TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME

Yem katkı maddeleri, görevlerine ve hayvan vücudundaki fizyolojik işlevlerine göre sınıf­landırılmaktadır. Buna göre yem katkı maddeleri;

• Yem teknolojisi ile ilgili yem katkı maddeleri,

• Duyusal yem katkı maddeleri,

• Besin madde niteliğindeki yem katkı maddeleri,

Zooteknik yem katkı maddeleri,

• Antikoksidiyaller

şeklinde sınıf­landırılabilir.

YEM TEKNOLOJİSİ İLE İLGİLİ YEM KATKI MADDELERİ Yem teknolojisiyle ilgili yem katkı maddeleri grubunda yemin teknolojik özelliklerini etkileyen maddeler yer almaktadır. Bu grupta yer alan ve sık kullanılan yem katkı maddeleri; antioksidanlar, prezervatif­ler, emülgatörler, stabilizatörler, bağlayıcılar, kalınlaştırıcılar, pıhtılaştırıcılar (jel ajanlar), topaklaşmayı önleyiciler (antikek ajanlar), asitlik düzenleyiciler, denatüranlar, radyonükleer bulaşıklık önleyiciler ve silaj katkı maddeleri şeklindedir.

Prezervatif­ler (koruyucular), yemlerin mikroorganizmalar tarafından bütünlüklerinin bozulmasını önlemek suretiyle, daha uzun süre emniyet ile saklanmalarına ve kullanılmalarına olanak sağlar

Silaj katkı maddeleri genel olarak üç kategoride sınıf­landırılabilir:

• Fermantasyonu artıranlar-stimulanlar: mikrobiyal inokulanlar, enzimler, fermente olabilir maddeler (melas).

• Fermantasyonu durduranlar-inhibitörler: asitler (propiyonik asit) ve diğer prezervatif­ler

• Besin madde niteliğindeki katkı maddeleri: amonyak, üre.

Çeşitli aminoasit katkıları:

• DL-Metiyonin hidroksi analoğu: Bu ürün % 93’lük rasemik 2-hidroksil-4metiltiobütirik asit kalsiyum tuzunu maksimum düzeyde içerir.

• DL-Metiyonin: % 95’lik rasemik 2-amino-4-metiltiobütirik asiti minimum düzeyde içerir.

• Glisin: % 97’lik amino-asetik asidi minimum düzeyde içerir.

• L-lizin: % 95’lik a-e-diaminokaproik asidi minimum düzeyde içerir.

• L-treonin: % 95’lik a-amino-b-hidroksi bütirik asidi minimum düzeyde içerir.

• DL-triptofan: % 97’lik 1-a-amino-3-indole-propiyonik asidi minimum düzeyde içerir.

• DL-lizin: % 95’lik rasemika, e-diaminokaproik asidi minimum düzeyde içerir.

Hayvan Besleme alanında biyoteknolojinin uygulanış amaçları;

• Yem maddesi üretimini artırmak,

• Yemlerin besleyici değerini artırmak,

• Yemlerin hayvan organizmasında daha iyi değerlendirilmesini sağlamak,

• Yeni yem kaynaklarının oluşturulması,

• Laboratuvara dayalı metotların geliştirilmesi şeklindedir.

Burada mikroorganizmaların süratle çoğalmalarından yararlanılmaktadır. Mayalar 1-3 saatte, bakteriler 0,5-2 saatte, algler ise 2-6 saatte kütlelerini iki misli artırmaktadırlar.

En önemli ve en yaygın tatlandırıcı madde melastır. Bunu yanında bazı doğal ve sentetik tatlandırıcılar da vardır. Bunlar; vanilin, sakkarin, kalsiyum siklonat, Na-glutamat (Mono sodyum glutamat), anisoldehid (P-metoksi propenil benzol), eugenol ve birçok meyve ve esterleri şeklinde sıralanabilir.

A Vitamininin aktif provitamini b-karotendir ve bitkisel dokularda sentezlenir. b-karotenin vitamin A’ya dönüşme oranı civcivlerde 2:1, koyunlarda 6:1, sığırlarda ise 8:1 şeklindedir. Bu nedenle hayvanların vitamin A ihtiyacı hesaplanırken b-karotenin vitamin A’ya dönüşme oranı göz önüne alınır. Hayvan türlerine göre Vitamin A ihtiyacı farklılık gösterir. ise 8:1 şeklindedir. Bu nedenle hayvanların vitamin A ihtiyacı hesaplanırken b-karotenin vitamin A’ya dönüşme oranı göz önüne alınır. Hayvan türlerine göre Vitamin A ihtiyacı farklılık gösterir.

Kanatlırasyonlarının büyük bir kısmını oluşturan tahıllar fosfor bakımından zengin olmasına karşın kimyasal yapısından dolayı kanatlılar yeterince faydalanamamakta ve önemli bir kısmı gübreyle dışarı atılmaktadır. Tahıllarda bulunan fosfordan yararlanmayı artırmak amacıyla kanatlı karma yemlerinde fitaz enzimi kullanılmaktadır.

Yağın ve suyun iyi bir şekilde karışmasını sağlayarak kararlı, homojen ve topaksız bir emülsiyon haline gelmesini sağlayan maddelere emülgatör denilmektedir.

Yem katkı maddelerinin kullanımında aranılan koşullar şu şekilde belirtilebilir: • İnsan ve hayvanlarda kansere yol açmamalıdır. Bu bakımdan hayvan sağlığına olumsuz etki yapmamalı ve hayvan dokularında kalıntı bırakmamalıdır. • Toksik sınırı belirtilmelidir. • Çok az miktarlarda kullanıldığı için az miktarlarını saptayacak analiz metotları belirtilmelidir. • Katılması sonunda bir hile ortaya çıkmamalıdır. • Çevreyi kirletmemeli ve hayvanlarda performans artırıcı amaçla kullanılması durumunda ekonomikse tercih edilmelidir.

Prezervatif­ler (koruyucular), yemlerin mikroorganizmalar tarafından bütünlüklerinin bozulmasını önlemek suretiyle, daha uzun süre emniyet ile saklanmalarına ve kullanılmalarına olanak sağlar. Doğal olarak tüm yem maddeleri bakteri, mantar ve mayalar ile kontaminedir.

Yağın ve suyun iyi bir şekilde karışmasını sağlayarak kararlı, homojen ve topaksız bir emülsiyon haline gelmesini sağlayan maddelere emülgatör denilmektedir. Emülsüyon birbirine karışmamış ve birbiri içinde çözünmeyen sıvı iki fazın üst yüzey ve sınırları arasındaki gerilimi parçalamak suretiyle ve bu iki sıvı fazın küçük damlacıklar şeklinde tek bir faz halinde homojen oluşumuna denir. Emülsiyonlara iki tipik örnek tereyağı ve süttür. Yemlerde emülsifiyer olarak en yaygın kullanılan emülgatör ise lesitindir.

En önemli ve en yaygın tatlandırıcı madde melastır. Bunu yanında bazı doğal ve sentetik tatlandırıcılar da vardır. Bunlar; vanilin, sakkarin, kalsiyum siklonat, Na-glutamat (Mono sodyum glutamat), anisoldehid (P-metoksi propenil benzol), eugenol ve birçok meyve ve esterleri şeklinde sıralanabilir.

Vitamin B12 (Kobalamin); Metabolik olaylarda rol oynar. Normal büyüme ve üreme için gereklidir.

Probiyotikler bağırsak mikrof­lorasını değiştirerek konakçı hayvanda yararlı etkiler oluşturan tek veya karışık canlı mikroorganizma (bakteri, maya veya mantar) kültürleridir. Probiyotik mikroorganizmalar, genel olarak Basilluslar (gram pozitif spor oluşturan bakteriler), laktik asit üreten bakteriler (Lactobacillus, Bifidobacterium, Enterococus) ve mayalar olmak üzere üç kategoride toplanmaktadır.

Frukto-oligosakkaritler, bağırsaklarda sindirimin düzenlenmesine yardımcı olmakta, ayrıca kan kolesterol düzeyini düşürmekte ve bağışıklığı güçlendirmektedir. FOS kanatlılarda büyüme oranını ve yemden yararlanmayı olumlu yönde etkilemektedir.

Tek hücre proteini (THP), besi yerlerinde üretilen küf, maya, bakteri ve alg gibi çeşitli mikroorganizma hücrelerinin kurutulmasıyla elde edilen üründür

Algler sudaki besin piramidinin temelini oluştururlar. Alglerin sudaki azot ve küresel CO2 çevriminde, dünya ikliminde, sera etkisinde ve hatta ozon tabakası üzerinde önemli rol oynadığı bilinmektedir. Algler genellikle alkali pH’lı, azot ve fosforca zengin sularda gelişirler.

Doğru yanıt C'dir. Besin madde niteliğindeki yem katkı maddeleri olmalıdır.