisel kusur sayılır.

Kişinin, bireysel olarak belirlenmesini sağlayan her türlü bilgi kişisel veridir. Kişisel sağlık verileri kişinin hayat hakkı, sağlık hizmeti alma hakkı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, ayrımcılığa maruz kalmama hakkı, düşünce vicdan ve din özgürlüğü hakkı bağlantılıdır. Özel hayatın gizliliği ve korunması kapsamında;

:  Sağlık kayıtları hükümlerin yer aldığı yasa ve yönetmelikler;

Kişinin izin verdiği haller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması halinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, mesleki ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır. Kamu yararının gerektirdiği hallerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.

Mesleki ilişki sebebi ile öğrenilen bilgiler, gizli olduğundan tıbbi amaçlı olsun veya olmasın hastanın yazılı izni olmadan kullanılamaz. Toplantı ve yayınlarda veya başka sebeplerle açıklanamaz. Ancak tıbbi kayıtlardaki hastanın, kimlik bilgileri hiçbir surette anlaşılmayacak şekilde bilimsel amaçlı kullanılabilir.

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile ülkemize ilk defa internet ortamında hizmet veren aktörler belirlenmiş ve bu aktörlerin yükümlülükleri ile hukuki sorumlulukları düzenlenmiştir. Bu aktörlerden erişim sağlayıcılar, bu Kanunun 6. maddesine göre; sunduğu hizmetle ilgili, trafik bilgilerini 6 aydan az ve 2 yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla yükümlüdür.

Bilgi güvenliği (information security) için bilginin, kime ait olduğu belirlenmiş, bütünlüğü korunarak ve gizliliği sağlanmış olarak iletimi ve saklanması gerekmektedir.

Hekimlerin ve hastanelerin sorumlulukları çerçevesinde, hukuka aykırı eylem ve işlemlerden kaynaklanan zararlar nedeniyle şu tür davalar açılabilir: