TIBBİ BELGELEME - Deneme Sınavı - 5

Halk Sağlığı Laboratuvarlarının görevleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Hizmet tipine göre belirtilen görevleri yapar.
2. Aile hekimliği hizmetleri ve birinci basamak tanı/tarama testleri kapsamında tanıya yardımcı test ve analizleri yapar.
3. Kan, idrar gibi vücut sıvıları ile diğer klinik örneklerde mikrobiyolojik ve biyokimyasal analizleri yapar.
4. Klinik ve klinik dışı örnekleri gerektiğinde kesin tanı için test bazında referans yetkili laboratuvara gönderir.
5. Salgın veya olay araştırması amacıyla aktif vaka bulma çalışmaları dahil, Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından ilde endemik, epidemik ve/veya halk sağlığı problemi olduğu belirlenen durumların araştırılmasına katılır.
6. Salgın durumlarında olaya maruz kalmış birey, hayvan ve çevresel numunelerin toplama işleminde gerektiğinde Halk Sağlığı Müdürlüğü’ne yardımcı olur, analizlerini yapar, gereken numuneleri test bazında referans yetkili laboratuvara gönderir.
7. Hizmet içi eğitim planları hazırlar, bu amaca yönelik eğitimleri yapar ve yapılmasını sağlar.
8. Halk sağlığı laboratuvarı hizmetleri kapsamında ulusal ve uluslararası gelişmeleri takip ederek araştırma geliştirme faaliyetlerinde bulunur.
9. Yerel ve bölgesel ihtiyaçlar doğrultusunda tespit edilen analizleri yapar

Koruyucu Sağlık Hizmetleri: Kişileri hastalanmaktan, yaralanmaktan, sakat kalmaktan ve erken ölümden korumak amacıyla verilen sağlık hizmetleridir. Koruyucu sağlık hizmetleri bir toplumda, hastalıkları önleme ve toplumun sağlık düzeyini yükseltebilmenin en etkili ve kestirme yoludur.

Başlıca kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri şu şekilde özetlenebilir:

a. Erken tanı ve uygun tedavi,
b. Aşılama,
c. İlaçla koruma,
d. Beslenmenin iyileştirilmesi,
e. Kişisel hijyen,
f. Sağlık eğitimi,
g. Aile planlaması.

Başlıca çevreye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri şu şekilde özetlenebilir:

a. Yeteri kadar ve temiz su sağlanması,
b. Besin kontrolü ve güvenliği,
c. Katı ve sıvı atıkların zararsız hale getirilmesi,
d. Hava kirliliğinin kontrolü,
e. Vektörlerle (haşerelerle) mücadele,
f. Endüstri sağlığı,
g. Konut sağlığı,
h. Radyasyon ve gürültü ile mücadele,
i. İş ortamında sağlığı tehdit edebilecek etkenlerin kontrolü.

Tedavi edici sağlık hizmetleri; hastalık, sakatlık gibi durumlarla karşılaşanların, bu durumların oluşturduğu zararlardan kurtarılması için yapılan hizmetlerdir. Hastalık veya hastalık belirtileri ortaya çıktıktan sonra, hastalığın tanı, teşhis ve tedavi edilmesi sürecini kapsayan hizmetlerdir.

Birinci basamak tedavi hizmetleri, hastaların evde ve ayakta tedavileridir. Bu hizmetler esas olarak yataksız sağlık kuruluşlarında ve koruyucuÜlkemizde aile sağlığı merkezi (ASM), toplum sağlığı merkezi (TSM), toplum sağlığı merkezine bağlı birimler, halk sağlığı laboratuvarı ve 112 acil sağlık hizmetleri bu hizmetleri veren kuruluşlardır.

Doğuştan veya kaza sonucu oluşan sakatlıkların hareket kabiliyetlerinin yükseltilmesi, özürlülerin topluma uyum sağlaması gibi hizmetler rehabilitasyon hizmetleridir.

Yataksız sağlık kuruluşlarında verilecek etkin birinci basamak sağlık hizmetlerinin yararları şu şekilde
özetlenebilir:
1. Öncelikli ve gereksinim duyulan hizmetlere daha çok ulaşabilirlik.
2. Daha nitelikli sağlık hizmeti
3. Koruyucu sağlığa verilen önem
4. Sağlık sorunların erken tanı ve tedavisi
5. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin özelliklerinin birlikte daha yoğun etkisi

Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS): Bu sistem personel, özlük, ücretler gibi konularla ilgili tüm verilerin kayıt altına alındığı sistemdir.

Toplum sağlığı merkezleri bünyesinde belirli bir hizmeti yoğun olarak sunmak üzere kurulan birimlere bağlı birim denmektedir. Bir toplum sağlığı merkezi bünyesinde bulunabilecek birimler şunlardır:

1. Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması
(AÇS-AP) Birimi
2. Verem Savaş Dispanseri (VSD) Birimi
3. Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim
Merkezi (KETEM) Birimi
4. Toplum Sağlığı Merkezi İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Birimi
5. Diyabet ve Obezite Birimi
6. Hemoglobinopati Tanı Birimi
7. Deri ve Zührevi Hastalıklar Birimi
8. Sıtma ile Mücadele Birimi
9. Sağlık Evi

Sağlık-Net: Tüm hastane ve aile hekimlerinin, sundukları sağlık hizmetleri ve hastaları ile ilgili bilgileri kayıt altına aldıkları sistemdir.

Birinci basamak tedavi hizmetleri, hastaların evde ve ayakta tedavileridir. Bu hizmetler esas olarak yataksız sağlık kuruluşlarında ve koruyucu hizmetlerle bir arada verilir. Bu hizmetleri veren birimlere de birinci basamak sağlık kuruluşu adı verilmektedir. Ülkemizde aile sağlığı merkezi (ASM), toplum sağlığı merkezi (TSM), toplum sağlığı merkezine bağlı birimler, halk sağlığı laboratuvarı ve 112 acil sağlık hizmetleri bu hizmetleri veren kuruluşlardır. Hastaneler ise ikinci basamak tedavi hizmeti veren kurumlardır. Doğru cevap B'dir.

Yataksız sağlık kuruluşlarında sunulan birinci basamak sağlık hizmetlerinin özellikleri iki başlık altında toplanır. Birincisi ulusal düzeydeki politika öncelikleri ile bağlantılı olan ve yapısal olarak ifade edilen özelliklerdir. Bu başlık altında yer alan özellikler birinci basamağın ve dolayısıyla yataksız sağlık kuruluşlarının alt yapı ve insan gücü olanaklarının dağılımı, finansman tipi, hizmetlerin verildiği yer ve birinci basamak sağlık hizmetinden sorumlu olan sağlık çalışanı tipidir. İkinci başlık ise yataksız sağlık kuruluşlarının bu sistem özellikleri üzerine kurulu olan işlevlerini tanımlayan, ilk başvuru, kapsayıcılık, süreklilik ve eşgüdüm özellikleridir. Yataksız sağlık kuruluşlarının kişilerin sağlık sistemine ilk giriş aşaması olması ilk başvuru, az rastlanan ve alışılmadık durumlar dışında herkese koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetleri sunması kapsayıcılık, hasta ile uzun erimli bir ilişki içinde bulunması süreklilik, sistemin diğer aşamaları ile arasında bilgi aktarımı gerçekleşmesi ise eşgüdüm özelliğini açıklar. Doğru cevap D'dir.

Aile sağlığı elemanı; aile hekimi ile birlikte hizmet veren hemşire, ebe, sağlık memuru ve acil tıp teknisyeni için kullanılan bir tanımlamadır. Doğru cevap E'dir.

Sağlıkta dönüşüm programı ile birlikte birinci basamak sağlık hizmetini sunan kuruluşlar yeniden belirlenmiş ve topluma yönelik sağlık hizmetleri Toplum Sağlığı Merkezleri sorumluluğuna verilmiştir. 05.02.2015 tarihinde Toplum Sağlığı Merkezi ve Bağlı Birimler Yönetmeliği Resmi Gazetede yayınlanarak mevzuat son halini almıştır. Bu yönetmelik kapsamında eski Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi (AÇSAP), Verem Savaş Dispanserleri (VSD) ve Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) gibi merkezler toplum sağlığı merkezine bağlı birimler haline getirilmiştir. Ayrıca toplum sağlığı merkezine bağlı Toplum Sağlığı Merkezi İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) birimi gibi birimler oluşturulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yukarıda sıralanan formlardan İşitme tarama formu ve Neonatal tarama programı formları Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Birimi ile ilgili formlardandır. Diğer formlar Verem Savaş Dispanseri ve KETEM formları arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Hemoglobinopati, kandaki alyuvarlar içinde bulunan ve dokularla akciğer arasında oksijen ve karbondioksit taşınmasını sağlayan demirli bir madde olan hemoglobin molekülündeki globin zincirinde anormal bir yapıya neden olan genetik bir bozukluktur. Hemoglobinopati tanı birimi bu hastalığın tarama, tespit ve  toplumu bilgilendirme görevlerini yerine getirmektedir. Doğru cevap C'dir.

Halk Sağlığı Laboratuvarlarında hizmet değerlendirmesinde kullanılan verilerin hemen hemen hepsi laboratuvara gelen numune sayıları ile ilgilidir. Örneğin; toplam numune sayısı, laboratuvara kabul edilen numune sayısı, toplam uygunsuz numune sayısı vs. A ve C seçeneklerinde Ana çocuk sağlığı birime ait , B ve D seçeneklerinde ise Verem savaş dispanseri birimine ait veriler sıralanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

112 acil sağlık hizmetlerinin takip ve değerlendirilmesinde kullanılan veri elemanları:

Doğru cevap C'dir.

Sağlık evleri, idari yönden Toplum Sağlığı Merkezine, hizmet yönünden aile hekimlerine bağlı olarak çalışan sağlık kuruluşlarıdır. Doğru cevap B'dir.