TEMEL ZOOTEKNİK - Deneme Sınavı - 11

Kuluçkahanelerde hijyenik bir ortam sağlamaya dönük olarak sık sık yıkama gerektiği için planlama ve inşası kolay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir şekilde yapılmalıdır. Öncelikle kuluçkahaneler hayvancılık ile ilgili diğer işletmelerden tecrit edilmelidir. Özellikle diğer yumurtacı ve etlik piliç kümesleri ile kanatlı işletmeleri bir arada ve çok yakınında olmamalı ve biyogüvenlik tedbirleri çok sıkı bir şekilde uygulanmalıdır. Demiryolları ve karayollarından mümkün olduğu kadar uzakta kurulmalıdır. Önceleri havadaki oksijen düzeyinin giderek azalması nedeni ile deniz seviyesinden 1000 metreden daha yüksek yerlerde kuluçkahane kurulması tavsiye edilmez.

Kuluçkalık yumurta kalitesini etkileyen en önemli faktör damızlık işletmelerdeki sürü yönetimidir. Damızlık işletmelerde kuluçkalık yumurta kalitesini, buna bağlı olarak civciv kalitesini etkileyen sürü yönetimi ile ilgili faktörlerden bazıları şunlardır:

Damızlık sürülerin barındırılacağı kümeslerin yer seçimi, Damızlık sürülerin genetik yapısının çıkım oranı, Sürü sağlığı ve aşılama programı, Yeterli sayıda folluk,Sürüde erkek-dişi arası farklılık

Yeterli sayıda folluk; Otomatik taşıma sistemli koloni tip ya da bireysel folluk olsun önemli olan yeterli sayıda olmasıdır. Tavuklarda özellikle sabah saatlerinde yumurtlama en yoğun olup, bu saatlerde yumurtalar daha sık toplanmalıdır. Genelde beş tavuk için bir adet bireysel folluk hesaplanır. Kümeste yeterince folluk bulunmaması durumunda hayvanlar ızgara zemin ya da altlık üzerine yumurtlayacaktır. Bu yumurtalar genelde dışkı ile kirleneceğinden ya da kırılıp çatlayabileceğinden kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Ayrıca folluklar ışık kaynaklarından uzak bölümlere yerleştirilmelidir.

Damızlık sürünün yaşı; yumurta büyüklüğünü, kuluçka sonuçlarını ve civciv kalitesini etkilemektedir. Damızlık sürülerden ilk elde edilen yumurtalar normale göre daha küçüktürler ve bunlarda dölsüzlük oranı daha yüksektir. Küçük yumurtadan küçük civciv çıkacağı için böyle yumurtalardan elde edilen civcivler bir sonraki neslin küçülmesine neden olurlar. Aynı zamanda küçük civcivlerin performansı da düşük olacağı için yumurtalar 50-52 g ağırlığa ulaşana kadar kuluçkaya konulmamalıdır. Damızlık hayvanların yaşı ilerledikçe yumurta irileşir, ileri yaşta ise kabuk kalitesinde bozulmalar başlar. Bundan dolayı çok yaşlı damızlıkların yumurtaları da kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Kuluçka randırmanının iyi olması için damızlık sürünün yaşı en az 28 hafta olmalı, 60-64 haftalık yaşta da sürü dışı edilmelidirler. En iyi kuluçka sonuçları yaşları sekiz ile onüç ay arası olan damızlıklardan elde edilmektedir.

Kuluçkalık yumurtaların depolanmasında embriyo gelişiminin duraksatılması önemlidir. Bunun içinde yumurtalar 24 derecenin altındaki bir ortamda depolanmalıdır. Kuluçkalık yumurtalarda erkek ve dişi üreme hücresi bir araya geldikten sonra zigot şekillenir ve sonra hızla bölünmeye başlar ve yumurtlandığında hücre sayısı birkaç bine ulaşmıştır. Eğer yumurtalar hemen kuluçkaya konulmayacaksa embriyo gelişimini durdurmak gereklidir.

Yumurta depolarında relatif nem %70-80 olmalıdır. Depolama bölümlerinin sıcaklığı kontrollü olarak değiştirilemiyorsa sabit olarak 15-18 0 C olmalıdır. Normalde ise depolama süresi uzadıkça sıcaklık düşürülmelidir. Depolama odasının sıcaklığı üç güne kadar olan depolamalarda 15-18 0 C, dört-yedi gün arası depolamalarda 12-15 0 C ve yedi günden daha uzun süre depolamalarda 11-12 0 C olmalıdır.

Damızlık yaşı
Rutubet
Çevirme
İnkübasyon öncesi ısıtma
İnkübasyon sıcaklığı
Yumurta pozisyonu
Depolama öncesi ısıtma

Kütiküla: Yumurta kabuğunun dışında yer alan hastalık etkenlerinin geçişine karşı bariyer görevi yapan, yıkama ya da yumurtlamanın bayatlaması ile özelliğini kaybeden özel koruyucu bir maddedir.

Amnion: Embriyoyu içinde yüzdüğü sıvı ile mekanik dış etkilerden koruyan bu zar kuluçkanın ikinci gününde oluşur.

Kuluçkada Çıkımla İlgili Sorunlar ve Bu Sorunların Olası Nedenleri Dölsüzlük; Damızlıkların bakım ve yönetimindeki eksikliklerden kaynaklanır. Özellikle erkeklerin sevk ve idaresinde çok dikkatli olunmalı, sürekli olarak horozların yeterli sayıda ve aktif olup olmadıkları kontrol edilmelidir. Erken embriyonik ölümler; yumurtaların toplanma ve depolama esnasındaki yanlış uygulamalar ve kuluçka koşullarındaki hatalardan kaynaklanır. Orta çağ ölümleri; Genelde damızlıklar ve besleme problemlerinden kaynaklanır. Geç embriyonik ölümler; Yetersiz havalandırma, yetersiz çevirme gibi kuluçka koşulları ile damızlıkların beslenme ve hastalıklardan kaynaklanabilir. Kabuğa yapışık ölümler; Kuluçka makinelerinde yanlış ısı, nem, ani ve kısa süreli ısı artışları ile hastalıklardan kaynaklanabilir.

Kuluçka gelişim makineleri, transfer odası, çıkım makineleri odası ve civciv işlem odasının sıcaklığı 23-27 °C , relatif rutubeti %60-65 arası olmalı, yeterli düzeyde taze ve temiz hava girişi ve kirlenmiş havanın atılımı sağlanmalıdır.

Kuluçkalık yumurtalar; sağlıklı ve ergin damızlık sürüden elde edilmiş 50-70 g ağırlığında, dölsüzlük, blastodermi bozuk, yumurta sarısının sallanması, vitellin membranı yırtılmış, kırık, çatlak, gereğinden fazla sivri ve yuvarlak, çift sarılı, hava kamerası ve sarısı yer değiştirmiş gibi kusurlu özellikleri olmayan yumurtalardır.

Kuluçka randırmanının iyi olması için damızlık sürünün yaşı en az 28 hafta olmalı, 60-64 haftalık yaşta da sürü dışı edilmelidirler.

Vitellin Membran: Yumurta sarısı üzerinde yer alan ince bir zar.

Bu faktörler özellikle uzun süre depolanacak yumurtalarda çok daha fazla önemli olup,
yedi günden daha uzun süre depolanacak yumurtalarda depolama süresinin olumsuz etkisini en aza indirerek yumurta kalitesini korumak ve civciv kalitesini artırmak için mutlaka dikkate alınmalıdır.
Damızlık yaşı
Rutubet
Çevirme
İnkübasyon öncesi ısıtma
İnkübasyon sıcaklığı
Yumurta pozisyonu
Depolama öncesi ısıtma

Embriyonun yumurta kabuğuna yapışarak ölmesini engellemek için yumurtaların inkü-
basyonun 18-19. gününe kadar düzenli olarak çevrilmesi gerekir.

Tavuk yumurtları için kuluçka yani embriyo gelişim süresi bir gün anne karnında (yumurtanın oluşup, yumurtlanması için geçen süre bir gündür), yirmi bir günü kuluçkada olmak üzere toplam yirmiki gün, anne karnındaki gelişim dikkate alınırsa 22 gündür.

Kuluçka Süresince Embriyoda Meydana Gelen Başlıca Değişiklikler
16. saat; Spinal Cord’un her iki yanında kemik ve kasların oluşacağı somit hücreleri şekillenir.
42. saat ve bunu takip eden iki gün; kalp atışları başlar ve kan dolaşımı şekillenir. Bu
dönem embriyonun yaşaması için oldukça kritik bir zaman aralığı olup, genelde embriyo
gelişiminde birinci kritik dönem olarak adlandırılır.
5. gün; cinsiyet ortaya çıkar, kalp gerçek şeklini almaya başlar. Yumurta sarısının damarsal
bölgesi sarının genelini kaplar. Yüz ile burun gerçek şeklini almaya başlamıştır.
7. gün; organlar gözle görülebilecek kadar büyümüştür.
8. gün; tüy ve telek hücreleri gelişir.
10. gün; gaga sertleşir, ayak parmakları görünmeye başlar.

13. gün; iskelet gelişip kemikleşmeye başlar

Kuluçka randımanı kuluçkadan çıkan civciv sayısının kuluçkaya konulan toplam yumurta sayısına oranı olup en önemli ölüm parametresidir. Döllülük oranı; çıkan civciv ve ölen embriyoların toplamından oluşan görülebilir döllü yumurta sayısının kuluçkaya konulan toplam yumurta sayısına oranıdır. Çıkım oranı ise; canlı çıkan civciv sayısının döllü yumurta sayısına oranıdır.Malpozisyonlar: Ölü civcivin yumurtada normal pozisyonda
bulunmaması.

Ayıklama ve sınıflandırma işleminde civcivlerde aranacak başlıca özellikler aşağıdaki gibidir:
• Civcivlerin renk genotip/ırka özgü ve genelde koyu renkli olmalı
• Civicivler uzun tüylü ve iri olmalı
• Civcivlerin göbek bölgesi iyi kapanmış olmalı,
• Civcivler atik, yem ve suyu rahatça bulabilmeli
• Civcivlerin ayak eklemleri ve burunda kızarıklık olmamalı
• Sürü üniform bir örnek olmalı
• Civcivler ortalama ağırlıkta; genelde 35-38 g aralığında olmalı
• Civcivlerde dehidrasyon su kaybı olmamalı
• İlk hafta ölüm oranı 0.3-0.5%, %1i aşmayacak şekilde sürü yaşama gücü yüksek
olmalıdır.

Kuluçka gelişim makineleri, transfer odası, çıkım makineleri odası ve civciv işlem odasının sıcaklığı 23-27 °C, relatif rutubeti %60-65 arası olmalı, yeterli düzeyde taze ve temiz hava girişi ve kirlen­miş havanın atılımı sağlanmalıdır.