TEMEL VETERİNER PATOLOJİ - Deneme Sınavı - 17

Doğmasal (konjenital) olarak doku ve organların küçük görülmesidir. Morfolojik yönden atrofiye benzese de atrofi tanımına girmez. Çünkü gelişimini tamamlamış bir organ veya dokunun sonradan küçülmesi değildir. Doğru cevap E'dir.

Hipertrofi, organ ve dokuların büyümesidir. Atrofinin tersi olan bu durum ya o organ ve dokudaki hücrelerin hacimce artmasından ya da hücresel çoğalmasından ileri gelir. Haliyle böyle organ hacim ve ağırlıkça artar. Doğru cevap D'dir.

Olgunlaşmış dokudaki hücrelerin embriyonal kökeni aynı olan bir başka hücre tipine dönmesi olayıdır. Dönüşüm daima aynı dokunun farklı hücreleri arasında olur. Örneğin tek katlı bez epitelleri çok katlı yassı epitele, çok katlı mukoza epiteli çok katlı keratinize deri epiteline; mezenşimal kökenli kas hücreleri aynı kökten gelen kıkırdak kemik dokusu hücrelerine dönebilir. Ancak epitel dokusu hücrelerinin mezenşimal dokuya dönmesi mümkün değildir. Doğru cevap A'dır.

Zedelenme; etkinin tipi, şiddeti, süresi, etkilenen canlının türü, doku ve hücrelerin tipi gibi pek çok faktöre bağlıdır. Dolayısıyla aynı etkinin bulguları olaydan olaya farklıdır. Yapısal bir değişiklik şekillenmemişse bulgular gözle görülmez. Böyleleri örneğin, yalnız immunolojik, biyokimyasal analizlerle saptanır; gen mutasyonuna bağlı olanlar kapsamlı testler ile ortaya konulur. Bir kısmı ise böyle başlayıp hücrede, hücreler arası dokuda ve sonuçta da o organda yapısal değişiklik meydana getirir. Bu durumda hücrenin çeşitli yapısal ve fonksiyonel değişikliklerin oluştuğu patomorfolojiden söz edilir. Doğru cevap D'dir.

Zedelenmeden ilk etkilen hücre kısmı hücre zarıdır. Zarda bulunan birtakım mekanizmalarla (sodyum-potasyum pompası) hücreye su giriş çıkışı kontrol edilir ve hücredeki ozmotik basınç dengede kalır. Ozmotik basınç, farklı yoğunluktaki iki sıvıyı ayıran, yarı geçirgen bir zardan sıvı geçişini sağlayan basınçtır.

Alınan maddelerin yeniden sentezine, yıkımına, zararsız hale getirilmesine, taşınmasına, atılmasına ve enerjiye dönüştürülmesine ilişkin vücutta sürekli oluşan kimyasal reaksiyonlara metabolizma denir. Doğru cevap A'dır.

Vücutta oluşan zararlı zehirli maddelerle vücudun kendi kendini zehirlemesine otointoksikasyon denir. Özellikle cıva, kurşun gibi ağır metaller ile zehirli bitkiler ve uygun olmayan şekilde alınan ilaçlarla zehirlenmeler; yakıcı asit ve bazlar bu gruptadır. Hücre ve dokuların yıkım ürünlerinden veya böbrek hastalıklarında oluşan ürenin kana karışmasından ileri gelen otointoksikasyonlar bir başka nedendir.

Vücudun bağışıklığının kaybolmasıyla kendine karşı belirli bölgelerde otoantikorlar ve bağışık yanıt oluşmasıyla meydana gelen hastalıklara otoimmun hastalıklar denir. Otoimmun hastalıkların nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Bir virüs enfeksiyonu sırasında ya da bazı ilaçlarla sağaltımdan sonra ya da yaşlanma sonucu meydana gelebilir. Hastalık oluşturan bileşen bazen yaygın olur ve belirtiler yaygın şekilde ortaya çıkar. Bazen de bir veya birkaç organda yerleşir ve sadece bunlarda birincil bozukluk olur. Otoimmun hastalıkların oluşmasında genetik yatkınlığın da katkısı vardır. Doğru cevap C'dir.

Kaşeksi (zayıflık); açlık, yetersiz beslenmeyle oluşur. Besinlerin bağırsaktan emilememesi, bozuk sindirim, tümöral veya kronik paraziter hastalıklar belli başlı sebebidir. Yağ dokuları azalır, vücut ağırlığı düşer. İleri kaşeksilerde deri incelip buruşur, kemik çıkıntıları belirginleşir; kaslar soluk ve atrofiktir. Kalp ve böbrek çevresindeki yağ dokusu kaybolur; sulu, jelatin benzeri görünüm alır. Bu görünüm seröz atrofi; yağın boşalıp dokunun sulu görülmesinden dolayı da ödema eksvakuo olarak tanımlanır. Doğru cevap E'dir.

Organizmada immün yanıt oluşturabilen ve bunun sonucunda kendilerine karşı özel antikor şekillendirebilen maddelere antijen veya immünojen denir. Genellikle bu maddeler protein, glikoprotein ya da lipoprotein yapısındadırlar.

İmmünolojik yanıtta T ve B lenfositler en önemli role sahip hücrelerdir. T lenfositler antijene karşı lenfokin salgılayarak doku düzeyinde; B lenfositler ise immünglobulin (Ig) adı verilen bir grup protein salgılayarak sistemik immün yanıt oluştururlar. Antijene karşı immün sistem tarafından oluşturulmuş olan Ig yapısındaki tüm bu maddelere antikor denir.

Birinci aşama (denatürasyon); DNA yapısını bozma (denatürasyon) aşamasıdır. Bu amaçla karışımı yüksek ısıda (94-97°C arasında 15-60 sn) ısıtılır ve çift sarmal ayrı ayrı tek zincir haline döner. DNA içeren bir çözeltide, yüksek sıcaklıkta bazlar arasındaki hidrojen bağları kopar ve çift sarmal “termal denatürasyon” açılır.

İkinci aşama (annealing); bağlanma dönemidir. Kalıp nükleik asit ipliklerinin eşleşerek çift iplikli molekül oluşturmasıdır. Denatürasyon sonrasında ortam ısısı (47-60°C arasında 30-60 sn) düşürülür ve düşük ısıda primerler, tek zincirli DNA üzerinde kendi ile eşleşen sekanslarla bağlanırlar.

Üçüncü aşama; uzama dönemidir. DNA polimeraz enzimi etkisiyle (72°C’de, 30 sn ile 3 dakika), tamamlayıcı DNA zincirinin uzatılması işlemidir.

İn vitro nükleik asit amplifikasyonu için başlangıç materyali olarak kullanılan, mRNA ve viral RNA gibi RNA hedef dizilerinden, yararlanılan modifiye (kısmen değiştirilmiş) PCR yöntemidir. 1970’lerde retroviral reverse transcriptase’ın bulunması bu yöntemin yapılabilirliğini sağlamıştır. Bu yöntemde reverse transkriptase enzimi aracılığıyla izole edilmiş mRNA, tamamlayıcı DNA (cDNA) molekülüne çevrilmektedir. Elde edilen cDNA, PCR amplifikasyonu için kullanılır. Ayrı ayrı iki aşama halinde uygulanan RT-PCR daha hassas; tek aşamalı ise daha az bulaşma riski taşır.

Real time PCR, klasik PCR esasına dayalıdır, ancak reaksiyon devam ederken gerçek zamanda PCR ürünü saptanır ve ölçülür. Tüm PCR bileşenlerinin yanı sıra PCR amplikonlarını görmek için floresansla işaretli moleküllerden yararlanılır. PCR süresince, amplifikasyon sonrası açığa çıkan PCR ürünlerinin miktarı ile orantılı olarak artan floresans ışıldamasının şiddetinin ölçümüne dayanır.

Multiple PCR, farklı hedef DNA sekanslarına özgü çok sayıda primer çifti kullanarak gerçekleştirilen modifiye Real time PCR’dır. Bu yöntemde kısa sürede çok sayıda hedef bölge amplifikasyonu gerçekleştirilebilmektedir.

Farklı primerler kullanarak iki kez amplifikasyon işleminin uygulanmasından ibaret PCR yöntemidir. İlk amplifikasyonda elde edilen ürün, ikinci PCR için kalıp olarak kullanılır ve kullanılan ikinci primer takımı diziye özgüdür.

İn situ PCR yönteminde aranılan DNA veya mRNA’nın PCR’ın temel prensiplerinden hareketle doku veya hücre kültüründe hücre yapısının korunarak çoğaltılması ve oluşan ürünlerin görünülür bir hale getirilmesini kapsar. Parafinde bloklanmış dokular direkt bu yönteme uyarlanmıştır.

Patoloji Anabilim Dalı temel bilimler ile klinik bilimleri birbirine bağlayan bir köprü görevini
üstlenir.