TEMEL YANGIN GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 8

Yapı Malzemelerinin ve Konstrüksiyonun Değerlendirilmesi:
• Yapı malzemelerinin yanıcılık ve dayanım özellikleri
• Malzemelerin yangın yayılım ve duman açığa çıkartma özellikleri
• Çatı ve cephe malzemesi özellikleri
• Cephede yangın yayılmasını önleme özellikleri
• İç mekân bitiş yüzeylerinde kullanılan malzemelerin özellikleri (tavan – döşeme ve duvarlar): Kaplama, boyama ve boya özellikleri

Bina Dolaşım Alanlarının Analizi:
• Normal ve güvenlik – servis yatay dolaşım alanları (koridorlar – holler – geçitler)
• Genişlikleri
• Kaçış mesafeleri
• Havalandırma koşulları
• Normal ve güvenlik – servis düşey dolaşım alanları (merdivenler – asansörler – rampalar)
• Fiziksel özellikleri
• Konumları
• Havalandırma koşulları

Düşey Bağlantılar:

Osmanlı’da ise düzenli yangın söndürme teşkilatı 1714’te kurulmuş ve itfaiye teşkilatının değişimi dört aşamadan geçmiştir. 1714-1826 arasında Yeniçeri İtfaiye Ocağı, 1826-1874 arası Semt Tulumbacıları dönemi, 1874-1923 arası Askerî İtfaiye Teşkilatı ve sonuncusu da bugünkü itfaiye teşkilatının esasını teşkil eden Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Teşkilatıdır.

Yangın riskinin gerçekleşme olasılığının bağlı olduğu etkenler şunlardır:

Yapının işlevi

Konstrüksiyonun yanabilirliği

Planlama hataları

Yapının yangın yükü

Dikkatsiz malzeme seçimi

Döşeme ve son kat malzemeleri

Yanıcı malzemelerin göz ardı edilen davranışları (cila vb.)

İşçilik ve detaylandırma hataları

Yangın riskinin gerçekleşmesi durumunda en az can ve mal kaybı ile atlatılmasına yönelik önlemler:

Yangından korunmanın amaçları:

Olay gerçekleşmeden önce;

Olay gerçekleştiği zaman;

Yapıda yangın güvenliğini sağlamada uygulanacak taktikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Önleme tedbirleri: Yakıt olarak, tutuşmaya neden olabilecek her şeyi ve tutuşma kaynaklarını kontrol altına alarak yangının çıkmasını engellemek

Algılama: Gerçekleşen bir yangın olayını erken safhada keşfetmek

İletişim: Tutuşma olduğunda, yangın başladığını haber vererek kullanıcıları uyarmak ve söndürme sistemlerini harekete geçirmek

Kaçış: Yapı içerisinde ve çevresinde bulunan kullanıcıları duman, zehirli gazlar ve sıcaklıktan etkilenmeden güvenli bölgelere ulaştırmak

Zapt etme: Yangını başladığı mahalde, mümkün olduğunca küçük alanlarda sınırlayarak yapı içerisinde serbestçe yayılmasını önlemek

Söndürme: Yangın çıktıktan sonra tehlikeyi en az zararla atlatabilmek için yangının hemen söndürülmesini sağlamak

Tehlike; insanların yaralanması, sağlığının bozulması veya bunların gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlemdir. Risk ise tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimidir.

Binalarda yangın ve yan ürünlerin yayılmasına olanak veren yatay ve düşey bağlantılar:

Yatay Bağlantılar: Koridorlar, mekânlar arası geçişler, asma tavanlar, yükseltilmiş döşemeler, mekanlar arası geçişler, çatı ve bodrum katları, tüm boru bağlantıları

Düşey Bağlantılar: Merdiven kovaları, asansör boşlukları, tesisat akanları ve şaftları, havalandırma boşlukları/bacaları, aydınlık boşlukları, tüm bacalar/şaftlar, dilatasyon derzleri, giydirme cephe birleşim noktaları, atriumlar ve galeriler

Risk bölgelerinin belirlenmesinde bina işlevi/fonksiyonu, nüfus yoğunluğu, bina yoğunluğu, yol/trafik durumu, yangın yükü ve özel riskler irdelenmelidir. Risk Bölgesi (çok riskli): Büyük ticarethaneler, mağazalar, oteller, büyük bürolar ve idari yapılar, kongre-fuar salonlarının bulunduğu şehir merkezleri, limanlar, antrepo bölgeleri, hava alanları ve tünellerdir.

Risk bölgelerinin belirlenmesinde bina işlevi/fonksiyonu, nüfus yoğunluğu, bina yoğunluğu, yol/trafik durumu, yangın yükü ve özel riskler irdelenmelidir. Risk Bölgesi (az riskli): Seyrek düzenli konutlar ve ticari amaçlı yapılar, az katlı toplu konutlardır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığının istatistik sonuçlarına göre 2018 yılı Temmuz ayı sonu itibarıyla İstanbul’da; 2.968 konut, 96 fabrika, 4.462 diğer bina, 956 araç, 1.382 ot, 2.376 çöp, 39 orman/fundalık yangınına müdahale edilmiştir. Yine 2013-2017 döneminde meydana gelen yangınların ortalaması göz önüne alındığında her yıl meydana gelen yangınların yaklaşık %21,2’sini konut, %0,6’sını fabrika, %32,8’ini diğer bina, %6,8’ini araç, %18,7’sini ot, %19,3’ünü çöp ve %0,6’sını ise orman/fundalık yangınları oluşturmaktadır. Yapısal yangınlarda 96 fabrika ile en az yangın sayısını göstermiştir.

Bir yangına müdahale süresi (response time) yangın olaylarının sonuçları açısından son derece önemlidir. İlk müdahale süresi; acil çağrının alınması, acil çağrının yorumlanması, istasyondan hareket, ulaşım süresi ve olaya müdahaleye hazırlık süreçlerini kapsamaktadır. Bu zaman dilimleri içerisinde ulaşım süresi dışındaki tüm dilimler iyi eğitimli ve görev bilinci yüksek personel ile en iyi değere ulaştırılabilir.

Olay Ağacı Analiz Yöntemi (Event Tree Analysis-ETA): Başlangıçta seçilmiş olan olayın meydana gelmesinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçların akışını diyagram ile gösteren bir yöntemdir. Hata ağacı analizinden farklı olarak tümevarımlı mantığı kullanmaktadır. Olay öncesi ve sonrası durumu gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. Yangın güvenliğinde güvenlik önlemlerine doğru ilerleyen olayların olası gidişatını izlemek için kullanılmaktadır. Olay ağacı analiz yönteminde, her bir güvenlik bariyerinin başarılı ya da başarısız olma olasılıkları kullanılarak her bir olay için olasılık belirlenmektedir.

Orta Düzeydeki Riskler (Skor:8-9-10-12): Belirlenen risk kabul edilebilir seviyeye düşürülünceye kadar, alternatifler kontrollü biçimde kullanılabilir. Çözüm sırası 3. önceliklidir.

Ön Tehlike Analiz Yöntemi (PHA-Preliminary Hazard Analysis): Ön tehlike analiz yöntemi; hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığı ve hangi tür analiz yönteminin uygulanması gerektiğini belirleyen, daha detaylı analiz çalışmalarına veri oluşturan, hızlı bir şekilde hazırlanabilen nitel risk değerlendirme yöntemidir. Bu yöntemde önce tehlikeler tanımlanır, sonra ayrı ayrı çözümler bulunur. Tanımlanan çözümler sıklık/sonuç diyagramı ile sıraya konulur. Bu analizden çıkan sonuç hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığını ve hangi analiz metotlarının uygulanması gerektiğini belirlemektedir. Belirlenen potansiyel tehlikelerin “Ön Tehlike Analizi Risk Derecelendirme ve Seçim Diyagramı” kullanılarak frekansı ve şiddetine göre risk skoru saptanır. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus şiddetin “felakete yol açan”, “tehlikeli”, “marjinal” ve “önemsiz” olarak değerlendirilmesidir.

Yeni planlanan kentsel alanlarda bitişik nizam olarak düzenlenen imar adalarının uzunluğu 75 m ile sınırlandırılmıştır.  Uzunluğu 75 m’ den fazla olan bitişik nizam yapı adalarında, yangına karşı güvenliğe ve erişim kontrolüne ilişkin ilave düzenlemeler yapılmak zorundadır.

Kentsel donatılar: Güç iletme hatları, aydınlatma elemanları, reklam ve/veya bilgilendirme panoları, yönlendirme işaretleri, trafik düzenlemeleri adına konulan babalar, oturma birimleri, büfeler, çeşmeler vs. gibi kentsel donatılar yangın araçlarının yapıya yaklaşımını engelleyebilen ögelerdir.

Aynı madde kapsamında itfaiye araçlarının binaya yaklaşabildiği son sınırdan binanın dış cephesindeki herhangi bir noktasına olan yatay uzaklığın en çok 45 m olabileceği belirtilmiştir.