TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME

Süt sığırlarında enerji gereksiniminin büyük bir kısmının karşılandığı karbonhidratlar, yapısal (selüloz, hemiselüloz, pektin ve lignin) ve yapısal olmayan (nişasta ve şekerler) olmak üzere iki kısımda incelenir. Yapısal olmayan karbonhidratlar mikroorganizmalar tarafından çok hızlı bir şekilde sindirilirler. Yapısal karbonhidratlar ise işkembeli hayvanlar için özel bir önem taşırlar. Süt sığırlarında rasyonda yeteri miktarda yapısal karbonhidrat bulunması; fiziksel doygunluğu, tükürük üretimini, geviş getirmeyi ve çiğneme hareketini sağlar. Süt yağının devamlılığı ile düzenli bir sindirim ortamı oluşmasına neden olur.

Su gereksinimi süt sığırlarının beslenmesinde oldukça önemli bir besin maddesi olmasına karşın çoğu zaman ihmal edilir. Süt sığırlarında su gereksinimi; çevre sıcaklığı, bağıl nem, süt verimi, kuru madde tüketimi ve aktivite gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişir. Yüksek verimli bir süt sığırının 100-150 litre arasında günlük su ihtiyacı vardır.

Laktasyonun ilk döneminde bulunan sığırlar;
Kaliteli kaba yemler ile beslenmeli
Kaba yemlerin en az yarısı 3 cm ve yukarısında olmalı,
Rasyon enerji ve protein yönünden yeteri düzeyde olmalı,
Kaba/konsantre(yoğun) yem oranı 45/55 sınırını geçmemeli, mümkünse yarı yarıya düzenlenmelidir.

Sağmal ineklerin yaklaşık doğumdan iki ay öncesinde süt sağımının durdurulması ile girilen özel besleme dönemine kuru dönem denir. İnekler kuruya çıkarıldıklarında iki dönem halinde beslenirler. İlk dönem başlangıçtaki 40 günlük zamanı kapsar. Bu dönemde ineklere yiyebilecekleri kadar kaliteli kuru ot ve bu ota ilave olarak da 3-5 kg arasında konsantre yem verilir. Kaba yem saman gibi kalitesiz kaynaklardan sağlanıyorsa konsantre yem miktarı bir kilogram artırılır. İkinci dönem ise doğuma kalan son 20 günlük süreçtir. Bu dönemde inekler doğumdan sonraki rasyonlara alıştırılırlar. İneklere verilen konsantre yem miktarı günlük olarak belirli oranlarda artırılarak doğum zamanı ineğin canlı ağırlığının % 1’ine ulaşması sağlanır.

Sütün kuru maddesini etkileyen ve beslenme şartları ile en çok değişen süt bileşen süt yağıdır. Yapısal karbonhidratlarca (selüloz, hemiselüloz, pektin) zengin rasyonlar süt yağı oranında ve miktarında artışa neden olur. Oysaki yapısal olmayan şeker ve nişasta gibi kaynaklarca zengin rasyonlarda ise süt yağı miktarı ve oranı azalır. Hayvan sağlığının ve süt yağ düzeyinin devamının sağlanabilmesi için kaba yem oranının en az % 45 ve ham selüloz oranının ise %17 olması gerekir.

SÜT SIĞIRLARINDA SİNDİRİM SİSTEMİ VE SİNDİRİM OLAYLARI: Sindirim Sistemi, Dudak, Diş ve Dil, Tükürük Bezleri ve Yemek Borusu (Özefagus), İşkembe (Rumen) ve Börkenek (Retikulum), Kırkbayır (Omasum), Şirden (Abomasum), İnce Bağırsak, Kalın Bağırsak. Doğru cevap A'dır.

Kırkbayır çok sayıda kaslı yaprakçığın oluşturduğu midenin 3. bölümüdür. Kırkbayır, sığırlarda suyun büyük bir kısmının emildiği yerdir. Doğru cevap B'dir.

Şirden (Abomasum) sığırların 4. midesidir. Bu mide tek mideli hayvanların midelerine benzer özellikler gösterir. Bu mide bölümünde sindirim ile ilgili enzimler ve asit (Hidroklorik asit) salgısı bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Kör bağırsak (sekum) kalın bağırsağın ilk kısmı olup depolama görevi yapar. İnce bağırsaktan gelen sindirim içeriği kör bağırsakta tekrar sindirime uğrar. Doğru cevap D'dir.

Kaba parçalar geviş getirilmek üzere tekrar ağıza getirilir ve geviş getirme bitince de tekrar yutulur. Sığırlar bir günün yaklaşık 8 saatini geviş getirmeye ayırırlar. Doğru cevap E'dir.

Ağız sütü ya da kolostrum yeni doğum yapmış bir ineğin doğumun ilk birkaç günü içersinde salgıladığı normal sütten farklı özelliklere sahip süte denir. Doğru cevap C'dir.

Sağlıklı bir gelişme ve süratli canlı ağırlık artışı sağlanabilmesi bakımından işkembenin bir an önce geliştirilmesi gerekmektedir. Buzağılar 4 adet mideye sahip olmalarına rağmen yaşamlarının ilk haftalarında tek mideli özelliği gösterirler. Bu midelerden aktif olanı gerçek mide denilen şirdendir. Doğru cevap B'dir.

İşkembede gelişim papillalarda ve işkembe kaslarında olmak üzere iki şekildedir. Yeni doğmuş buzağılarda işkembe gelişiminde öncelik papilla gelişmesine verilmelidir. Papillalar işkembe içinde yer alan parmak benzeri çıkıntılara sahip yapılardır. Papillaların görevi işkembe içersinde mikroorganizmalar vasıtasıyla sindirilen yem maddelerini emerek kana vermektir. Doğru cevap A'dır.

İşkembede bulunan papillaların en süratli gelişmeyi, enerji ve besin maddelerince zengin konsantre yem ham maddeleri kullanılarak hazırlanan ve çoğunlukla pelet formda üretilen bir çeşit yem olan buzağı başlangıç yemlerinin verilmesiyle sağladıkları ortaya konulmuştur. Bu nedenle buzağılara 4 günlük olduktan sonra tam yağlı sütün yanı sıra buzağı başlangıç yeminin de verilmesine başlanmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Yaşama payı gereksinimi, vücudun herhangi bir canlı ağırlık kaybı ya da kazancı olmaksızın, herhangi bir verimde bulunmaksızın, solunum, sindirim, dolaşım ve hareket için gerekli olan besin maddesi miktarıdır. Doğru cevap E'dir.

Kırkbayır çok sayıda kaslı yaprakçığın oluşturduğu midenin 3. bölümüdür. Aynı zamanda sığırlarda suyun büyük bir kısmının emildiği yerdir. Börkenek bal peteği şeklinde duvar yapısına sahiptir ve kasılmalar esnasında içeriğini işkembeye boşaltmaktadır. Şirden adıyla bilinen abomasum sığırlarda 4. midedir. İnce bağırsak yem maddelerinin sindirimini salgıladığı enzimler, safra bezlerinden gelen safra bileşenleri ve pankreastan gelen enzimler aracılığıyla gerçekleştirir. Rumen karın boşluğunun büyük bir bölümünü dolduran sindirim organıdır. Doğru cevap A'dır.

Yemin kayganlaşmasını ve lokma biçimini almasını sağlamak, işkembede yer alan mikroorganizmalar tarafından kullanılan bazı besin maddelerini sağlamak, işkembe sıvısı için tampon görevi yapmak ve işkembe içeriğini sulandırarak asit yoğunluğunu azaltmak tükrük salgılanması sonucu gerçekleşir. Geviş getirmek ise uzun parçaların küçültülmesine yarar. Doğru cevap B'dir.

Kolostrum diğer adıyla ağız sütü yeni doğan bir buzağıya verilecek ilk ve en önemli gıdadır. Tam yağlı süt, süt ikame yemi, kaba yem ve su daha sonraki aşamalarda buzağıya verilir. Doğru cevap C'dir.

Süt sığırları içerisinde 6-12 aylık yaşlar arasındaki genç dişi sığırlara düve adayı denir. En süratli meme gelişimi 4 ila 9 ay arasında olmaktadır. Aşırı beslenen dişiler erken kızgınlık gösterirler. Aşırı kilo almanın önüne geçebilmek için düvelere çok fazla mısır silajı verilmemelidir. Doğumdan önceki son iki aydaki uygulamalar anne karnındaki yavruyu etkiler. Doğru cevap D'dir.

Laktasyonun ilk üç ayında kuru madde tüketimi ve süt üretimi yüksek, kilo düşüktür. Laktasyonun 10. ayından itibaren kuru madde tüketimi devam eder.Laktasyonun 3 ila 7. ayları arasında süt üretimi giderek artar. Laktasyonun 12. ayında vücut ağırlığı yüksek ve kuru madde tüketimi en düşük orandadır. Laktasyonun 11. ayında  hayvan süt rmemektedir. Doğru cevap E'dir.