TEMEL ZOOTEKNİK

Kuluçkahaneler günümüzde modern tavukçuluğun en önemli bölümlerinden birisidir. Bir kuluçkahane yumurtaların muhafaza edildiği yumurta kabul ve ayırma odası, yumurta depolama bölümleri, kuluçka gelişim makineleri bölümü, kuluçka civciv çıkım makineleri bölümü, cinsiyet ayırımı, ayıklama, aşılama, gaga kesimi gibi işlemlerin yapıldığı odalar, bekletme odaları, yıkama ve atıkların çıkarıldığı oda, büro, duş, jeneratör vb. gibi bölümler halindedir.

Kuluçkahane yönetiminde en önemli konulardan birisi kuluçka makinelerinin iyi çalışması Nve makineler içerisinde uygun çevre koşullarının gereği gibi sağlanabilmesidir. Bunu karşılayabilmek için de kuluçka binasının temizliği yanında makinelerin bulunduğu ortamın sıcaklık, relatif nem ve havalandırmasına çok dikkat edilmelidir. Kuluçka gelişim makineleri, transfer odası, çıkım makineleri odası ve civciv işlem odasının sıcaklığı 23-27 ⁰C, relatif rutubeti %60-65 arası olmalı, yeterli düzeyde taze ve temiz hava girişi ve kirlenmiş havanın atılımı sağlanmalıdır.

Blastoderm: Erken embriyo döneminde biçimlenen yumurta üzerindeki hücresel bir kapakdır.

Damızlık sürünün yaşı; yumurta büyüklüğünü, kuluçka sonuçlarını ve civciv kalitesini etkilemektedir. Damızlık sürülerden ilk elde edilen yumurtalar normale göre daha küçüktürler ve bunlarda dölsüzlük oranı daha yüksektir. Küçük yumurtadan küçük civciv çıkacağı için böyle yumurtalardan elde edilen civcivler bir sonraki neslin küçülmesine neden olurlar. Aynı zamanda küçük civcivlerin performansı da düşük olacağı için yumurtalar 50-52 g ağırlığa ulaşana kadar kuluçkaya konulmamalıdır. Damızlık hayvanların yaşı ilerledikçe yumurta irileşir, ileri yaşta ise kabuk kalitesinde bozulmalar başlar. Bundan dolayı çok yaşlı damızlıkların yumurtaları da kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Kuluçka randırmanının iyi olması için damızlık sürünün yaşı en az 28 hafta olmalı, 60-64 haftalık yaşta da sürü dışı edilmelidirler. En iyi kuluçka sonuçları yaşları sekiz ile onüç ay arası olan damızlıklardan elde edilmektedir.

Depolama süresi uzadıkça kuluçka randımanı düşer. En yüksek kuluçka sonuçları bir iki gün depolanan yumurtalardan elde edilirken, pratik olarak ticari yaşamda yedi günden daha uzun süre depolanmış yumurtaların kuluçkaya konulması tavsiye edilmez. Uygun koşullar altında etçi damızlık yumurtalarının en fazla yedi gün, yumurtacı damızlık yumurtalarının en fazla beş gün depolanması tavsiye edilir. Yedi günden sonra her bir gün fazla depolama süresi için civciv çıkımı 20-30 dk gecikir. Bıldırcınlarda yapılan bir çalışmada depolama süresinin 3 günden daha uzun olmaması bildirilmiş, ancak depolama süresinin kuluçka sonrası büyüme performansına herhangi bir etkisi tespit edilmemiştir. Kuluçkadan çıkan yumurtacı civcivlerde optimum yumurta verimi için en ideal depolama süresinin üç gün olduğu belirlenmiştir.

Doğru cevap B’dir.

Embriyonun yumurta kabuğuna yapışarak ölmesini engellemek için yumurtaların inkübasyonun 18-19. gününe kadar düzenli olarak çevrilmesi gerekir. Kuluçkalık yumurtalarda çevirme işlemi gelişim makinesinde otomatik olarak uygulanır. Sivri kısımları aşağı gelecek şekilde yerleştirilen yumurtalar ilk 18 gün, 24 saatte 8-10 defa çevrilmelidir.

Amnion: Embriyoyu içinde yüzdüğü sıvı ile mekanik dış etkilerden koruyan bu zar kuluçkanın ikinci gününde oluşur.

Kuluçka sonuçlarının rakamsal olarak değerlendirilmesinde; kuluçka randımanı, döllülük oranı ve çıkım oranı gibi parametreler kullanılır. Kuluçka randımanı kuluçkadan çıkan civciv sayısının kuluçkaya konulan toplam yumurta sayısına oranı olup en önemli ölçüm parametresidir. Döllülük oranı; çıkan civciv ve ölen embriyoların toplamından oluşan görülebilir döllü yumurta sayısının kuluçkaya konulan toplam yumurta sayısına oranıdır. Çıkım oranı ise; canlı çıkan civciv sayısının döllü yumurta sayısına oranıdır. Bu oranlar var ise kötü sonuçların damızlık, depolama veya kuluçkadan kaynaklandığı konusunda az çok bir fikir verir. Örneğin döllülük oranı yüksek, çıkım oranı düşük ise çıkım makinesinde ve çıkım koşullarında bir problem olduğunu gösterir.

Dölsüzlük; Damızlıkların bakım ve yönetimindeki eksikliklerden kaynaklanır. Özellikle erkeklerin sevk ve idaresinde çok dikkatli olunmalı, sürekli olarak horozların yeterli sayıda ve aktif olup olmadıkları kontrol edilmelidir.

Kuluçkalık yumurtalar; sağlıklı ve ergin damızlık sürüden elde edilmiş 50-70 g ağırlığında, dölsüzlük, blastodermi bozuk, yumurta sarısının sallanması, vitellin membranı yırtılmış, kırık, çatlak, gereğinden fazla sivri ve yuvarlak, çift sarılı, hava kamerası ve sarısı yer değiştirmiş gibi kusurlu özellikleri olmayan yumurtalardır.

Kuluçkahanelerde hijyenik bir ortam sağlamaya dönük olarak sık sık yıkama gerektiği için planlama ve inşası kolay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir şekilde yapılmalıdır. Öncelikle kuluçkahaneler hayvancılık ile ilgili diğer işletmelerden tecrit edilmelidir. Özellikle diğer yumurtacı ve etlik piliç kümesleri ile kanatlı işletmeleri bir arada ve çok yakınında olmamalı ve biyogüvenlik tedbirleri çok sıkı bir şekilde uygulanmalıdır. Demiryolları ve karayollarından mümkün olduğu kadar uzakta kurulmalıdır. Önceleri havadaki oksijen düzeyinin giderek azalması nedeni ile deniz seviyesinden 1000 metreden daha yüksek yerlerde kuluçkahane kurulması tavsiye edilmez.

Kuluçkalık yumurta kalitesini etkileyen en önemli faktör damızlık işletmelerdeki sürü yönetimidir. Damızlık işletmelerde kuluçkalık yumurta kalitesini, buna bağlı olarak civciv kalitesini etkileyen sürü yönetimi ile ilgili faktörlerden bazıları şunlardır:

Damızlık sürülerin barındırılacağı kümeslerin yer seçimi, Damızlık sürülerin genetik yapısının çıkım oranı, Sürü sağlığı ve aşılama programı, Yeterli sayıda folluk,Sürüde erkek-dişi arası farklılık

Yeterli sayıda folluk; Otomatik taşıma sistemli koloni tip ya da bireysel folluk olsun önemli olan yeterli sayıda olmasıdır. Tavuklarda özellikle sabah saatlerinde yumurtlama en yoğun olup, bu saatlerde yumurtalar daha sık toplanmalıdır. Genelde beş tavuk için bir adet bireysel folluk hesaplanır. Kümeste yeterince folluk bulunmaması durumunda hayvanlar ızgara zemin ya da altlık üzerine yumurtlayacaktır. Bu yumurtalar genelde dışkı ile kirleneceğinden ya da kırılıp çatlayabileceğinden kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Ayrıca folluklar ışık kaynaklarından uzak bölümlere yerleştirilmelidir.

Damızlık sürünün yaşı; yumurta büyüklüğünü, kuluçka sonuçlarını ve civciv kalitesini etkilemektedir. Damızlık sürülerden ilk elde edilen yumurtalar normale göre daha küçüktürler ve bunlarda dölsüzlük oranı daha yüksektir. Küçük yumurtadan küçük civciv çıkacağı için böyle yumurtalardan elde edilen civcivler bir sonraki neslin küçülmesine neden olurlar. Aynı zamanda küçük civcivlerin performansı da düşük olacağı için yumurtalar 50-52 g ağırlığa ulaşana kadar kuluçkaya konulmamalıdır. Damızlık hayvanların yaşı ilerledikçe yumurta irileşir, ileri yaşta ise kabuk kalitesinde bozulmalar başlar. Bundan dolayı çok yaşlı damızlıkların yumurtaları da kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Kuluçka randırmanının iyi olması için damızlık sürünün yaşı en az 28 hafta olmalı, 60-64 haftalık yaşta da sürü dışı edilmelidirler. En iyi kuluçka sonuçları yaşları sekiz ile onüç ay arası olan damızlıklardan elde edilmektedir.

Kuluçkalık yumurtaların depolanmasında embriyo gelişiminin duraksatılması önemlidir. Bunun içinde yumurtalar 24 derecenin altındaki bir ortamda depolanmalıdır. Kuluçkalık yumurtalarda erkek ve dişi üreme hücresi bir araya geldikten sonra zigot şekillenir ve sonra hızla bölünmeye başlar ve yumurtlandığında hücre sayısı birkaç bine ulaşmıştır. Eğer yumurtalar hemen kuluçkaya konulmayacaksa embriyo gelişimini durdurmak gereklidir.

Yumurta depolarında relatif nem %70-80 olmalıdır. Depolama bölümlerinin sıcaklığı kontrollü olarak değiştirilemiyorsa sabit olarak 15-18 0 C olmalıdır. Normalde ise depolama süresi uzadıkça sıcaklık düşürülmelidir. Depolama odasının sıcaklığı üç güne kadar olan depolamalarda 15-18 0 C, dört-yedi gün arası depolamalarda 12-15 0 C ve yedi günden daha uzun süre depolamalarda 11-12 0 C olmalıdır.

Damızlık yaşı
Rutubet
Çevirme
İnkübasyon öncesi ısıtma
İnkübasyon sıcaklığı
Yumurta pozisyonu
Depolama öncesi ısıtma

Kütiküla: Yumurta kabuğunun dışında yer alan hastalık etkenlerinin geçişine karşı bariyer görevi yapan, yıkama ya da yumurtlamanın bayatlaması ile özelliğini kaybeden özel koruyucu bir maddedir.

Amnion: Embriyoyu içinde yüzdüğü sıvı ile mekanik dış etkilerden koruyan bu zar kuluçkanın ikinci gününde oluşur.

Kuluçkada Çıkımla İlgili Sorunlar ve Bu Sorunların Olası Nedenleri Dölsüzlük; Damızlıkların bakım ve yönetimindeki eksikliklerden kaynaklanır. Özellikle erkeklerin sevk ve idaresinde çok dikkatli olunmalı, sürekli olarak horozların yeterli sayıda ve aktif olup olmadıkları kontrol edilmelidir. Erken embriyonik ölümler; yumurtaların toplanma ve depolama esnasındaki yanlış uygulamalar ve kuluçka koşullarındaki hatalardan kaynaklanır. Orta çağ ölümleri; Genelde damızlıklar ve besleme problemlerinden kaynaklanır. Geç embriyonik ölümler; Yetersiz havalandırma, yetersiz çevirme gibi kuluçka koşulları ile damızlıkların beslenme ve hastalıklardan kaynaklanabilir. Kabuğa yapışık ölümler; Kuluçka makinelerinde yanlış ısı, nem, ani ve kısa süreli ısı artışları ile hastalıklardan kaynaklanabilir.