TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME

Karma yemlerin kuru madde içeriğinin en az % 88 olması gerekmektedir. Ayrıca karma yemlerdeki  ham kül ve  selüloz düzeylerinin üretilen yem için öngörülenin veya beyan edilenin üzerinde olmaması gerekmektedir.

Yem fabrikalarında karma yeme dahil edilen ham maddelerden kırılması gerekenler kırıldıktan ve karıştırıldıktan sonra ince parçacık formunda piyasaya sürülebilir. Bu şekildeki yemler toz yem şeklinde isimlendirilmektedir.

Yemleri işlemenin amaçlarını;

Kabuğun Alınması;Tanelerden, kabuklu tohumlardan ve bazı meyvelerden kabuk örtüsünün ayrılmasıdır. Örnek olarak ayçiçeği ve pamuk tohumu kabuklarının ayrılması bu tohumlardan elde edilen küspelerin selüloz oranını düşürerek protein düzeyini ve sindirilme derecesini artırmaktadır.

Jelatinleştirme işlemi için en uygun ürünler daha çok mısır ve sorgumdur. Jelatinleştirme ile hayvanların mısır ve sorgumun enerjisinden daha iyi yararlanması sağlanmaktadır.

Tane yemler kırma veya ezme işlemine tabi tutulmadan depolanmalıdır. Kırılan veya ezilen tanelerin depolanma ömrü kısalmaktadır. Karma yem üretiminde kullanılacağı zaman kırıcıdan geçirilmelidir.

Duyusal ve fiziksel analizler, Kimyasal analizler, Mikrobiyolojik analizler, Mikroskopik analizler yemlerin besin madde düzeylerini ve besleyici değerlerini belirlemek amacıyla yapılan analizlerden bazılarıdır. NDF analizi bunlardan biri değildir.

Yem numunesi 550°C’de yakıldıktan sonra (organik madde kaybolduktan sonra) geriye kalan inorganik kısma ham kül denir. İçinde taş, kum gibi maddelerle yemdeki mineral maddeler bulunur. Yemdeki ham kül miktarı ile yemin mineral madde kapsamı hakkında bilgi edinilir.

Yem numunesinin asit ve alkalilerde kaynatıldıktan sonra geriye kalan protein, yağ ve azotsuz öz maddelerden arındırılmış kısmına ham selüloz denir. İçinde selülozdan başka hemiselüloz, lignin, pentozan, kütin bulunduğu için bu adı almıştır.

Ham yağ analizi yem maddesinin içerisinde bulunan maddelerin eter, benzen gibi organik çözücü maddelerle ekstrakte edilmesi ilkesine dayanır. Bu arada elde edilen maddeye ham yağ denir.

Karma yemlerde enerji kaynağı olarak tane yemler, melas ve yağ gibi yem ham maddeleri, protein kaynağı olarak çoğunlukla yağlı tohum küspeleri, hayvansal kökenli yemler, mineral kaynakları olarak tuz, mermer tozu vb yem maddeleri kullanılır.

Yemleri işlemenin amaçlarını;
• Partikül büyüklüğünü değiştirmek,
• Nem oranını değiştirmek,
• Yem yoğunluğunu değiştirmek,
• Yemin lezzetini iyileştirmek,
• Besin madde içeriğini değiştirmek,
• Besin maddelerinden yararlanmayı artırmak,
• Depolama kalitesini artırmak,
• Yemlerde zararlı etkenleri (antinutrisyonel faktörleri) azaltmak
şeklinde sıralayabiliriz.

Kabuğun alınması, tanelerden, kabuklu tohumlardan ve bazı meyvelerden kabuk örtüsünün ayrılması; öğütme yem ham maddelerin öğütülmesi ile yem maddelerinin küçük partiküllere ayrılması; kırpma tanelerin uçlarının kesilip uzaklaştırılarak selüloz içeriğinin düşürülmesi yöntemi; peletleme toz yemin rutubet, sıcaklık ve basınç altında mekanik işlemle delikli kalıplardan
geçirilerek birleştirilmesidir. Tane yemlerin yivli silindirler arasından geçirilerek düz, yassı parçacıklar haline getirilmesine ise ezme adı verilir.

Kabuğun alınması, tanelerden, kabuklu tohumlardan ve bazı meyvelerden kabuk örtüsünün ayrılması; öğütme yem ham maddelerin öğütülmesi ile yem maddelerinin küçük partiküllere ayrılması; tane yemlerin yivli silindirler arasından geçirilerek düz, yassı parçacıklar haline getirilmesine ezme; kırpma tanelerin uçlarının kesilip uzaklaştırılarak selüloz içeriğinin düşürülmesi yöntemi; peletleme ise toz yemin rutubet, sıcaklık ve basınç altında mekanik işlemle delikli kalıplardan geçirilerek birleştirilmesidir.

Nemli ısıtma yöntemi, tanenin etrafını su veya su buharı ile kuşatarak bir kazanda pişirmek veya basınç altında tutmaktır. Bu amaçla pişirme ve genleştirme işlemleri uygulanır. Pulcuk haline getirme işlemlerinde; taneler buharla pişirilip valslerle ezilerek veya basınç yoluyla preslenerek pulcuk haline getirilmektedir.

Buharlı sıkıştırma (ekstrüzyon), yemin sıkıştırılıp itildiği ve bir helezon vasıtasıyla çelik bir tüpten basınç altında zorlanarak geçirildiği bir işlemdir. Sürtünme sonucu 105-170°C arasında ısı oluşur, basınç ise 100 barlık bir değere ulaşır. Beslenmeyi olumsuz etkileyen faktörlerin etkisi giderilir, nişasta yüksek oranda (%80) jelatinleşir. Ekspander sayesinde yeme yağ ve melas ilave edilebilir.

Parti (Numune alınan kısım), aynı özellikleri taşıyan ve bir birim oluşturan yem miktarıdır. İlk numune (Birincil numune), partinin değişik kısımlarından alınan az miktardaki ürünlerin her  biridir. Azaltılmış numune, paçal numuneden azaltma işlemi ile elde edilen ve partiyi temsil eden numunedir. Laboratuvar numunesi (Son numune), homojenize edilen paçal numunenin veya azaltılmış numunenin bir parçasını oluşturan numunedir. Paçal numune (Birleştirilmiş numune) ise, herhangi bir partiden alınan  ilk numunelerin birleştirilip karıştırılmasıyla elde edilen ürün miktarıdır.

Parti (Numune alınan kısım), aynı özellikleri taşıyan ve bir birim oluşturan yem miktarıdır. Azaltılmış numune, paçal numuneden azaltma işlemi ile elde edilen ve partiyi temsil eden numunedir. Laboratuvar numunesi (Son numune), homojenize edilen paçal numunenin veya azaltılmış numunenin bir parçasını oluşturan numunedir. Paçal numune (Birleştirilmiş numune), herhangi bir partiden alınan  ilk numunelerin birleştirilip karıştırılmasıyla elde edilen ürün miktarıdır. İlk numune (Birincil numune) ise, partinin değişik kısımlarından alınan az miktardaki ürünlerin her biridir.

Karma yemlere hayvanların enerji ve besin madde ihtiyaçlarını karşılayacak
şekilde birçok konsantre yem ham maddesi katılır. Enerji kaynağı olarak tane
yemler, melas ve yağ gibi yem ham maddeleri, protein kaynağı olarak çoğunlukla
yağlı tohum küspeleri, hayvansal kökenli yemler, mineral kaynakları olarak tuz,
mermer tozu vb yem maddeleri kullanılır. Karma yemlerin kuru madde içeriğinin en az % 88 olması gerekmektedir.

Yemleri işlemenin amaçlarını;
• Partikül büyüklüğünü değiştirmek,
• Nem oranını değiştirmek,
• Yem yoğunluğunu değiştirmek,
• Yemin lezzetini iyileştirmek,
• Besin madde içeriğini değiştirmek,
• Besin maddelerinden yararlanmayı artırmak,
• Depolama kalitesini artırmak,
• Yemlerde zararlı etkenleri (antinutrisyonel faktörleri) azaltmak
şeklinde sıralayabiliriz.