İMMUNOHİSTOKİMYASAL VE MOLEKÜLER YÖNTEMLER

Hücre ve dokularda yer alan endojen ve/veya ekzojen immunojenik yapıdaki maddelerin, özel yöntemlerle hazırlanmış işaretli antikorlar aracılığıyla ışık, floresans ve/veya elektron mikroskopta saptanmasına “immunohistokimya” denilmektedir.

Organizmada immun yanıt oluflturabilen ve bunun sonucunda kendilerine karşı özel antikor şekillendirebilen maddelere antijen veya immunojen denir.

Endojen antijenler

İdiopatik hastalık: Neden oluştuğu tam olarak bilinmeyen hastalıklardır.

Hibridom: Plazma hücrelerinin B lenfositlerden köken alan myeloma hücreleri ile kaynaşması sonucu oluşan yapılardır ve görevleri antikor üretmektir.

Uygun şekilde hazırlanmış olan antikorlardan bozulmadan aylarca hatta yıllarca yararlanmak olasıdır. Bunun için özellikle ticari olanlarda ürün kullanım kılavuzunda belirtilen uyarı ya da kurallara dikkat edilerek antikorun kullanılması ve saklanması gerekir.

Primer Antikor: Aranan antijene karşı kullanılan spesifik antikordur.

Sekonder Antikor: Primer antikorun enzim kompleksine bağlanmasını sağlayan antikordur. Primer antikor, hangi hayvan türüne göre hazırlanmışsa sekonder antikor bu hayvanın IgG’sine karşı başka bir hayvan türünden elde edilmesi gerekir.

Direkt ve indirekt immonuperoksidaz boyama yöntemi olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Hücrelerdeki genetik bilgi, her bir hücre çekirdeğinde bulunan DNA ile kodlanır. DNA, linear şekilde dizilmiş iki nükleotid zincirinin oluşturduğu çift sarmallı bir moleküldür. Her bir nükleotid fosforize olmuş şeker ve bir azotlu bazdan oluşmuştur. Bazlar Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (S)’dir. Bu dört baz ile genetik bilgi kodlanır. DNA sarmalı oluşturulurken her bir zincirdeki baz, özel bir baz ile birleşerek yani A-T; S-G şeklinde bağlanarak heliks şeklindeki sarmalı oluştururlar.

Özellikle moleküler patolojide taze veya dondurulmuş doku, FTPB (formalinde tespit edilmiş, parafinde bloklanmış), taze ya da tespit edilmiş iğne biyopsisi örnekleri, kan, kemikiliği ve yanak sıvapları tercih edilmektedir.

Sekans:Ayn olayda rol oynayan maddelerin belirli sayıda elementinin ön belirlemeli bir sıra izlemesidir.

Taşıyıcı RNA (tRNA): Uygun aminoasiti bağlayarak, ribozoma getirir. Taşıdığı üç nükleotidlik gruba antikodon denir.

Ribozomal RNA (rRNA): Yapısal RNA olup ribozomun yapısına katılırlar.

Mesajcı RNA (mRNA): DNA’dan şifreleri alarak protein sentezine kalıplık yapar. mRNA’daki her üç nükleotidlik gruba kodon denir. Her kodon ribozoma aminoasit gelmesini sağlar.

Germline Hücre: Vücudun tüm hücrelerinde olabilir.

Somatik Hücre: Bir canlıda eşey hücreleri dışındaki bütün hücrelere verilen isimdir.

İn vitro: Vücuttan çıkarılıp tüp içinde laboratuar ortamında gerçekleştirilen biyolojik çalışmalar ya da olaylardır. Karşıtı “in vivo”dur.

Belirli bir DNA dizisinin in vitro olarak hızlı, peşpeşe ve çift yönlü çoğaltılmasına “polimeraz zincir reaksiyonu (polymerase chain reaction-PCR)” denir. Bu teknik sayesinde bilinen DNA parçası, milyarlarca kez kopyalanabilir.

Amplikon: PCR ürünüdür;amplifikasyon teknikleri kullanılarak sentezlenmiş DNA parçalarıdır.

Reverse Transcriptase: Normal hücrede oluflan›nkinin tersi bir işlemle, RNA zinciri üzerine bir DNA zincirinin transkripsiyonunu
sağlayan bir enzimdir.

Transkripsiyon: Kalıp DNA’nın, mRNA’ya dönüşmesidir.

İn situ: Latince bir kelime olup orijinal, yerinde anlamını taşır.

Dizisi bilinmeyen bir DNA bölgesindeki nükleotidlerin dizilimin belirlenmesi işlemidir. Genlerde meydana gelen bazı nükleotid değişimleri çeşitli kalıtsal hastalıklara neden olur. Hastalığa sebep olan gen bölgesi sekans analizi tekniği ile taranarak mutasyonun gen üzerindeki yeri tespit edilir. Otomatize sekans analizatörleri sırasıyla nükleotidleri saptar ve bunları “sekans elektrohelogramlar›” ile gösterir.