TEMEL ZOOTEKNİK

Dünyada, Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO 2012) istatistiklerine göre 2000 yılında toplam 20.3 milyar olan çiftlik hayvan mevcudu, 2012 yılında 28.6 milyara yükselmiştir. Bu istatistiklere göre 2000 yılına göre 2012 yılında çiftlik hayvan sayısı % 40.6 artmıştır. Dünya hayvan varlığının hayvan türlerine göre dağılımı Tablo 1.1 de ve Dünyadaki bazı seçilmiş ülkelerdeki çiftlik hayvan sayıları Tablo 1.2 de verilmiştir. Tabloda görüldüğü gibi kanatlılar hariç tutulduğundan hayvan sayısı 4.96 milyara düşmektedir.

Dünyadaki farklı türden çiftlik hayvan sayıları aşağıdaki gibidir:

Hayvan Türü

Hayvan Sayısı (milyon baş)

Sığır

1485.1

Manda

198.9

Domuz

966.2

Koyun

1169.0

Keçi

996.1

Deve

26.7

At

58.9

Eşek

44.0

Katır

10.5

Tavuk

21867.3

Hindi

476.5

Kaz

382.7

Ördek

1316.1

Yukarıdaki tablodan verilere baktığımızda en az yetiştirilen hayvan sayısı Katır’dır.

Doğru cevap D’dir.

Dünya’da yetiştirilen 1,485 milyar sığır varlığının kıtalara dağılımı; %35.0’i (520 milyonu) Asya kıtasında, %34.1’i (506 milyonu) Amerika kıtasında, %20.0’si (279 milyonu) Afrika kıtasında, %8.2’si (121 milyonu) Avrupa kıtasında ve %2.6’sı (39 milyonu) Okyanusya kıtasında bulunmaktadır. Dünya’da en çok sığır yetiştiriciliği yapılan ilk dört ülke arasında ise sırası ile Hindistan (218 milyon), Brezilya (211 milyon), Çin (115 milyon) ve Amerika Birleşik Devletleri (91 milyon) gelmektedir.

Et ve süt üretiminin yanında yumurta üretiminde ilk üç sırayı alan ülkeler Çin (29.159 milyon ton), Amerika Birleşik Devletleri (5.435 milyon ton) ve Hindistan (3.600 milyon ton)’dır.

Yetişkin bir insanın dengeli olarak beslenebilmesi için aldığı besinler ile bir günde 2800-3000 kalori ve 75-80 g protein alması gerekir. Alınan bu proteinin 30-35 g’ının hayvansal kökenli olması gereklidir.

Farklı tür hayvan etleri % 17-20 protein, % 10-27 yağ ve % 0.8-1.3 mineral madde içerir, kalan kısım ise sudur.

Dünya beslenme durumu Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2009 yılı istatistiklerine göre kişi başına günlük kalori, günlük toplam protein ve günlük hayvansal protein tüketimi dünya genelinde; 2831 kalori, 79.3 g ve 31.2 g’dır.

Dünya beslenme durumu Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2009 yılı istatistiklerine göre kişi başına günlük kalori, günlük toplam protein ve günlük hayvansal protein tüketimi kıtalar bakımından aşağıdaki gibidir:

Kıta

Günlük Kalori Tüketimi

(Kişi Başı)

Günlük Toplam Protein Tüketimi

(Kişi Başı)

Günlük Hayvansal Protein Tüketimi

(Kişi Başı)

Amerika

3205 kalori

93 g

52 g

Avrupa

3362 kalori

102.1 g

57.8 g

Okyanusya

3182 kalori

98.3 g

61.8 g

Asya

2706 kalori

74.8 g

25.2 g

Afrika

2500 kalori

66.6 g

15.1 g

Bu verilere baktığımızda Okyanusya kıtasında kişi başı hayvansal protein tüketimi en fazladır.

Doğru cevap C’dir.

Türkiye’de farklı türden çiftlik hayvan sayıları aşağıdaki gibidir:

Hayvan Türü

Hayvan Sayıları (1000 baş) - 2012

Sığır

13915

Manda

107

Koyun

27425

Keçi

8357

At

141

Katır-Eşek

141

Domuz

3

Bu verilere baktığımızda Türkiye’de kanatlı hariç çiftlik hayvanları arasında sayıca en az olan hayvan türü Domuz’dur.

Doğru cevap E’dir.

Ülkemizde yetiştirilen sığır ırkları yerli, kültür ve melez ırklar olmak üzere üç grupta incelenebilir. Yerli sığır ırkları Yerli Kara (Karasığır), Boz ırk, Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) ve Güney Anadolu Kırmızısı (GAK) ırklarından oluşmaktadır. Kültür ırk sığırları olarak ise Holstein (siyah-beyaz alaca), Esmer (Montafon), Jersey ve Simmental ırkları yetiştirilmektedir.

Hayvan yetiştiriciliği toplumların kültür ve eğitim seviyesinin yükselmesi ve sanayileşme ile birlikte günümüzde bir endüstri haline gelmiştir.

Hayvan yetiştiriciliğini ekonomiye katkıları çok değişik yollardan olabilir. Hayvancılığın ekonomide yeri aşağıda belirtildiği gibi sıralanabilir;

• Hayvancılık her şeyden önce yetiştiricinin geçimini ve ekonomik yönden güçlenmesini sağlar. 
• Hayvan yetiştiriciliği ile elde edilen et, süt ve yumurta gibi değerli ürünler insanların dengeli ve yeterli beslenmesi bakımından önemli bir yere sahiptir.
• Hayvanlardan elde edilen yapağı, tiftik ve deri gibi bazı hayvansal ürünler ile hayvansal yan ürünler tekstil, deri, kozmetik ve ilaç sanayilerinin önemli ham maddelerini oluşturur.
• Hayvancılıktan elde edilen et ve sütü işleyen ve işlenmiş ürün haline getiren süt ve et sanayi de ülkelerin ekonomilerinin asıl unsurlarındandır.
• Hayvanlar insanlar tarafından yiyecek olarak değerlendirilemeyen bitkisel artıkları et, süt ve yapağı gibi hayvansal ürünlere dönüştürebilirler.

• Hayvancılık çeşitli ülkelerin dış satım gelirlerinde önemli bir paya sahiptir. Bu pay Avustralya, Arjantin, Yeni Zelanda ve Hollanda gibi ülkelerde genel dış satım gelirlerinin önemli bir bölümünü oluşturur.
• Hayvancılık tarım işletmelerinde yıl boyunca rasyonel bir iş gücü kullanımını sağlar. Dolayısı ile gizli işsizliği gidermede önemli bir rol oynar.
• Hayvan gübresi işletmenin toprak verimliğini sağlayarak bitkisel üretimin verimliliğini artırır ve toprak erozyonunun önlenmesine katkı sağlar.
• Tarım makinalarının kullanılmasının mümkün olmadığı birçok yerde hayvanların
çekim gücünden yararlanılmaktadır

Farklı türden hayvanların dünya ekonomisine katkılarını sayı ile ölçmek çok doğru bir yaklaşım değildir. Bunun en önemli nedeni hayvan türleri arasında var olan verim seviyelerinin farklı olmasındandır.

Düzenli olarak yağış alan ve sulama olanakları bulunan ülkelerde ilk yapılan hayvancılık faaliyeti sığır yetiştiriciliğidir

Dünyada hayvancılığın en teknik ve verimli yapıldığı ülkelere örnek olarak, İngiltere, Hollanda, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Yeni Zelanda ve İsrail verilebilir.

Gelişmiş ülkelerde (bu ülkelerde hayvancılık da ileri düzeydedir) alınan günlük diyetin büyük bir bölümü hayvansal proteinlerden oluşur. Bireyler önemli miktarda et, süt ve yumurta tüketirler.

Gelişmiş zengin ülkelerde gerek et ve süt ve gerekse yumurta tüketimi geri kalmış ve az gelişmiş ülkelerden açık ara daha fazladır. Dünyada üretim olanaklarını daha etkin kullanarak artan nüfusu bugünkünden daha iyi besleme olanağı olasıdır. Bunun için bitkisel ve hayvansal üretimleri teknoloji ve bilimin olanakları kullanılarak artırmak için gerekli çaba gösterilmeli ve geri kalmış ülkelere tarım ve hayvancılıkta gelişmiş ülkeler üretim konusunda gerekli teknik ve mali yardımları yapmalıdır. Ancak bu şekilde geri kalmış ülkelerde yaşayan insanların beslenmeleri konusunda ilerleme sağlanabilir.

Laktasyon: Memeli hayvanlarda doğumla birlikte meme bezlerinden süt salgılanmaya başlanması ve bu süt salgılamasının belirli bir süre devam etmesi.

Yerli sığır ırkları Yerli Kara (Karasığır), Boz ırk, Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) ve Güney Anadolu Kırmızısı (GAK) ırklarından oluşmaktadır.

Kültür ırk sığırları olarak ise Holstein (siyah-beyaz alaca), Esmer (Montafon), Jersey ve Simmental ırkları yetiştirilmektedir.

Ülkemizde, Akkaraman, Morkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Sakız, Merinos, Karayaka, Karagül, İvesi, Bafra, Malya, Acıpayam ve Tahirova koyun ırkları yetiştirilmektedir.