TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME

Şeker pancarı posası, protein, vitamin A ve fosfor bakımından yetersiz olduğundan yer aldığı rasyonlarda bu noksanlığın giderilmesi gerekir. Laksatif etkilidir (dışkı yumuşar), bir alıştırma dönemi uygulanmalı ve miktarı yavaş yavaş artırılmalıdır.

Besicilikte yüksek yem tüketimi ve canlı ağırlık artışına ulaşabilmek, daha fazla kazanç sağlamak için hayvanların önünde sürekli yem ve su bulunmalıdır. Hayvanların su tüketiminde kısıtlama veya belirli zamanlara su verme gibi şartlandırmalara gidilmemelidir.

Besi sığırlarında enerji ihtiyacı yaşa ve canlı ağırlığa bağlıdır. Rasyon enerji düzeyine bağlı olarak canlı ağırlık artış hızı değişir. Besi sonuna doğru protein ihtiyacı sabit kalır, enerji ihtiyacında ise artış görülür.

Otlatma hayvanların uygun mevsimde mera ve otlaklarda beslenme ihtiyaçlarını karşılamasıdır. Meracılık mera ve otlaklara dayalı bir beslenme rejimidir. Besicilik ise genetik yapının izin verdiği ölçüde en yüksek miktarda kaliteli et üretmek üzere hayvanların özel bir beslenme rejimine tabi tutulmasına denir. Kuru madde besicilikte kullanılan yem türüdür. Ağırlık artışı ise besi sürecinde olan hayvana verilen kuru maddeye bağlı olarak hayvanda oluşan ağırlık değişimidir.

Besiciliği etkileyen faktörler arasında hayvanın genetik yapısıyla ilgili olan kısım hayvanın ırkıdır. Cinsiyet erkek hayvanların besicilikte tercih ediliyor olmasını, orijin hayvanın damızlık değeri yüksek bir decereden geliyor olmasını, yaş besiye alınacak hayvanın gelişme dönemini tamamlamamış olmasını, kondisyon ise hayvanın besi ve gelişme durumunu kapsayan faktörlerle ilgilidir.

Nem oranın % 80 çıkması, ortamın çamurlu olması, suyun aralıklı olarak verilmesi ve ortamda sinek bulunması besi sürecindeki hayvanın tükettiği yemi kiloya dönüştürmesine olumsuz etki eder. Hava sıcaklığının -18 °C'ye düşmesi ise ağırlığa olumsuz etki etmez. Hayvan için bu sorun hava sıcaklığının  -18 °C'nin altına inip -30 °C 'lere yaklaşmasıyla ortaya çıkar.

Açık ve yarı açık besicilikte ahır yapımı için çok fazla yatırım gerekmez. İşçilik giderleri azdır. Gübre ve idrar kokusu oluşmaz. Hayvan yediğini yaktığı için yağ birikimi düşüktür. Yemin ete dönüşümü yüksektir.

Ekstansif besi kaba yeme dayalı bir besi şeklidir. Mera besisi adı da verilir. Uzun süreli bir besi olup bir yıldan fazla sürer. Günlük canlı ağırlık artışı meranın
kalitesine bağlı olarak 500 g kadardır. Merada beslenen hayvanlara ek olarak yalama taşı ve su verilir. Yarı entansif besi türü iki türlüdür. Bunlardan birincisinde,
hayvanlar mera besisi sonrası ahırda konsantre yem ile yaklaşık 3 ay süreyle besiye (telafi besisi) alınır. İkincisi ise, hayvanların sabah çayır-meraya yollandığı,
buna ek olarak ahırda konsantre yemler ile beslendiği şeklidir. Entansif besi ise hayvanların tüm ihtiyaçlarının konsantre yemler ile karşılandığı besidir. Süt danası besisi ve yaşlı sığır besisi farklı bir kategoriye aittir.

Besi sığırlarının günlük su tüketimi tüketilen yem kuru maddesi, canlı ağırlık, çevre sıcaklığı gibi etmenlere bağlı olarak değişir. Besi sığırları tüketilen her kg yem kuru maddesi için 20 °C’de 4-5 litre su içerler.

Kuru kaba yemler içinde Türkiye’de yaygın olarak kullanılan samandır. Saman kaba yemler içerisinde en kalitesiz olandır. Pancar posasına dayalı rasyonlarda HS içeriği düşük olduğundan posalı rasyonlarla beslenen besi sığırlarına uzun veya kıyılmış şekilde saman verilebilir.  Yeşil yemler olarak çayır mera otları ile yemlik bitkileri akla gelir. Kaba yemler içinde yeşil yemler ilk sırayı alır. Şeker pancarı posası kuru ve yaş olarak hayvanların tüketimine sunulan, şeker sanayi yan ürünü, enerjisi yüksek bir yemdir.  Silajlar enerji bakımından zengin yemlerdir. Kaliteli silajlar buzağı besisi ve sığırların son dönem besisinde rasyona ilave edilmelidir. Bira mayası besi sığırı rasyonlarında kullanılır. Taze veya konserve şeklinde kullanılan bira mayası alıştırma süresini takiben sığırlar tarafından sevilerek tüketilir.

Besi sığırı yem rasyonlarında bulunması gereken oranlar şu şekildedir: Yemlik yağ

0.05, melas 2-3, kuru bira mayası 0.5, üre 0.03 ve küspeler 0.13.

Koyunlarda döl verimini ve ikiz kuzulama oranını arttırmak için dişi koyunlara enerjice zengin arpa, mısır ve yulaf gibi tahıl karmaları günde 200-500 g miktarında verilmesine flushing denir.

Koyunun vücut kondisyonu aşımdan önce ne yağlı ne de zayıf olmalıdır. Gebelik ve laktasyon dönemlerinde beslenme ihtiyacı artar. Laktasyondaki koyunların besin maddesi gereksinimi artacağı için beslenmesine özen göstermek gerekir. İkiz kuzulu koyunlar daha fazla süt verir. Kuzuların beslenmesi buzağıyla prensipte aynıdır.

Çevre koşulları verimi çok etkiler. Damızlık erkek keçiye teke denir. Aşım kondisyonu Eylül ayında düzeltilir. Kolostrum oğlaklar için önemlidir. Sadece süt keçilerinde laktasyon süresi 250 gündür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Besi sığırlarının her kg canlı ağırlık artışı için tüketilen kuru madde (KM) bazındaki yem miktarı yemden yararlanma oranını (YYO) ifade eder. doğru yanıt C seçeneğidir.

(GCAA) hesaplamak için besi sonu canlı ağırlıktan besi başı canlı ağırlık çıkarılarak elde edilen sonuç besi süresine bölünür.
(YYO) hesaplamak için, her kg canlı ağırlık artışı için tüketilen kuru madde (KM) bazındaki yem miktarını ifade eder. Belirlemek için besi süresince tüketilen yemin kuru maddesi hesaplanır elde edilen sonuç besi süresine bölünür. Çıkan değer GCAA’na bölünerek YYO bulunur. YYO’nın düşük değerde çıkması istenir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Besi performansını etkileyen faktörler hayvanın ırkı, cinsiyeti, yaşı, orijini, kondisyonu, bakım ve sağlık ile beslenmedir. İklim bunlardan biri değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Besi hayvanlarında, kültür ırkı ve melezlerinde olgunluk çağı yaşı 1,5 yaştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yarı açık ve serbest dolaşımlı ahırlarda hayvanlar için kritik ısı derecesi -30 ^oC'dir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Hayvanların tüm ihtiyaçlarının konsantre yemler ile karşılandığı besi yöntemine entansif besi denir. Doğru yanıt A seçeneğidir.