TEMEL YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 20

EC sayılı AB Komisyonu Kararı ekinde yapı elemanlarının yangına dayanım performans sınıflandırması ortaya konulmuştur. Yapı elemanlarının yangın direncinin belirlenmesi için kullanılan ve dakika cinsinden ifade edilen üç temel kriter vardır:
• Yük taşıma kapasitesi (Load-bearing Criterion) (R): Yıkılmaya veya aşırı eğilmeye dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalma durumunda belli bir sürede strüktürel stabilitesini koruma kapasitesi
• Bütünlük (Integrity) (E): Elemanın sıcak gaz ve alev geçirmezlik dayanımı
• Yalıtım (Insulation) (I): Aleve maruz kalan yüzeydeki yoğun sıcaklık artışına karşı dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalan taraftan diğer tarafa ısı transferi sonucunda önemli bir ısı aktarımı olmadan, yalnız bir taraftan yangına maruz kalmaya dayanım yeteneği

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik'e göre semboller ve ifadeler aşağıdaki gibidir :

R Yük taşıma kapasitesi
E Bütünlük
I Yalıtım
W Işınım yayma
M Mekanik dayanım
C Kendiliğinden kapanma
S Duman sızıntısı
P veya PH Gücün sürekliliği veya sinyal verilmesi (alarm)
G İsli yangın direnci
K Yangın karşı koruma yeteneği
D Sabit sıcaklık altında dayanıklılık süresi
DH Standart zaman-sıcaklık eğrisi altında dayanıklılık süresi
F Güçlendirilmiş duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği
B Doğal, duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği

Tolere Edilemez Riskler:Belirlenen risk kabul edilebilir seviyeye düşürülünceye kadar analiz yapılan bölümde güvenlik riski yüksektir. Acil önlemler alınması zorunludur. Can ve mal güvenliği açısından bölümün kullanılması uygun değildir. Çözüm sırası
1. önceliklidir. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Toplu yerleşim bölgeleri

75 metre

45 metre

Gıda, giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak satıldığı yerler ticari amaçlı binalardır. Bunlara örnek olarak ise mağazalar, dükkânlar, süpermarketler, toptancı siteleri, kapalı çarşılar gösterilebilir.

Ticaret amaçlı binaların kapsamına giren işler hariç olmak üzere, iş amacı ile her türlü büro hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların yapıldığı binalar büro sınıfı binalardır. Bunlara örnek olarak ise bankalar, borsalar, kamu hizmet binaları, genel büro binaları, doktor ve diş hekimi muayenehaneleri gösterilebilir.

Orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerler orta sınıfta yer almaktadır. Bunlara örnek olarak fotoğraf laboratuvarları, Fotoğraf film fabrikaları, Otomotiv fabrikaları ve tamirhaneleri, Fırınlar, Bisküvi-çikolata- şekerleme imalathaneleri, Bira fabrikaları, Fizik laboratuvarları, Çamaşırhaneler, Otoparklar, Müzeler, Deri eşya fabrikaları gösterilebilir.

Düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2’den büyük bölümü olmayan mekânlar düşük tehlike sınıfında yer almaktadır.

TS 9935’e göre yangın dayanımları açısından yapılar dört gruba ayrılmıştır:

Tip I – Yanmayan: Tip I-445 ve Tip I-332 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip II – Yangına Dayanıklı: Tip II-222 ve Tip II-111 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip III – Dış Yüzeyleri Korumalı: Tip III-211 ve Tip III-200 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip IV – Ahşap Karkas: Tip IV-111 ve Tip IV-000 olmak üzere iki tipi vardır.

Kütlesel yalıtım: Çelik taşıyıcı elemanların beton, tuğla vb. malzemelerle çerçevelenmesi veya doldurulması yöntemidir. Çelik elemanların kesit şekillerine göre beton, çelik elemanın içine veya dışına uygulanabilir. Uygulandığı elemanın üzerinde ısısal dağıtım yaparak, taşıyıcı elemanın kritik sıcaklığa ulaşmasını engeller ve diğer dış etkilere karşı koruma sağlar. Ancak betona gömme yöntemi hafif beton kullanılsa bile yapıyı ağırlaştırmaktadır.

Yangın kompartımanları, binanın yeni veya mevcut olmasına, kullanım sınıfına, yangın yüküne, bina yüksekliğine ve yağmurlama sisteminin olup olmamasına bağlı olarak yangının bina bölümleri / kompartımanlar arasında yayılmasını önleyecek şekilde olması gereken en çok taban alanları ve / veya hacimleri öngörmektedir. Bina kullanım sınıflarına bağlı olarak binalarda zorunlu oluşturulması gereken en fazla kompartıman alanları BYKHY’nin Ek-4 olarak verdiği tabloda belirtilmiştir. Buna göre konutlarda kompartman alanı sınırsızdır.

Yük taşıma kapasitesi (Load-bearing Criterion) (R); yıkılmaya veya aşırı eğilmeye dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalma durumunda belli bir sürede strüktürel stabilitesini koruma kapasitesi olarak tanımlanır.

Yangın dayanıklılık süresi (dakika); R, REI, RE, EI, E harflerinden sonra, dakika cinsinden performans süreleri 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120, 180, 240 veya 360 olarak ifade edilmektedir. Örneğin; REI 120 ölçütü yapı elemanının 120 dakika boyunca yük taşıma kapasitesi, sistem bütünlüğü ve yalıtım performanslarını sağladığını ifade etmektedir.

"R" Yük taşıma kapasitesini; "M" Mekanik dayanımı; "S" Duman sızıntısını; "G" İsli yangın direncini; "I" ise Yalıtımı ifade etmektedir.

Yapısal yangın güvenliğinin sağlanmasında en önemli etkenler bina kullanım sınıfları, binaların yangın yükü, taşıyıcı sistemleri ve yapı elemanlarının yangın dayanımıdır.

Bağımsız bölüm sayısına göre; en çok iki bağımsız bölümü olan bir ve iki ailelik evler - üç veya daha çok bağımsız bölümlü apartmanlar, Bina Kullanım Sınıflandırmasında 'konutlar' sınıfına girmektedir.

Mağazalar, dükkânlar, süpermarketler, toptancı siteleri, kapalı çarşılar vs. gibi örnek bina tipleri, Bina Kullanım Sınıflarından 'ticaret amaçlı binalar' sınıfına dahildir.

Bina Kullanım Sınıflarından 'büro binalarına' örnek olabilecek bina tipleri; bankalar, borsalar, kamu hizmet binaları, genel büro binaları, doktor ve diş hekimi muayenehaneleridir.