TERMAL VE SPA HİZMETLERİ

Ülkemizdeki termal kaynakların yoğun olarak yer aldığı bölgeler; Ege, Güney Marmara, İç ve Doğu Anadolu bölgeleridir. Doğal olarak o bölgede kendiliğinden var olan sıcak kaynaklara Batı ve Orta Anadolu’da ılıca, Güneybatı Anadolu’da girme, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çermik gibi farklı isimler verilmektedir. Sıcak su kaynaklarının bulunduğu yerlerde suyun üzerine veya yakınına yapılan tesislere ise kaplıca adı verilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Halka açık hamamlar ilk kez IV. yüzyılda Atina’da inşa edilmiş ve sonrasında tüm antik kentlere yayılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Roma dönemine ait anıtsal yapıdaki ve boyuttaki ilk hamam Roma’da Agrippa tarafından MÖ I. yüzyılda yaptırılmıştır. Daha sonra bunları Neron, Titus, Trianus, Caracalla, Diokletianus ve Constantinus gibi imparatorların yaptırdığı hamamlar izlemiştir. Doğru cevap C'dir.

Caracalla termal banyosu tarihten bu yana yapılmış en büyük banyosudur ve 220 metre uzunluğunda 114 metre genişliğindedir. Muslukları gümüş ve altından yapılmıştır.  Sadece erkekler için yapılmıştır. Zamanla Romalı kadınlarda bu banyoya gitmeyi istemişler ancak istekleri reddedilmiş ve sebep olarak uzun saçlarının su borularını tıkaması gösterilmiştir.  Ancak daha sonra kadınların ısrarları üzerine belediye tarafından ayda bir gün olmak üzere banyoyu kadınlara da açılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Klasik anlamda bir Roma hamamı giriş ve soyunma bölümü “Apoditerium”, soğukluk bölümü “Frigidarium” soğuk su yüzme havuzu “Natation”, ılıklık bölümü “Tepidarium”, sıcaklık bölümü “Sudatorium” ya da “Locanium” gibi ana bölümlerden meydana gelir. Gymnasium ve Auditorium gibi bölümler hamamlara daha sonra eklenmiştir. Doğru cevap B'dir.

Mimar Sinan’ın yaptığı hamamların en önemlisi 1556 tarihli Haseki-Ayasofya Hamamı’dır. Doğru cevap A'dır.

Sıralanan hamamlardan Konya Sahip Ata Hamamı ve 1275 tarihli Pervane Hamamı kadın erkek kısmı ayrılmış çifte hamam örnekleridir. Doğru cevap A'dır.

Termal turizmde; Hindistan, Türkiye, Malezya’nın öne gelen ülkeler arasındadır. Spa ve wellness turizminde ise Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Avusturya, Bali ve Maldivler başta gelen ülkeler arasındadır. Buna göre Malezya termal turizmde önde gelen ülkelerden biridir. Doğru cevap E'dir.

Türkiye’de 190 jeotermal alan tespit edilmiş olup bu alanların % 79’u Ege’de, % 8,5’i İç Anadolu’da, % 7,5’i Marmara Bölgesi’nde, % 4,5’i Doğu Anadolu’da yer almaktadır. Buna göre bölgelerin sıralanışı Ege-Marmara-İç Anadolu-Doğu Anadolu şeklindedir. Doğru cevap C'dir.

Birçok Avrupa ülkesindeki kür süresinin yıllık 120 gün civarında olmasına karşın Türkiye’de bu süre 300 gün civarındadır. Kür süresinin uzun olması, termal sağlık turizmi açısından önemli bir avantajdır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemiz, hemen hemen bütün bölgelerine değişik biçim ve yoğunlukta dağılmış sıcak su kaynakları sayesinde termal turizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Bununla birlikte, ülkemizdeki termal kaynakların yoğun olarak yer aldığı bölgeler; Ege, Güney Marmara, İç ve Doğu Anadolu bölgeleridir. Doğal olarak o bölgede kendiliğinden var olan sıcak kaynaklara Batı ve Orta Anadolu’da ılıca, Güneybatı Anadolu’da girme, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çermik gibi farklı isimler verilmektedir.

Anadolu’da şifalı sıcak sular yardımıyla tedavi olma geleneğinin, MÖ II. yüzyıldan itibaren Batı Anadolu bölgesinde yer alan İzmir’in Bergama İlçesinin kuzeydoğusundaki kaplıca bölgesinde, Paşa Ilıcası Mevkii’nde yer alan  Allianoi Antik Kenti'nde başladığı bilinmektedir.

Yıkanmak için oluşturulan kapalı mekânların ilk izleri öncelikle Hindistan’da, Eski Mısır’da ve Antik Ege Uygarlıkları’nın saraylarında mevcuttur.

Roma Dönemi’nde bilinen ilk halka açık hamam Pompei’deki Stabian Hamamı’dır.

Romalıların “Balneae” veya “Thermae” adını verdikleri hamamlar, varlıklı veya yoksul herkesin, öğleden sonra en uzun zaman geçirdiği tek yerdi. Çünkü Roma’da hamamlar, sadece temizlik amacıyla gidilen mekânlar değil, içinde spor salonlarının yer aldığı, konferans salonları, kütüphaneler ve gezinti yerlerinin de bulunduğu sosyal buluşma yerleriydi. Hamama gitmek, Romalılar için yaşam biçimi hâline gelmişti. Hamamda iyi vakit geçirmek, sadece belli bir azınlığa özgü değildi. Romalılar, genel olarak haftada bir kez, köleler ise yalnızca bayram günlerinde hamama giderlerdi. Önceden yalnızca gündüzleri açık olan hamamlar, imparatorluk döneminde geceleri de açıktı.

“Apodyterium”, hamama girmeden önce giysilerin çıkarılarak bir rafa konduğu soyunma odasıdır. 
“Tepidarium”, (ılık oda) hamamın orta derecede ısıtılmış bölümüdür.
“Strigilis” ise bir hamam bölümü değildir. Tepidarium da kusursuz bir temizlik için, Türk hamamlarında yapılan keseye benzer bir şekilde vücuda sürülen zeytinyağı, biraz bekletildikten sonra “Strigilis” adı verilen bu kazıcı aletle deriden kazınırdı.
“Caldarium”, (sıcak oda) hamamın sıcak sularının ve sıcak su havuzlarının bulunduğu en sıcak bölümüdür. 
“Sudatorium”, (terleme odası) buhar banyosu yapılan bölümdür.

Selçuklu Dönemi hamamlarına örnek olarak 12. yüzyılda Kayseri Kölük Hamamı, 13. yüzyılda Kayseri Sultan Hamamı, aynı yüzyıla tarihlenen Alanya İç Kale Hamamı, 1236 tarihli Sultan Han Hamamı, 1240 tarihli Karatay Hamamı ve Ağzıkarahan köyü Hamamı verilebilir. Ayrıca Konya Sahip Ata Hamamı, 1275 tarihli Pervane Hamamı ise kadın erkek kısmı ayrılmış çifte hamam örnekleridir.

Osmanlı da tabandan ısıtma hypocaust sisteminin görüldüğü hamamlara “kızma hamam” denilirdi.

Kaplıca, termal tesis ve SPA işletmeleri olmak üzere üç temele dayandırılan termal turizm alanındaki faaliyetlerin, Avrupa’da son 10 yılda hız kazandığı görülmektedir. Almanya, 265 termal tesisi ve toplam 750 bin yatak sayısı ile bu sektöre liderlik etmektedir. Örneğin Stuttgart’daki Das Leuse termal tesislerinin, yaz döneminde günlük 8000, yıllık ortalamada ise günde 3000 ziyaretçisi bulunmaktadır.

Kaplıcalarla tedavi yönteminin Yunanistan’da başladığını söylemektedirler. Tarihçi Herodot ve tıbbın babası olarak bilinen Hipokrates ve Herophilus, Agasthinios gibi doktorlar, bu kaplıcaların tedavi edici özelliklerinden bahsetmektedirler.