TEMEL YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 12

Yangın güvenliği kavramının alt sistemlerinden bir tanesi olan aktif yangın güvenlik sistemleri, yangın olayını en kısa sürede keşfetmek, bina kul- lanıcılarını uyarmak ve güvenli bir ortam içerisinde tahliyelerini sağlamak, en yakın itfaiye birimlerini haberdar etmek, yangını başladığı mahalde sınırlandırarak kontrol altına almak, yangının büyüklüğüne bağlı olarak söndürmek veya yangına müdahale ekipleri gelinceye kadar zaman kazanmak amacıyla uygulanan yöntemlerdir.

BYKHY hükümleri gereği aktif yangın güvenlik sistemlerinin yeterli ve yetkin olarak uygulanmasındaki sorumluluk aşağıdaki gibi dağıtılmıştır:

Projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde proje müellifleri sorumludur.

Yapımın eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde yüklenici/ müteahhit veya yapımcı firma sorumludur.

Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise, işletmeci kuruluş doğrudan sorumludur.

Yangın güvenlik sistemlerinin yaptırılmasının gerekli olduğu yapı sahibine yazılı olarak bildirildiği hâlde, yapı sahibi tarafından yaptırılmamış veya standartlara uygun yaptırılmamış ise, yapı sahibi sorumludur.

Yangın algılama ve uyarı sistemlerinin bu işlevleri yerine getirirken üstlendiği amaçlar can ve mal güvenliğini esas almaktadır. Yangın yan ürünlerinden olan ve insanlara verdiği fiziksel rahatsızlığın yanı sıra bilhassa kaçış yollarındaki görüş mesafesini kısıtlayarak hareket kabiliyetlerini azaltan duman görüş mesafesini 20 metrenin altına düşürmeden bina kullanıcılarını uyarmak ve emniyetli bölgelere kaçmalarına imkân vermek birincil amaçtır. Yangının başlangıç zamanı ile etkin söndürme önlemleri alındığı zaman arasını kısaltarak, yangın büyüyerek söndürülmesi güç ya da imkânsız hâle gelmeden müdahale şansı tanımak ve mal kaybına yol açacak zararı azaltmak ise ikincil amaçtır.

A sınıfı yangınlar, metaller dışındaki yanabilir katıların yangınlarını kapsar. Doğru yanıt A seçeneğidir. 

Konvansiyonel sistemlerde kullanılan yangın kontrol paneli, algılama elemanlarının dahil edildiği bölgelerden meydana gelmektedir. Bir yangın kontrol panelinin kapasitesini sahip olduğu bölge sayısı belirler. Her bölgeye birden fazla dedektör ve yangın uyarı butonu bağlanabilir. Bir bölgeye bağlanacak algılama elemanı sayısını öncelikle seçilen bölgenin mimari yapısı belirlemektedir. Tasarımcıya göre değişse de genel olarak konvansiyonel sis- temlerde bir bölgeye en fazla 20 algılama elemanı (duman dedektörü, ısı dedektörü, sıcaklık artış hızı dedektörü vs.) bağlanabilir. Dedektörlerden veya yangın uyarı butonlarından gelen sinyaller panel üzerinde bölgesel olarak gözükmektedir; algılama hatları üzerinde bulunan hangi dedektörün ya da yangın butonunun sinyal verdiği bilinmemektedir.

Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin temel bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Giriş cihazları (Butonlar, Dedektörler)

Kontrol panelleri ve tekrarlayıcı paneller (Değerlendirme ünitesi)

Çıkış cihazları (Sesli ve ışıklı uyarı cihazları)

İyonize duman dedektörü: İyonize duman dedektörü içerisinde sürekli radyoaktif ışıma olan ve duman girişine izin veren bir hücre bulunmaktadır. İçerisine giren dumanın etkisi ile bu hücredeki referans akım ve gerilim değerlerinin değişimine bağlı olarak algılama yapar. Dumanın dışında iyonlaşan bir çok etkiyi de (deodorant, yemek kokuları vb.) algılama riski vardır. Bunun yanı sıra içeriğinde radyo- aktif madde bulunması dolayısıyla çok fazla tercih edilmeyen bir dedektör çeşididir.

Gaz dedektörleri: Gaz dedektörleri diğer dedektörlerden farklı olarak yangın tespitinden önce yangın ihtimalini fark edilebilir hâle getirmek amacı ile kurulurlar ve ağırlıklı olarak parlayıcı ve patlayıcı gazların depolandıkları yerlerde kullanılırlar. Doğal gaz, metan, propan, hidrojen, aseton gibi yanıcı ve patlayıcı gazların bulundukları ortamlar için tespit edilen limit değerlerini aşması durumunda alarm vererek muhtemel patlamaların ve yangınların önüne geçebilme imkânı veren dedektörlerdir. Her gazın limit patlama değeri farklıdır. Bu yüzden bu gazları algılayan dedektörlerde her gaz için ayrı olarak imal edilirler. Bir gaz alarm dedektörü ve sistemi şu ana bileşenlerden oluşur:

Algılayıcı Sensör

Elektronik Değerlendirme / Gösterge / Kontrol Panosu

Sesli / Işıklı Uyarı Düzenekleri

Otomatik Gaz Kesme Ventili

Anons sistemlerinin kurulması zorunu olan durumlar aşağıda verilmiştir:

• Binadaki yatak sayısı 200’den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde

• Yapı inşaat alanı 5000 m2’den büyük olan veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi aşan topluma açık binalarda, alışveriş merkezlerinde, süpermarketlerde, endüstri tesislerinde vb. binalarda

• Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen bütün binalarda

Dünyada ilk olarak 18. yüzyılın ikinci yarısın- da kullanılmaya başlanan yağmurlama sistemleri ülkemize 1950’li yıllarda rafineri, baraj ve yabancı yatırımlı fabrikalarla girmiş ve 1985 yılına kadar sadece bu tür tesislerde kullanılmıştır.

Orman yangınlarının %20 civarında kasten çıkarıldığı saptanmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kuru borulu yağmurlama sistemlerinde boru şebekesi su yerine su kaynağı ve boru şebekesi arasındaki valfi kapalı tutacak düzeyde basınçlı hava ya da nitrojen gazı ile doldurulur. Hava basıncı şebeke girişine yerleştirilen bir araç ile otomatik olarak kontrol edilir. Yangından açığa çıkan ısı herhangi bir yağmurlama başlığını aktif duruma getirdiğinde, boru şebekesindeki basınç hızla düşer ve bu basınç azalması kuru boru şebekesi girişindeki valfin açılmasına neden olur. Böylece borular su ile dolar ve su açık bulunan yağmurlama başlıklarından yangın mahalline boşalır. Islak borulu sistemlerinin kullanılamadığı düşük sıcaklıktaki mahallerde kullanılabilen kuru borulu yağmurlama sistemlerinin girişindeki valf kısmı ısıtılan mahallere konulmalıdır.

Gözden geçirme ve değerlendirme, uçak yangınlarına karşı yapılan müdahalenin safhalarından biri değildir. Doğru yanıt B seçeneğidir.