TEMEL ZOOTEKNİK

90 bin yıl önce

Evciltme temel olarak yabani yapıdaki hayvan ve bitkilerin insanların kendi amaçları doğrultusunda ve kontrolünde kullanılması olarak ifade edilir. Evciltmenin günümüzden yaklaşık 15 bin yıl önce başladığı tahmin edilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Sığırın evciltilmesinin yine M.Ö. 8 bin yıllarında Hindistan, Ortadoğu ülkeleri ile Kuzey Afrikada olduğu düşünülmektedir. Doğru cevap C’dir

Generasyon Süresi: Yavrular doğduğunda anne ve babalarının yaşları ortalamasıdır. Bu tanımlama tüm dünyada kabul edilmiş olan en basit anlatım şeklidir. Doğru cevap C’dir.

Hayvanların evciltilebilmesi için bazı özellikleri sahip olması gerektiği düşünülmektedir. İlk olarak evciltilecek olan hayvanın insanlarla aynı şeyleri tüketmemesi gerekir. Bu durumda köpeğin evciltmesi bu kritere ters bir durummuş gibi karşımıza çıkmaktadır. Ancak köpekler insanların tüketemedikleri etleri yiyebilmelerinden dolayı bu kriteri yerine getirmektedirler. İkinci özellik ise hızlı büyüme ve gelişme yeteneğidir. İnsanlar kendi amaçları doğrultusunda kullanacakları hayvanları hızlı gelişen ve çabuk üreyen türlerden seçmişlerdir. Üçüncü kriter, bakımı ve üretimi kolay olması gerekir. Evciltme sonucunda hayvanlar küçük alanlara hapsolurlar. Evciltilecek olan hayvan türünün bu küçük ortamlarda yetiştirilmesi gerekir. Eğer sinirli bir yapıya sahip ise veya küçük alanlarda yetiştirmeye uygun değilse evciltme kriterini yerine getirmediği düşünülür. Dördüncü kriter olarak, insanların çeşitli ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla evciltilen bir hayvan türü insanlara karşı iyi olmalıdır. İnsanlara zarar vermesi veya yaralanmalarını sebep olacak şekilde saldırgan tavırlar sergilemesi istenmez. Doğru cevap D’dir

Türler birbirlerinden sahip oldukları morfolojik ve fizyolojik karakterler ile ayrılabilirler. Morfolojik karakterler çevresel faktörlerden neredeyse hiç etkilenmeyen özellikler olup, gözlem yoluyla ayırt edilebilirler. Örnek olarak vücut örtüsünün rengi ile boynuzlara sahip olunması ya da olunmaması verilebilir. Fizyolojik karakterler ise ölçülerek saptanabilen verim değerleri ile anatomik özellikler gibi çevresel faktörlerin etkisiyle farklı derecelerde değişiklik gösterebilen karakterlerdir. Doğru cevap D’dir.

Charles Darwin, Lamarck’ın teorisini geliştirerek iki temel nokta üzerinde durmuştur: (1) Canlıların, yeni türlerin oluşumuna yol açan sürekli ama yavaş giden değişimi; (2) “Doğal Seleksiyon” dediğimiz, doğanın hayatta kalan hayvanların üremesine olanak sağlayan düzeneği. Evcil hayatta ise bu durum “Yapay Seleksiyon” olarak yetiştiricilerin kendi amaçlarına uygun hayvanları seçmesiyle gerçekleşiyordu. Doğru cevap D’dir.

Islah Edilmiş (Onarılmış) Yerli Irklar: Yerli ırkların bakım ve besleme koşullarının iyileştirilerek, yapılan seleksiyon sonucu verimlerinin yükseltilmesi ve beden yapılarının geliştirilmesi sonucu elde dilen ırklardır. Kimi zaman bu ırklar, yüksek verimli ırklarla melezleme yoluna gidilerekde ıslah edilirler, yapılan melezleme ile yerli ırkların verimleri yükseltilirken beden yapılarının bozulmasına izin verilmez. Doğu Anadolu Kırmızısı sığır ırkı ile Kıvırcık koyun ırkı bunlara örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap B’dir.

Yerli (İlkel) Irklar:, yemden yararlanma yetenekleri yüksek olmasa da kalitesiz yemleri kültür ırklarına göre daha iyi değerlendirebilirler. Verim yetenekleri düşük, gelişmeleri yavaştır. Meydana gelmelerinde bir ıslah çalışmasının rolü yoktur. Düşük verimli olsalar da hastalıklara ve çevre şartlarına dayanıklı olmaları, düşük kaliteli yemleri de değerlendirebilmeleri bu ırkların daha çok gelişmemiş ülkelerde yetiştirilmesine neden olmuştur. Yerli Kara, Boz Irk sığır ırkları; Akkaraman, Dağlıç koyun ırkları yerli ırklara örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap C’dir.

Dağlıç Koyunu: Sakarya nehrinden başlayıp Ege Bölgesinin kıyı İllerine kadar uzanır. Doğru cevap A’dir.

Kültür ırkı sığırlar içerisinde en yoğun yetiştiriciliği yapılanlar Holstein, İsviçre Esmeri ve Jersey ırklarıdır. Bu ırklar hemen her bölgede yetiştirilmesine rağmen baxı ırklar belirli bölgelerde daha yoğun yetiştirilmektedir. Örneğin; Holstein ırkı daha çok Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilirken; İsviçre Esmeri daha çok İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde; Jersey ırkı ise daha çok Karadeniz bölgesinde yetiştirilmektedir. Doğru cevap A’dır.

Evciltme temel olarak yabani yapıdaki hayvan ve bitkilerin insanların kendi amaçları doğrultusunda ve kontrolünde kullanılması olarak ifade edilir.

Evciltmeye temel oluşturan insanların bu ihtiyaçları arasında; beslenme, giyecek yapma (kürk ve yün kullanımı), iş gücü kullanımı (atın çeki gücünden yararlanılması) ve avlanmada yardımcı olması yer almaktadır.

Bitkilerin evciltilmesi ilk olarak Asya kıtasında gerçekleşmiştir. Bu alanda ilk olarak çeşitli tahılların insan ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kullanımı gerçekleşmiştir.

İlk evciltilen tür olan köpeklerdeki değişiklikler oldukça farklılık göstermektedir. İlk değişim köpeklerin kafatası yapısında şekillenmiştir.

Zootekni; et, süt, yumurta, yapağı, tiftik, gibi hayvansal ürünler elde etmek ya da hayvan yetiştirme, ıslah, bakım ve besleme gibi konularda çeşitli üretim araçlarını bir arada kullanarak hayvansal ürün yada sanayi hammaddesi üretimi için çeşitli bilim, teknoloji ve benzeri uygulamaların bütünüdür. Zootekni; “bilime uygun hayvan yetiştirme ve ıslahı bilgisi” ya da “hayvan yetiştirme bilim ve teknolojisi” şeklinde de özetlenebilir.

Hayvanların yabani formlarının daha büyük ve kalın boynuzlara sahip olmaları kendilerini koruma amaçlı kullanmalarından ileri gelmektedir. Evciltme ile birlikte kendilerini diğer yırtıcılardan korumalarına eskisi kadar gerek kalmamıştır.

Tuj Koyunu Türkiye'nin ,Kuzeydoğu İlleri ,Kars, Ardahan ve Iğdır bölgelerinde yetiştirilir.

Aristoteles, canlıların en ilkel düzeylerde kendiliğinden oluştuğunu, organizmaların basitten daha karmaşık formlara doğru geliştiğini ve canlıda organların ihtiyaca göre oluştuğunu söylemiştir.

Ortak özellikler taşıyan ve kendi aralarında döllenerek üreyebilen canlıları içeren biyolojik gruba tür denir.

Morfolojik ırk özellikleri hayvanlara dışarıdan bakılarak kolayca fark edilebilir. Örneğin; tüy ya da deri rengi, vücut yapısı morfolojik birer ırk özelliğidir. Morfolojik ırk özellikleri;
Ölçüm ya da tartımla tespit edilemezler,
Çevresel faktörlerden ya hiç etkilenmezler ya da çok az etkilenirler,
Az sayıda gen tarafından kontrol edilirler.