TEMEL YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 9

Birbirlerine alternatif olabilecek farklı çıkışlar düzenlemek gereklidir.

Mekânlardan çıkış sayıları da kullanıcı yükü ile ilişkilidir. Kişi sayısı 50’yi aştığı durumlarda bir mekân için en az iki alternatif çıkış verilmesi zorunludur. Bu zorunluluk yüksek tehlikeli mekânlarda 25 kişi için geçerlidir.

Yüksek bina sınıfına girmeyen yapılarda yapı dışında düzenlenen ve korunumlu bir yuva içerisinde olmayan yangın merdivenleri kullanılabilir. Bu tip merdivenler yapının dış yüzeyinde (konumlandığı cephe üzerinde) bulunan kapı ve pencere boşlukları ile yangın açısından zayıf kalan alanlardan yatayda ve düşeyde 3 m uzak bir noktaya yerleştirilmelidir.

Holleri çevreleyen duvarların ve döşemelerin en az 120 dakika yangın dayanımına sahip olması gerekir.

Kaçış yolları üzerinde yer alan kapılarda dönel kapılar ya da turnike sistemler kullanılmasına izin verilmemektedir.

Acil durum aydınlatma sisteminin normal aydınlatma sistemi kesildikten sonra en az 60 dakika süreyle devrede olması zorunludur.

Bir kat alanı 2000 m2’den fazla olan katların tahliye projeleri mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır, daha küçük projelerde ise mimari projeler üzerinde gösterilebilir.

İlgili yönetmelik gereği iç ulaşım yollarında olağan genişlik en az 4 m olmalıdır.

Yaşanmış tahliye süreçlerinden elde edilen verilere göre tehlike altındaki insanların ortak temel davranış modelleri saptanmıştır. Genel itibarıyla bu davranış modelleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
• İnsanların ilk içgüdüsü çevrelerinde kendilerini güvende hissetmek ihtiyacıdır; bahanelere başvurarak etrafına ve kendine güven vermeye çalışırlar.
• Özellikle yönlendirme işaretleri belirsiz ve/ veya tutarsız olduğunda, eylem arayışında
bulunurlar. Ne yapılacağı, nasıl mücadele edileceği, binadan nasıl uzaklaşılacağı hususlarında değerlendirmeler yaparlar.
• Yangın anında gerçekçi ve fedakâr olarak hareket ederler. Kaçma ya da mücadele
etme kararlarını değerlendirerek sorumluluk alırlar.
• Tahliye hareketine başlamadan önce güzergâh planı yaparlar ve genellikle her zaman kullanılan bildikleri yolları kullanırlar.

Yapılan araştırmalar sonucu tahliye süreci beş aşamaya ayrılmıştır [5]:
• Algılama süresi
• Farkına varma süresi
• Karar verme süresi
• Harekete geçme süresi
• Hareket süresi

Belli belirsiz kavranabilen, gerçek veya varsayılan tehlikelerden kaynaklanan; genellikle insan vücudunu etkileyen, güvende olabilmek için tedbirsiz ve aşırı güç sarf etmeye yol açan, korku ve tedirginlik sonucu birden ve şiddetli ortaya çıkan histir.

Kaçış yollarının planlanmasında dikkate alınacak temel parametreler aşağıda verilmiştir:
• Her tür kullanıcı için yeterli sayıda, kapasitede ve nitelikte çıkış sağlamak
• Birbirlerine alternatif olabilecek farklı çıkışlar düzenlemek
• Çıkış güzergâhlarını yangın ve yan ürünlerinin etkisinden tamamen yalıtmak / arındırmak
• En basit, görünebilir ve net şekilde düzenlemek
• Kaçış güzergâhının başladığı kottan son çıkışa kadar sürekliliğini sağlamak

Kaçış uzaklığının ölçülmesine mekânların içerisindeki en uzak noktadan başlanır. Bu noktaya gelen duvarın 40 cm önü itibarıyla ölçülür.

Güzergâh boyunca döşemede dört basamaktan az kot farkları var ise bunlar basamak yerine en çok % 10 ( yüzde on )eğimli rampalarla bağlanmalı ve zemin kaplaması kaymayı önleyen malzemelerden tercih edilmelidir.

Yangın merdivenlerinin sahip olması gereken optimum nitelikler ve fiziksel özellikler söz
konusudur:
1. Merdiven kollarında birbiri ardına en az dört, en fazla 17 basamak yapılabilir.
2. Dört basamaktan daha az kot farklarına sahip olan tüm kot farkları rampalarla geçilmelidir.

3. Yön değişimlerinde ve en fazla 17 basamaktan sonra merdiven kolu genişliğinden daha dar olmayacak en ve boy oranlarına sahip sahanlıklar düzenlenmek zorundadır. Sahanlıklar arasında olabilecek kot farkı ise en fazla 3 m olmalıdır.

Sadece yangın merdivenine hizmet vermek üzere düzenlenecek olan yangın güvenlik hollerinin taban alanı 3 m2 ile 6 m2 arasında olmalıdır.

Kaçış yollarının sağlaması gereken özellikler aşağıda verilmiştir:
• Toplam kullanıcı sayısı 50 ile 500 kişi arasında ise kattaki bir kaçış yolunun genişliği en az 100 cm,
501 ila 2000 kişi arasında ise en az 150 cm, 2001 kişi ve daha fazlası ise en az 200 cm olmalıdır.
• Yüksek yapılarda yatay veya düşey hiçbir kaçış yolunun genişliği 120 cm’den daha dar olamaz.
• İki çıkış gereken mekânlarda, her bir çıkışın toplam kullanıcı yükünün en az yarısını karşılayacak
genişlikte olması gerekir ve bütün genişlikler temiz / net ölçüler olarak alınır.
• Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az ve 120 cm’den çok olamaz

Acil durum aydınlatmasının zorunlu olduğu yapı tipleri aşağıda verilmiştir:
• Hastaneler, huzurevleri ve eğitim amaçlı binalar
• Kullanıcı yükü 200’den fazla olan bütün
binalar
• Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalar
• Penceresiz binalar
• Otel, motel ve yatakhaneler
• Yüksek tehlikeli yerler
• Yüksek binalar

1. ADIM-Binadaki potansiyel yangın riskini-risk bölgelerini tanımlamak (İşlevsel risk analizi yapılarak işleve bağlı olası risklerin saptanması): Binanın genel işlevi içerisinde yer alan alt işlevleri, farklı riskleri ortaya koyabilmektedir. Bu açıdan, bina içerisinde işlevsel analiz yapılarak yüksek risk bölgelerini belirlemek ve riskin gerçekleşmesi durumunda tüm binayı etkisi altına almasını engelleyecek önlemleri almak gerekmektedir.Alt işlevlerin belirlenmesiyle “Risk Bölgeleri” tanımlanır ve mekânsal ilişkiler ile dolaşım alanları arasındaki örgütlenme dikkate alınarak “Kompartıman Alanları”na karar verilir. Öte yandan; bina içerisindeki farklı işlevlere bağlı olarak, kullanıcıların bina içerisindeki yoğunluk dağılımı da değişmektedir. Buda bir risk gerçekleştiğinde tehdit altında kalacak insan sayısı dikkate alınarak, o bölgelerin kaçış yolları tasarımının farklı bir dikkatle yapılmasını gerektirebilmektedir. İşlevsel analizin yapılması; “Yetkin ve Yeterli Kaçış Yolları Tasarımı” açısından da büyük önem taşımaktadır.

Yaşanmış tahliye süreçlerinden elde edilen verilere göre tehlike altındaki insanların ortak temel davranış modelleri saptanmıştır. Genel itibarıyla bu davranış modelleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir [3]:
• İnsanların ilk içgüdüsü çevrelerinde kendilerini güvende hissetmek ihtiyacıdır; bahanelere başvurarak etrafına ve kendine güven vermeye çalışırlar.
• Özellikle yönlendirme işaretleri belirsiz ve/ veya tutarsız olduğunda, eylem arayışında
bulunurlar. Ne yapılacağı, nasıl mücadele edileceği, binadan nasıl uzaklaşılacağı hususlarında değerlendirmeler yaparlar.
• Yangın anında gerçekçi ve fedakâr olarak hareket ederler. Kaçma ya da mücadele
etme kararlarını değerlendirerek sorumluluk alırlar.
• Tahliye hareketine başlamadan önce güzergâh planı yaparlar ve genellikle her zaman kullanılan bildikleri yolları kullanırlar.