TEMEL ZOOTEKNİK

Hayvancılık çeşitli ülkelerin dış satım gelirlerinde önemli bir paya sahiptir. Bu pay
Avustralya, Arjantin, Yeni Zelanda ve Hollanda gibi ülkelerde genel dış satım gelirlerinin önemli bir bölümünü oluşturur.

Dünyada yetiştirilen çiftlik hayvan sayılarında son 12 yılda (2000/2012) yıllarında
sığırlarda %14'lük, domuzlarda %13.2'lik, koyunlarda %10.3'lük, keçilerde %32.5' lik ve kanatlı hayvanlarda ise 49.7'lik bir artış vardır. Rakamlar incelendiğinde tüm hayvan türlerinde sayı bakımından artışlar olduğu görülmektedir. Ancak en fazla artış keçi ve kanatlı hayvanlarda bulunmaktadır.

Dünyada koyunun en yoğun yetiştirildiği ilk dört ülke arasında sırası ile Çin 187 milyon, Hindistan 75 milyon, "Avustralya 74 milyon ve Sudan 52 milyon yer almaktadır.

Düzenli olarak yağış alan ve sulama olanakları bulunan ülkelerde ilk yapılan hayvancılık faaliyeti sığır yetiştiriciliğidir.

Yapağı üretiminde ilk üç sırayı Çin, "Avustralya ve Yeni Zelanda almaktadır.

Proteinlerin biyolojik değerliliğinin en yaygın ölçüsü net protein kullanımıdır. Burada yumurtanın net protein kullanım ölçüsü 100 alındığında, buna göre diğer bazı besinlerin net kullanım seviyeleri; domuz eti 84, sığır eti 80, inek sütü 75, balık 83, pirinç 67, buğday unu 52, mısır 56 ve baklagiller 47' dir. Görüldüğü gibi hayvansal proteinler net kullanım bakımından bitkisel proteinlere göre önemli ölçüde üstündür.

Besin maddelerinin içerdiği protein genelde ham protein olarak verilir bu da proteinin besin değeri hakkında yeterli bilgi vermez. Bundan dolayı proteinlerin biyolojik değerlilikleri içerdikleri amino asitlerin oranlarına göre saptanır.

Dünya Gıda ve Tarım Örgütü FAO verilerine göre dünya süt üretiminin tamamına yakını ve et üretiminin de % 21 ini tek başına sağlamaktadır. Bu durum sığırcılığın bazı önemli avantajlarından ileri gelmektedir. Bu avantajlar arasında; kaba ve konsantre yemi et ve süte çevirme yeteneğinin yüksek olması, süt veriminin yüksek olması, laktasyon süresinin uzun olması ve yılın her ayında süt üretiminin olması, farklı iklim koşullarına kolay adapte olmaları sayılabilir.

Türkiye toplam kırmızı et üretiminde sığırların payı 1990 yılında %66 iken 2012 bu oran %87.2'ye yükselmiştir. Buna karşın koyun eti 1990 yılında %28' lik bir paya sahipken 2012'de %10.6 ya kadar düşmüştür. Koyun etinde görülen bu düşüş keçi etinde de gözlenmektedir.

Dünya’daki toplam et üretimi içinde hayvan türlerinin payları incelendiğinde; domuzlar  % 36 ile ilk sırada yer almaktadır. Bu sırayı  % 34 ile kanatlı hayvanlar,  % 21 ile sığırlar, % 2.8 ile koyunlar,  % 1.8 ile keçiler ve  %1.2 ile mandalar takip etmektedir. Dünya geneli için verilen bu sıralama ülkelerin coğrafi koşullarına, beslenme alışkanlıklarına, dini ve kültürel yapısına göre farklılıklar göstermektedir. Örneğin "Avrupa ülkelerinin birçoğunda dünya geneli için verilen sıralama geçerli iken Türkiye’de kanatlı hayvanların et üretime katkısı ilk sırada yer almaktadır. Bunu sığır ve koyun izlemekte olup domuzun et üretimine katkısı ise yok denecek kadar azdır. Ekonomik imkanlar ile et fiyatları tüketim ile ilgi değildir.

Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

FAO “Food and agriculture” kelimelerinin kısaltılmışı olup, Birleşmiş Milletlere bağlı Gıda ve Tarım Örgütü anlamındadır.

Kanatlı dışındaki hayvan varlığı arasında sayı bakımından sığırlar ilk sırada yer almakta olup, bunu koyun, keçi, domuz ve manda izlemektedir.

FAO 2012 verilerine göre Hindistan 218 milyon baş hayvan ile en zengin sığır sayısına sahip ülkedir.

Dünya’daki toplam et üretimi içinde hayvan türlerinin payları incelendiğinde domuzlar %36 pay ile (109 milyon ton) ilk sırada yer almaktadır.

Farklı tür hayvan etleri %17-20 protein, %10-27 yağ, %0.8-1.3 mineral madde içerir, kalan madde sudur.

Türkiye’de yetiştirilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar arasında en çok sayıya koyunlar sahiptir. Bunu sırasıyla sığırlar, keçiler ve mandalar izlemektedir. Hayvan varlığının %55’ini koyun, %28’ini sığır, %17 ini keçi ve %0.2’sini manda oluşturmaktadır.

Ülkemizde, Akkaraman, Morkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Sakız, Merinos, Karayaka, Karagül, İvesi, Bafra, Malya, Acıpayam ve Tahirova koyun ırkları yetiştirilmektedir. Siyah-beyaz alaca (Holstein) bir sığır ırkıdır.

Koyunların azalma nedenleri arasında mera alanlarının tahrip edilerek giderek azalması, Güney ve Doğu Anadolu’daki terör olayları ve koyun yetiştiriciliğinin yeterince teşvik edilmemesi sayılır.

Yetişkin bir insanın dengeli olarak beslenebilmesi için aldığı besinler düşünüldüğünde günlük alması gereken protein miktarı 75-80 gram olup, bunun %30-35i hayvansal kaynaklı olması gerekir.

Bitki kökenli besinler genel olarak karbonhidratlarca zengin ve proteince fakirdir.