TEMEL ZOOTEKNİK

Yumurta sarısına renk veren tavukların yedikleri yemle alınan ve bir karotin pigmen­ti olan ksantofildir. Yumurta sarısının kenarında dölsüz yumurtada blastodisk veya ger­minal disk, döllü yumurtada blastoderm olarak ifade edilen yumurtanın canlı kısmı dişi üreme hücresi bulunur. Tavuğun beden ve fizyolojik gelişimini yeterince tamamlamasıyla yumurtalıklarda­ki follüküller gelişerek yumurta verimi başlar. Yumurtalıklarda follükül gelişimi ve yu­murtlama olayı FSH ve LH hormonları vasıtası ile olur. FSH hormonu yumurtalıkta veya ovumda follikül gelişimini sağlarken, LH hormonu da yumurtalıktan ovumun serbest bı­rakılmasını sağlar.

Yumurta insanların gıdalar ile dışarıdan alması gereken amino asitlerin tamamını içer­diğinden tam proteinli gıda olarak tanımlanır. Bir başka gıda maddesinin protein değeri ortaya konurken yumurtanın protein değeri %100 alınır ve karşılaştırma buna göre yapı­lır. Aynı zamanda yumurta; içinde embriyonun eksiksiz bir şekilde gelişimini sağlayacak bütün besin maddelerini dengeli ve yeterli bir şekilde içeren mükemmel bir besindir. Yu­murta mükemmel bir besin maddesi ve içindeki embriyonun gelişmesi için de eksiksiz bir gıda kaynağı olması yanında yumurta sarısı kuluçka çıkışına yakın civcivin karın boşluğu­na çekilerek çıkımdan birkaç gün sonrasına kadar civcivin gıda ihtiyacını da karşılayabilir.

Koyunlardan kırkımla elde edilen elyafa yapağı denir. Yapağı tekstil sanayinde kumaş ya­pımından halı yapımına kadar insanın çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için elde edilen ana ürünlerdir. Yapağı, dokuma sanayi bakımından iki kısma ayrılır. Birincisi yerli koyun­lardan elde ettiğimiz kaba ve karışık yapağılardır ki dokuma sanayine elverişli değildir. Ancak halı, kilim ve battaniye imalatında kullanılabilir. İkincisi merinos, merinos me­lezleri ve yapağıca ünlü yabancı koyun ırklarından elde edilen bir örnek, ince ve kaliteli yapağılardır.

Yapağı derideki tüp şeklindeki kıl folikülü çöküntülerinden meydana gelir. Kılı mey­dana getiren papilla bu çöküntülerin tabanında yer alır. Bir yapağıda, elyafın oluşmaya başlamasıyla deri yüzeyine çıkması 3-8 hafta içinde olur.

Yapağı protein yapılıdır. Tırnak ve boynuz gibi keratin tabiatındadır. Deriden ilk çıkan yapağıların ucu sivridir. Bu nedenle yün ile yapağı ayrımı; ucu sivri olan ve kuzudan ilk kırkılan gömleğin adı yün, diğer her dönemde kırkılana ise yapağı şeklinde yapılır. Eğer elyafın ucu küt ise kırkılan ürün yapağıdır. Yılda iki kırkım yapılan bölgelerde halk ara­sında ilk kırkılan ürüne yün ikinci kırkılan ürüne ise yapağı şeklinde bir tanımlama söz konusu ise de hayvanların daha önce kırkıldığı durumlarda elyafın ucu küt olması nede­niyle yapağı olarak tanımlanması daha doğru olacaktır

Koyunlarda en düşük yavru sayısı ilk tohumlamada (1,5 yaş) elde edilirken, en yüksek döl verimi 3. tohumlamada (3,5) yaş elde edilir.

Hayvan yetiştiriciliğinde et, süt, yapağı gibi üretim yönü ne olursa olsun başarılı olmanın temel şartı düzenli yavru (döl) almaktır.

Döl verimini etkileyen faktörler ırk, vücut yapısı, anatomik bozukluklar ve hastalıklar, yetiştirme sezonu, bakım ve beslenme, çevre sıcaklığı ve ışıktır. Ulaşım ana sebepler arasında gösterilemez.

Memeli hayvanların yeni doğan yavrularını besleyebilmek için meme bezlerinden süt salgılamalarına laktasyon denir.

Keçi ırklarında da laktasyon süreleri koyunlara benzerlik gösterir (kıl keçilerinde 5-6 ay, tipik keçilerinde 3-4 ay) ancak yüksek süt verimli keçi ırkları tıpkı süt ineklerinde olduğu gibi 300 günlük laktasyon süresine sahiptirler.

Süt verimini etkileyen faktörler ırk, yaş, kızgınlık, gebelik, vücut büyüklüğü, kuruda kalma süresi, mevsim ve çevre ısısı, sağım sağlığı ve aralığı, besleme, meme sağlığı ve hastalıklardır. İşletmenin büyüklüğü süt miktarı ile ilgili bilgi edinmemizi sağlar.

Genel olarak karkas randımanı ve değerli etlerin oranı et kalitesinin iyi bir göstergesidir. Karkas derecelendirme canlı hayvanların ve karkasın derecelendirilmesi şeklinde subjektif yöntemler ile ve ultrason, bilgisayarlı tomografi, nükleer manyetik rezonans gibi objektif metotlar ile olmak üzere iki şekilde incelenebilir. Canlı hayvanlar üzerinde derecelendirme hayvanın bel, sırt, sağrı gibi vücut bölümlerini inceleyerek hayvanların zayıf, orta, iyi, yağlı, çok yağlı kondisyonda gibi sınıflandırılması ile olur.

Et kalitesi saklama, duyusal ve pişirilme özellikleri, pH, renk, gevreklik ve su tutma kapasitesi gibi kriterlere bağlıdır. Bu kriterler hayvanların ırk, yaş, cinsiyet,beslenme şekli ve yemin kalitesi gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.

Yumurta sarısının kenarında dölsüz yumurtada blastodisk veya germinal disk, döllü yumurtada blastoderm olarak ifade edilen yumurtanın canlı kısmı dişi
üreme hücresi bulunur.

İncelik, uzunluk ve ondulasyon yapağının morfolojik özellikleri arasındadır.

Beside hızlı ve ekonomik et üretimini etkileyen faktörler hayvanın cinsiyeti, besi başlangıç yaşı, ırk, kondisyon, orijin, besin sonu canlı ağırlık, besleme, barındırma ve bakım, hayvan sağlığı ve tedavidir. Doğru cevap E'dir.