TEMEL VETERİNER PATOLOJİ - Deneme Sınavı - 16

Ultrastrukturel düzeyde meydana gelen değişikliklerin görülebilmesi için elektron
mikroskobu gereklidir.

Patoloji Anabilim Dalı içinde bitkilerle ilgili patolojik durumları inceleyen kısım fitopatolojidir.

İmmunstimulan etkili maddeler patoloji laboratuvarlarında zararlara sebep etkilerden birisi değildir.

Kloroform, toluen, ksilen gibi kimyasal maddeler birkaç saniye içerisinden eldiveni geçebilecek özelliktedir.

Şüpheli materyal 48 saat formalinde bekletildikten sonra bir saat yoğun formik
asitte tutulur, daha sonra 48 saat daha formalin ile muamele edilirse bulaşma
riski ortadan kalkar.

Anilin; mümkünse hiç kullanılmaması gerekir. Deride orta, gözde ağır irritasyon; deride duyarlılık ve zehirlenme oluşturur; karsinojendir.

Nitril, lateks ve neopren eldiven kromik asitle çalışma esnasında korunma için yeterli değildir.

Oksalik Asit; korozif bir katı maddedir. Deri, göz ve mukozalarda ağır yanıklar; böbrek, kalp ve dolaşım sisteminde hedef organ etkileri yapar. Metallerin çoğunda korozyon oluşturur.

Ölümden sonra doku ve hücrelerin enzimatik olarak yıkıma uğrayıp kendi kendini eritip sindirmesine otoliz denir. İskemi, kan dolaşımının durması sonu kan akımının olmaması durumuna denir. Palpasyon, dokunma duyusundan yararlanılarak elle yapılan muayeneye denir. Trimleme, mikroskopik kesitler için organ ve dokuları keserek küçültme işlemine denir.Nekrospi, hayvanların neden öldüğünü ortaya koymak ya da deneysel amaçla öldürülen hayvanlardaki bulguları saptamak amacıyla ölüm sonrası yapılan incelemeye denir.

Otolitik değişiklikler iskemiye bağlı değişiklikler olarak başlar ve hipoksik temele dayanır. İskemi sonunda hücrelerdeki lizozomlar parçalanır. Lizozozomal hidrolitik enzimler hücrede serbest hale geçer. Bu enzimler hücrelerdeki yüksek moleküllü organik bileşikleri parçalayarak basit kimyasal bileşenlere ayırması sonu hücreler erir. Enzimatik etkinlik bakımından zengin olan doku ve organlarda otoliz erken gelişir. Karaciğer, dalak, böbrek, kalp ve beyin gibi paranşimal organlar otolizin ilk şekillendiği organlardır. Bunu akciğerler izler. Kemik, deri ve diğer mezenşimal dokularda ise yavaş şekillenir. Otoliz ve kokuşma; soğuk ortamda geç sıcak ortamda ise birkaç saat içinde hızla oluşur. Otolitik dokular genellikle solgun ve beyazımsı renkte görülürler, kıvamları yumuşak ve gevrektir. Otolitik doku kandan zengin ise koyu-siyah bir renk alır.

Mikrobiyolojik incelemeler için alınan örneklerin alındığı kaplar steril, vida kapaklı ve plastik olmalıdır. Parazitolojik incelemelerde alınan örnek hemen incelenmelidir eğer incelenemeyecek ise 5 formalin ya da %70 etil alkolde tespit edilmelidir. Histopatolojik incelemelerde örnek almada kullanılan makas, bıçak bisturi keskin olmalı, kesikler baskı yapılmadan süratli ve düzgün almalıdır. Bloklar halinde kesilen dokuların otolizden belli ölçüde korunması için kalınlıkları 0,5 cm den kalın olmamalı ve kesit yüzleri birbirine paralel olmalıdır.

Kaynatma ile yapılan tespitin hücresel yapılar üzerine yıkıcı etkisi olmasından dolayı günümüzde pek kullanılmamaktadır. Kurutma ile tespit, kan ve kemik iliği yaymalarında kullanılır. Dondurma ile tespit, çözünür maddelerin (lipid, enzim) kaybını, hücresel yapıların yer değiştirmesini, kimyasal değişiklikleri, protein yıkımlanmasını en aza indirir. Kimyasal tespit ise en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntemle alınan örnekler doğrudan tespit solüsyonuna atılır ya da hayvan anestezi altında iken organı besleyen atardamar yıkanır ve basınçla verilerek yapılır. Basınç bir tespit uygulama teniklerinden biridir.

Bütün dokular ya da hücreler için ideal bir tespit solüsyonu hemen hemen yoktur. Söz gelimi sinir dokusu için nötral buffer formalin idealdir, ancak karbonhidrat ve proteinleri göstermek için ise etil alkol seçilmelidir. Doku ve hücrelerin canlı hayattaki yapılarına en uygun şekilde tespit birinci derecede osmium tetroksit ikinci derecede de ise formalinle olduğunu unutmamak gerekir. Bu iki tespit solüsyonunun proteinlerin yapısını bozmadan çok az bir çökelmeye neden olması iyi bir koruyucu nitelik taşıdığının göstergesidir.

Tespit solüsyonunun difüzyon gücü sadece solüsyona değil tespit edilen organ ve doku örneğinin yapısal ve fonksiyonel özelliğine de bağlıdır. Örneğin bağdokusal membranlar tespit solüsyonununetkisinin derinlere yayılmasını engeller.

Carnoy’un Tespit Solüsyonu (Saf etil alkol 60 ml + kloroform 30 ml + glasial asetik asit 10 ml); Dokulardaki glikojeni saptamak için tercih edilir. Tespit süresi 3-6 saattir.

Eletron mikroskopide iyi bir tespit için öncelikle parçanın boyu, solüsyonun yoğunluğu, pH ve Isı ile tamponun uygunluğu önemlidir.

Dekalsifikasyon yapılacak solüsyonun şeçimi, sonucun hızlı istenip istenmemesine, kapsadığı kalsiyum düzeyine, hayvan türü ve yaşı, istenen boyanma özelliğine bağlıdır.

Doku işleme süreci sırası ile, yıkama, dehidrasyon (suyunu giderme), saydamlaştırma (alkolü giderme) ve emdirme gibi kısımları kapsar.

Dokulardan alkolü uzaklaştırmak için yapılan bu işlemde çoğunlukla ucuz olan ksilol kullanılır. Dokulardan alkolü uzaklaştıran bu maddeler aynı zamanda dokuları saydamlaştırır. Amaç doku ve hücre içerisindeki alkolü uzaklaştırarak dokuyu saydamlaştırmak ve örneklerin içerisine parafinin girmesini olanaklı hale getirmektir.

Parlamış ve saydam hale gelmiş doku örneklerine parafin, plastik madde veya selloidin emdirmektir. Bunların içinde en yaygın kullanlanı parafindir. Ayrıca, jelatin ve agar da kullanılabilir. Emdirme materyalini iyice emmiş olan doku örnekleri yine aynı materyal içerisine gömülür. Bu amaçla özel kalıplar içerisine emdirme materyali doldurulur. Sıvı durumdaki bu materyalin içine kesit yapılacak yüzleri tabana gelecek şekilde doku örnekleri yerleştirilir. Eğer parafin kullanılıyorsa işlem çok hızlı yapılmalıdır.