TEMEL VETERİNER PATOLOJİ - Deneme Sınavı - 14

Kollagen üreten fibroblastik
hücrelerden (bağ dokusundan) oluşan tümör fibroma, kıkırdak dokusu hücrelerinden oluşan tümör kondroma, kemik dokusu hücrelerinden oluşan tümör osteoma; derinin çok katlı yassı epitelinde gelişen tümör papilloma, bez epitelinden gelişen tümör adenoma diye adlandırılır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Katrandaki karsinojen maddelerin hidrokarbonlar olduğu anlaşılmıştır. İzole edilenler 1,2-benzantrasen; 1,2,5,6-dibenzantrasen; 9,10-dimetil-1,2-
benzantrasen ve 3,4-benzipiren’dir. Bu grupta, doğada en çok karşılaşılan kanserojen 3,4-benzipiren’dir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Deride şekillenen papillomatozis olguları genellikle kendiliğinden iyileşir. Deneysel olaylarda 9 ay, doğal olgularda 5 ay sonra regresyon gelişir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Lipom; yağ dokusu hücrelerinden (liposit) köken alan iyi huylu tümördür. Doğru cevap B seçeneğidir.

Myom; kas dokusu tümörlerine genel olarak bu ad verilir. Myomlar düz kaslardan köken almışsa leiomyom, çizgili kaslardan köken almışsa da rhabdomyom
adı verilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kondrom; kıkırdak dokusunun iyi huylu tümörüne bu ad verilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Damar dokusunun tümörlerine genel olarak “Angiom” adı verilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Normal köpek hücreleri 78 kromozom içermektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ölüm öncesi dolaşımın zayıflaması sonucu beynin kansız kalmasıyla şekillenen can çekişme haline agoni denir.

Rejenerasyon: Kaybedilen dokunun yerine aynı tip dokunun gelmesidir. Onarım: Daha genel bir terimdir ve hem rejenerasyon hem de bağ doku ile kaybedilen bir dokunun yerinin doldurulmasını açıklar. iyileşme: Tam bir tanım olmamakla birlikte, doku bütünlüğünün devam ettirilmesi eski haline döndürülmesi için gereken bütün yolları -kaybın bağ dokusu ile doldurulması ve rejenerasyon dahil bünyesinde taşır. Yangısal bir yanıtta istenen ve hedeflenen sonuç, zedelenmiş dokunun iyileşmesi ve onarımıdır. Zedelenmeyi izleyen iyileşme bütün hayvan âleminde ve bitkilerde görülen bir süreç ve işlemdir. Gelişimin alt basamaklarında olan canlılarda iyileşme daha çok doku rejenerasyonu halinde olmaktadır. Örneğin solucanlarda ve denizyıldızlarında kopmuş gövde veya kollar tekrar yeniden şekillenmektedir. ‹nsan ve hayvanlarda ise organ rejenerasyonu yoktur. Memelilerde, rejenerasyon görülürse de, genelde zedelenmiş hücre ve dokular daha az özelleşmiş bağ doku ile doldurulurlar ve bu nedenledir ki çok hafif zedelenmeler bile çoğu zaman nedbe dokusu oluşumu ile sonuçlanır. Tam gelişmemiş bağışıklık sistemine sahip olan memeli fötuslarında nedbe dokusu olmaksızın iyileşmenin görülmesi, rejenerasyon ile fibrotik iyileşme arasındaki dönüşümde immun sistemin rol oynadığını düşündürmektedir. Herhangi bir dokudaki iyileşme ve onarım sürecinin sonucu dokuyu oluşturan hücrelerin yapısına, zedelenme sürecine ve sürecin doku bütünlüğünü ne kadar etkilediğine bağlıdır.

Labil Hücreler: Sürekli bölünen, rejeneratif kapasitelerini koruyan hücrelerdir. Yaşam boyunca, normal fizyolojik koşullarda, süratli sayılabilecek bir hızda çoğalırlar. Bu hücreler, deri ve sindirim kanalı gibi yüzey yerleşimli hücreler ile kemik iliği ve lenfoid seri hücreleridir; bunların günlük işlevler sırasındaki kaybını çoğalarak kapatırlar.

Stabil Hücreler: Erişkin bir canlıda oldukça düşük bir dönüşüm kapasitesindeki durağan hücrelerdir; genellikle G0 evresinde bekleyen, çeşitli uyarımlar veya zedelenmeler karşısında süratli bölünebilen hücrelerdir. Bu hücreler de çoğaldıkları zaman yıkımlanmış dokuyu eski normal haline koyma yeteneğindeki hücrelerdir. Böbrek tubul ve karaciğer epitel hücreleri, tükürük bezi epitel hücreleri, fibroblastlar, damar endotel hücreleri, düz kas hücreleri bu tip hücrelerdir.

Dezmoplazi: Fibröz dokunun şekillenmesi ve gelişmesi demektir.

Damarsal zedelenmenin 24 saat sonrasında, yara iyileşmesinin yangısal evresi (akut yangı) başlar ve süreç enfeksiyon, travma veya di¤er zarar verici nedenler ile bozulmadıkça, 96 saat içinde tamamlanır. Bu evrede nötrofiller ve makrofajlar, doku zedelenmesi sonucunda geride kalan hücre ve doku kalıntılarını parçalayıcı enzimleri ile yıkımlar ve uzaklaştırırlar (yaranın debridementi-tımarı-temizlenmesi). Bu arada, makrofajlar yara bölgesini, granulasyon dokusu oluşumuna hazırlamak için çeşitli kemotaktik ve büyüme faktörlerini-aracılarını salgılarlar.

Hemostazis; bir pıhtılaşma problemi olmadıkça, zedelenmeyi hemen izleyerek şekillenir. Zedelenmenin başlangıç aşamasında zedelenmeye karşı damarlarda gelişen kasılma (kontraksiyon) ile sağlanır. Ancak bu geçici bir durumdur ve kesilmiş olan damarların gevşemesi, trombositler müdahale etmezler ise, ek bir kanamaya yol açar. Damarsal zedelenmenin 24 saat sonrasında, yara iyileşmesinin yangısal evresi (akut yangı) başlar ve süreç enfeksiyon, travma veya diğer zarar verici nedenler ile bozulmadıkça, 96 saat içinde tamamlanır. Bu evrede nötrofiller ve makrofajlar, doku zedelenmesi sonucunda geride kalan hücre ve doku kalıntılarını parçalayıcı enzimleri ile yıkımlar ve uzaklaştırırlar (yaranın debridementi-tımarı-temizlenmesi). Bu arada, makrofajlar yara bölgesini, granulasyon dokusu oluşumuna hazırlamak için çeşitli kemotaktik ve büyüme faktörlerini-aracılarını salgılarlar. Proliferasyon-çoğalma fazı; zedelenmeden yaklaşık 4 gün sonra başlar ve yaranın büyüklüğüne göre, 3-4 hafta veya daha uzun sürer. Bu evre, zedelenmiş dokuya normal yapısal ve işlevsel halini tekrar kazandırmak üzere, yeni endotel hücrelerinin (angiogenezis) ve epitel hücrelerinin (epitelizasyon) ve bağ doku stromasının (fibroplazi/dezmoplazi) oluşturulması ile karakterize edilir. Yeniden modelleme-şekillendirme (olgunlaşma-maturasyon ve kasılma-kontraksiyon); fazı zedelenmeyi izleyen yaklaşık 3-4 hafta sonra, ancak iyileşmenin yangısal ve çoğalma fazının başarı ile tamamlanmasını sonra başlar. Bu evre genç bağ dokusu ile granulasyon dokusunun yeniden şekillendirilmesi ve bu genç bağ dokusunun hücre dışı kollajen oluşumu ile olgun bağ dokusu haline dönüştürülmesini kapsar. Yeniden modelleme 2 yıl veya daha uzun bir süre devam edebilir.

Trombosit Kökenli Büyüme Faktörleri(Platelet-Derived Growth Factors-PDGF): Trombosit, makrofaj, endotel hücresi, düz kas hücreleri tarafından üretilir. Fibroblast gibi mezenkimal stromal hücreler için mitoz doğurucudurlar. Fibroblastlar, nötrofiller ve makrofajlar için kimyasal çekicidirler. Bu hücreleri ve angiogenezisi uyarır. Fibroblast Büyüme Faktörü (Fibroblast Growth Factor- FGF): Makrofaj, düz kas hücreleri, epidermis tarafından sentezlenir. Damar oluşumunu (angiogenezis), yeni kan damarlarının büyümesini (neovaskularizasyon) uyarır, makrofajlar için kemotaktiktir. Epidermal Büyüme Faktörü (Epidermal Growth Factor-EGF): Trombositler tarafından sentezlenir. Epitel hücreleri için güçlü bir uyarıcıdır. Endotel ve fibroblastları da uyarır, angiogeneziste rol oynar Vasküler Endotelial Büyüme Faktörü (Vascular Endothelial Growth FactorVEGF): Makrofaj ve epidermis tarafından salınır. Angiogenezisin en önemli uyaranıdır. Endotel hücrelerinde, alıcıları bulunur; güçlü bir mitoz doğurucudur, damar geçirgenliğini artırır.

Derideki kesi kenarları uygun şekilde karşı karşıya gelmediği hallerde olur. Bu gibi yaralarda bağ doku gelişi güzel sentezlenir ve düzenlenir. ‹yileşme gelişiminde de çok az organizasyon görülür ya da hiç yoktur. Buna rağmen, bağ doku yüzeysel ve derin dermisteki boşluğu, kaybı doldurur. ‹yileşmedeki organizasyon bozukluğu yarayı yüzeyde kaplamaya çalışan epitellerin de çoğalmasını yavaşlatır, engeller; keza yarada uygun-düzenli bir şekilde ESM yayılması da aksar. Ek olarak, yeni fibröz doku eklentilerden (kıl kökü, yağ ve ter bezi) yoksun olacaktır. Bazı olgularda, fibröz bağ dokusu granulasyon dokusuna dönüşebilir. Bu durumda, fibroblastlar yeni şekillenen kapillar damarlara dik olarak dizilirler ve yeni şekillenmiş kapillar damarların da uzun ekseni deri yüzeyine dik olarak gelişir. Granulasyon dokusunun gerilmeye karşı direnç gücü azdır, lezyonlar yırtılabilir ve parçalanabilir. Dolayısı ile ikinci derecede iyileşme tipinde yara bölgesi ülserli vaziyette kalabilir, kıldan yoksundur ve kimi olgularda, özellikle irkiltilere bağlı olarak, fibröz bağ dokusu sürekli çoğalmaya devam eder ve deri yüzeyinden dışarı hiperplastik nedbe dokusu olarak taşar.

Birinci derecede iyileşme, yabancı cisim, enfeksiyon etkenleri gibi etmenler ile bulaşık olmayan bir yaranın, kesi kenarları (yara dudakları) birbirlerine dikiş veya bant ile yakın şekilde bir araya getirilir ise 2-3 günde oluşur. Bu sürede kanama, plazma proteinleri ile yaradaki hücre kalıntıları makrofajlar tarafından fagosite edilir ve temizlenir; yeni kan damarları tomurcuklanır, oluşur ve lezyon içine doğru büyür. Yara kenarlarının karşı karşıya gelen yüzlerindeki boşluğu doldurmak için de ESM sentezlenir. Haftalar alabilen bir süreçte, dermisteki bu sıkı bağlantı, sürekli bir olgunlaşma gelişimi gösteren kollajen iplikleriyle kaplanır. Bu şekilde de yara iyileşmesini takiben, deri normale yakın bir şekilde gerilime dayanma gücünü kazanır. Eş zamanlı olarak, çok katlı yassı epitelin bazal hücreleri hiperplazi göstererek boşluğu 3-5 günde kapatır. Bu tipteki onarım çok az bir yara izi bırakır, istisnai olarak yüzeysel dermiste hafif bir fibrozis ve deri eklentilerinin (kıl kökleri, ter ve yağ bezleri) yara bölgesinden kaybı olabilir. Yara bölgesindeki derinin gerilme güçlerine direnci hemen hemen çevre dokulardakine yakındır.

Mikroorganizmalar›n Boyas›
a) Gram-Weigert Boyas›
Tespit: %10’luk tamponlu nötral formalin.
Bloklama: 5 μm parafin kesitler.
Boyama Solüsyonunun Haz›rlanmas›:
Eozin Solüsyonu; 1.0 gr eozin Y 100.0 ml distile suda çözdürülür.
Saf Jansiyan Moru (Sterling gentian violet) Solüsyonu; 2.0 ml anilin ya¤› (aniline
oil) 88.0 ml distile su ile kar›flt›r›l›r, filtre edilir ve üzerine 5.0 gr kristal violet (gentian violet- jansiyan moru) eklenip çözündürülerek 10.0 ml %95’lik alkol eklenir ve
iyice kar›flmas› sa¤lan›r. Bu solüsyon en fazla bir ay kullan›labilir.
Gram ‹odin Solüsyonu; 300.0 ml distile suda 2.0 gr potasyum iodide çözündürüldükten sonra 1.0 gr iodine kristali kolayca ilave edilebilir (eritilebilir).
Boyama ‹fllemi:
1. Ksilol (iki kez en az 2-3 dakika), saf alkol, %95’lik alkol, %70’lik alkol serilerinden, geçirilir ve parafinden kurtar›l›r ve distile suda y›kan›r.
2. Eozin solüsyonunda 5 dakika boyan›r.
3. Suda çalkalan›r.
4. Saf jansiyan moru (sterling gentian violet) solüsyonunda 10 dakika boyan›r.
5. Gram iodin solüsyonunda y›kan›p temizlendikten sonra 3 dakika tutulur.
6. Filtre ka¤›d› ile çevredeki lekeler temizlenir.
7. Boyanma reaksiyonunu durdurmak amac›yla, eflit oranlarda kar›flt›r›lm›fl
olan anilin ya¤› ve ksilol kar›fl›m›nda dald›r›l›r.
8. Ksilolden geçirilerek fleffaflaflt›r›l›r ve kapat›l›r.
Sonuçlar:
Gram-pozitif bakteri ve mantar: Mor. ; Gram-negatif organizmler: Genellikle boya almaz.
Fibrin: Mavi-siyah.
b) Ziehl-Neelsen Boyas›
Tespit: Genel bir tespit solüsyonu.
Bloklama: 5 μm parafin kesitler.
Boyama Solüsyonunun Haz›rlanmas›:
Karbol Fuksin(carbol fuchsin) Solüsyonu; 2.5 ml fenol (%5’lik sol., Phenol - Carbolik acid-C6H5OH) eriyi¤i, 5.0 ml saf alkol, 0.5 gr bazik fuksin 50.0 ml distile su içinde kar›flt›r›larak oda ›s›s›nda saklan›r. Kullan›laca¤› zaman filtre edilerek kullan›l›r.

%1’lik Asit-alkol; 1.0 ml yo¤un hidroklorik asit ile 99.0 ml %70’lik alkol yavaflça
kar›flt›r›l›r.
Metilen Mavisi Çal›flma Solüsyonu; 0.5 gr metilen mavisi, 0.5 ml yo¤un hidroklorik
asit ve 100.0 ml musluk suyu yavafl ve dikkatlice kar›flt›r›larak eritilir.
Boyama ‹fllemi:
1. Ksilol (iki kez en az 2-3 dakika), saf alkol, %95’lik alkol, %70’lik alkol serilerinden, geçirilir ve parafinden kurtar›l›r ve distile suda y›kan›r.
2. Karbol fuksin (filtre edilmifl) solüsyonunda 10 dakika boyan›r.
3. Çeflme suyunda iyice çalkalan›r.
4. %1’lik asit-alkolde, kesitler soluk pembe oluncaya kadar, rengi aç›l›r.
5. Akarsuda 8 dakika y›kan›r.
6. Metilen mavisi çal›flma solüsyonunda 15 saniye boyan›r. (Kesitler soluk mavi olmal›d›r, afl›r› boyanmamas›na özen gösterilmelidir)
7. Önce çeflme suyunda, sonra distile suda y›kan›r.
8. %95’lik alkol, saf alkol ve ksilolden (her birinden 2’fler kez ve en az 2 dakika) geçirilerek fleffaflaflt›r›l›r ve kapat›l›r.
Sonuçlar:
Asit-fast bakteriler: Parlak k›rm›z›; Alyuvarlar (erythrocyte): Sar›ms›-turuncu. ;
Di¤er doku elemanlar›: Soluk mavi.
c) Gridley Mantar Boyas›
Tespit: Genel bir tespit solüsyonu.
Bloklama: 5 μm parafin kesitler.
Boyama Solüsyonunun Haz›rlanmas›:
Kromik Asit Solüsyonu; 4.0 gr kromik asit 100.0 ml distile su ile kar›flt›r›l›r.
Schiff Ay›rac›; Kaynamakta olan 200.0 ml distile su içine alev almamas›na dikkat
ederek 1.0 gr basik fuksin ilave edilir. Fuksin iyice çözündükten sonra so¤utulur
ve filtre edilir. Üzerine 2.0 gr sodium metabisulfite (Na2S2O2) ve 10 ml normal hidroklorik asit (1/N HCl) yavaflça ilave edilir. 24 saat içinde rengi aç›ld›ktan sonra
üzerine 0.5 gr aktif karbon (Norit) ilave edilir, bir dakika çalkalan›r ve filtre edilir.
Elde edilen filtrat renksizdir ve buzdolab›nda saklanmal›d›r.
Sulfüroz (sulfurous) Solüsyonu; 6.0 ml %10’luk sodium metabisulfite (Na2S2O2)(10
gr Na2S2O2 / 100.0 ml distile su) 100.0 ml distile su ile kar›flt›r›l›p üzerine 5.0 ml
normal hidroklorik asit (1/N HCl) yavaflça ilave edilir.
Aldehid Fuksin Solüsyonu; 1.0 gr basik fuksin 200.0 ml %70’lik alkolde eritilerek
üzerine 2.0 ml paraldehit ve 2.0 ml yo¤un hidroklorik asit dikkatlice ilave edilir.
Bu solüsyon 3 gün oda ›s›s›nda bekletilerek renginin koyu maviye dönmesi beklenir. Buzdolab›nda saklan›r. Kullan›laca¤› zaman oda ›s›s›na getirilip filtre edilir ve
kullan›l›r.
Metanil Sar› Solüsyonu; 0.25 gr metanil sar› 100.0 ml distile suda eritilip üzerine 2
damla glasial asetik asit ilave edilir.
Boyama ‹fllemi:
1. Ksilol (iki kez en az 2-3 dakika), saf alkol, %95’lik alkol, %70’lik alkol serilerinden, geçirilir ve parafinden kurtar›l›r ve distile suda y›kan›r.
2. %4’lük kromik asit solüsyonunda 1 saat tutulur.
3. Akarsuda 5 dakika y›kan›r.
4. Schiff ay›rac›nda 15 dakika tutulur.
5. Sulfüroz asit solüsyonunda her biri 1.5 dakika olmak üzere 3 kez çalkalan›r.
6. Akarsuda 15 dakika y›kan›r.

Başlangıçta normal devam etmekte olan yaralarda bile görülebilir. Çok fazla miktarda kollajen birikimi yarada tümör benzeri yumrulaşmalara-taşkınlaşmalara neden olur ve keloid adını alır. ‹nsanlarda ve çoğunlukla, travma sonu oluşur. Taşkın granulasyon dokusu, fibroblastların ve kollajenin çok fazla üremesi ve buna bağlı olarak yara kenarlarından dışarı taşması durumudur; bu şekilde epitelizasyon da engellenmiş olur. Atlarda bacakların alt kısımlarında görülür.