TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME - Deneme Sınavı - 4

Yem maddesi üretimini artırmaya yönelik çalışmalar, yüksek verimli tohum üretimi, herbisitlere, böceklere ve hastalıklara dayanıklı transgenik bitkilerin geliştirilmesi, strese karşı dayanıklılığın artırılması, ağır metaller ve zararlı maddeler ile kirlenmiş toprakların temizlenmesi yem maddesi üretimini artırmaya yönelik biyoteknolojik çalışmalardır.

Prezervatifler (koruyucular), yemlerin mikroorganizmalar tarafından bütünlüklerinin bozulmasını önlemek suretiyle, daha uzun süre emniyet ile saklanmalarına ve kullanılmalarına olanak sağlar. Doğal olarak tüm yem maddeleri bakteri, mantar ve mayalar ile kontaminedir. Bunların çoğalmalarına engel olunması gerekir. Aksi takdirde süratle artarak özellikle genç hayvanlarda ciddi sağlık problemleri oluşturur. Yemlerde mikroorganizmalar süratle çoğalmış ise; depolama süresi kısalır, besin madde kaybı olur, mikotoksinler oluşur, yağlarda bozulmalar ortaya çıkar, hayvanlarda verim düşer ve sağlık bozulur.

Duyusal yem katkı maddeleri grubunda; yemin tadını ve rengini etkileyerek iştahı ve yemin lezzetini artıran yem katkıları yer alır. Bu grupta başlıca renklendiriciler ve lezzetlendiriciler bulunur.

A Vitamininin aktif provitamini β-karotendir ve bitkisel dokularda sentezlenir. β-karotenin vitamin A’ya dönüşme oranı civcivlerde 2:1, koyunlarda 6:1, sığırlarda ise 8:1 şeklindedir. Bu nedenle hayvanların vitamin A ihtiyacı hesaplanırken β-karotenin vitamin A’ya dönüşme oranı göz önüne alınır.

Antioksidanlar yemlerin oksitlenerek özelliklerini yitirmelerini engellemek için kullanılır ve en yaygın olarak E ve C vitaminleri eklenir. Renklendirici ve lezzetlendiriciler duyusal anlamda kullanılan katkı maddeleridir. Vitamin ve iz elementlerse yemlerin besin maddeleriyle ilgili olarak kullanılan katkı maddeleri arasına girer.

Yağ ve suyun birbirine iyice karışmasını sağlayan emülsüyon aşamasını temin eden katkı maddelerine emülgatör denir.

Asitlik düzenleyiciler, anyon katyon dengesi ve elektrolit dengenin sağlanmasında etkilidir. Bütün biyolojik sıvılarda, pozitif yüklerin toplam› negatif yüklerin toplamına eşittir. Rasyondaki elektrolitlerin pozitif ve negatif yükleri vücuda verilir. Böylece; elektriksel dengeyi, asit-baz dengesini ve hayvanın performansını etkilerler.

Renklendirici ve lezzetlendiricilerin dahil olduğu duyusal yem katkı maddeleri yemin lezzetini ve görünümünü düzelterek daha iştaha ve rahatlıkla tüketilmesini sağlarlar.

Yukarıdaki şıkların tümü zooteknik yem katkı maddeleri arasında olup aralarından enzimler bahsi geçen işlemleri yerine getirerek eklendiği yemlerin sindirilmesini ve hayvanların metabolik istifadesini artırır.

Hayvan besleme alanında biyoteknoloji arzu edilen özelliklerde bitkiler ve yemler üretmek için kullanılır ve bunu gen transferi ve modifikasyonu aracılığıyla yapar. Dolayısıyla tek tip değil tam tersi faydalı ve arzu edildiği gibi çeşit çeşit türde ve faydalı yemler üretmektir biyoteknolojinin amacı.

Gen transferi yapılmış bitkilerin tarlada geniş çaplarda yetiştirilmesi ilk kez 1985 yılında başlamıştır.

Alglerin tabii ortamlarda ve hatta kontrollü ortamlarda da çok yüksek sayılarda yetişmesi dünyanın iklimine bile etki edecek seviyededir. Diğer şıklar alglerin değil, prebiyotik ve fungusların özellikleridir.

Böcekler, bakteriler ve funguslar hücre duvarında var olan lingini çözecek biyolojik mekanizmaları işletirler.

Yem katkı maddelerinde aranılan koşullar şunlardır; İnsan ve hayvanlarda kansere yol açmamalıdır. Bu bakımdan hayvan sağlığına olumsuz etki yapmamalı ve hayvan dokularında kalıntı bırakmamalıdır. Toksik siniri belirtilmelidir. Çok az miktarlarda kullanıldığı için az miktarlarını saptayacak analiz metotları belirtilmelidir. Katılması sonunda bir hile ortaya çıkmamalıdır. Çevreyi kirletmemeli ve hayvanlarda performans artırıcı amaçla kullanılması durumunda ekonomikse tercih edilmelidir.

Duyusal yem katkı maddeleri grubunda; yemin tadını ve rengini etkileyerek iştahı ve yemin lezzetini artıran yem katkılar yer alır. Bu grupta başlıca renklendiriciler ve lezzetlendiriciler bulunur. Diğer şıklarda yazanlar yemin teknolojik açıdan katkı maddeleri arasındadır.

Doğal antioksidan olarak; tokoferol (vitamin E) ve askorbik asit (vitamin C) veya bunların tuzları yem katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Sentetik antioksidanlara, Butylated hidroxy annisole (BHA), butylated hidroxy tolien (BHT), ve etoxyquin (EQ) örnek verilebilir. Formik asit ve potasyum sorbat preservatif, lesitin emülgatör ve kalsiyum alginatta stabilizatör olarak kullanılmaktadır.

Pelet bağlayıcılar ve peletleme katkıları yemlerin pelet yapılması esnasında kullanılır. Toksin bağlayıcılar, yem hammaddeleri ve karma yemlerde bulunan mikotoksinleri kalıcı bir şekilde bağlayarak sindirim kanalından emilmeden atılmasını sağlamaktadır. Topaklaşmayı önleyici (antikek ajanlar), pıhtılaştırıcı (jel ajanlar), kalınlaştırıcı amacıyla, Asitlik düzenleyiciler, anyon katyon dengesi ve elektrolit dengenin sağlanmasında etkilidir.

Silaj katkı maddeleri genel olarak üç kategoride sınıflandırılabilir: Fermantasyonu artıranlar-stimulanlar: mikrobiyal inokulanlar, enzimler, fermente olabilir maddeler (melas). Fermantasyonu durduranlar-inhibitörler: asitler (propiyonik asit) ve diğer prezervatifler. Besin madde niteliğindeki katkı maddeleri: amonyak, üredir.

Probiyotikler bağırsak mikroflorasını değiştirerek konakçı hayvanda yararlı etkiler oluşturan tek veya karışık canlı mikroorganizma (bakteri, maya veya mantar) kültürleridir.

Organik asitler yemin mideden ince bağırsaklara geçişini yavaşlatarak sindirim içeriği ile ince bağırsak yüzeyi arasındaki teması artırmak suretiyle sindirim ve emilimin iyileşmesine katkıda bulunan maddelerdir.